مروری بر طوفان سایتوکاینی و ارتباط آن با سیستم گروه خونی Duffy
اعظم جمشیدیان، دکترای تخصصی ایمنی‌شناسی، عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد
مرضیه چراغ زاده، کارشناس آزمایشگاه تشخیص طبی
مقدمه:
شیوع چشمگیر بیماری کرونا ویروسی 2019 (Covid-19)، به نگرانی بشر در دنیای امروز منجر شده است. عامل این بیماری ویروسی از خانــــــــواده‌ی کرونا ویروس‌ها به نام (SARS-COV-2) است.
مطالعات مختلف نشان می‌دهند که ویروس SARS-COV-2 به گیرنده‌یACE-2 در سطح سلول‌های آلوئولار II و نیز گیرنده‌ی CD 147 سلول‌های ریوی متصل می‌گردد.
زائده‌ی پروتئینی S1 (Spike protein) ویروس، تحت تأثیر آنزیمی با فعالیت سرین پروتئازی به نام (TMPRSS2) گلیکوزیله شده و به گیرنده‌ی ACE-2 در سطح سلول متصل می‌شود. به دنبال این اتصال، ویروس به داخل سلول آندوسیتوز می‌گردد.
به دنبال آلوده شدن میزبان با ویروس SARS-COV-2، در برخی از موارد اختلالات تنفسی و لنفوپنی و نیز طوفان سایتوکاینی دیده می‌شود.
در این مرور به بررسی طوفان سایتوکاینی به عنوان یک عارضه‌ی جدی آلودگی با ویروس SARS-COV-2 و نیز ارتباط آن با سیستم گروه خونی Duffy می‌پردازیم.
سایتوکاین‌ها و طوفان سایتوکاینی (Sytokine Storm):
سایتوکاین‌ها ترکیباتی پروتئینی و یا گلیکوپروتئینی هستند و نقش مهمی در ایجاد التهاب و تنظیم آن ایفا می‌کنند. سندرم آزادسازی سایتوکاین‌ها (Cytokine Release Syndrom= CRS) نوعی پاسخ التهابی سیستمیک بوده و به عنوان عارضه‌ی جانبی برخی از عفونت‌ها مطرح است.
به موارد شدید سندرم آزادسازی سایتوکاین‌ها، (Cytokine Storm) می‌گویند.
علائم عمومی طوفان سایتوکاینی (Cytokine Storm)، به صورت خستگی مفرط، تب، درد مفاصل و ماهیچه‌ها، تهوع و استفراغ، تنفس سریع، تپش قلب، تشنج، سردرد، لرزش و آتاکسی دیده می‌شود. علائم بالینی بیماری Covid-19 نیز حدود روز 7 تا 14 از شروع بیماری با افزایش سطح سایتوکاین‌ها و سایر واسطه‌های التهابی که به آن طوفان سایتوکاینی گویند، ظاهر می‌گردد، بنابراین بررسی رابطه‌ی علائم بالینی کرونا و طوفان سایتوکاینی حائز اهمیت بوده و حتی در برخی از موارد می‌تواند از مرگ بیمار جلوگیری کند.
در جدول زیر مهم‌ترین سایتوکاین‌ها و نیز کموکاین‌های مترشحه در سرم و یا پلاسمای بیماران مبتلا به سندرم حاد تنفسی (SARS) ذکر شده است.
طوفان سایتوکاینی با سطوح بالای سایتوکاین‌های التهابی IL-2، IL-7،IL-10 ، G-CSF و پروتئین 10 القاشده‌ی ناشی از اینترفرون گاما، MCP-1، MIP-α و فاکتور نکروزدهنده‌ی تومور (TNF) سبب آپوپتوز لنفوسیت‌ها و کاهش شمارش آنها و نیز تخریب بافت ریوی می‌گردد.
در مطالــعات بـــالینی از داروهــــــــــــــای متنوعی نظیر IL-6 Inhibition (TCZ=Tocilizumab)، PD -1 Checkpoint-Inhibitor، Corticosteroids برای کنترل Cytokine Storm استفاده می‌گردد.
در این مرور به بررسی نقش گیرنده‌های سیستم گروه خونی Duffy در تعدیل پدیده‌ی طوفان سایتوکاینی Cytokine Storm می‌پردازیم.
سیستم گروه خونی Duffy
| مرحله‌ی واکنشی | دمای مطلوب | کلاس آنتی‌بادی | شماره TSBT سیستم | نماد TSBT سیستم |
| AHG | 37° c | IgG | 008 | Fy |
نخستین بار در سال 1950 در سرم فردی مبتلا به بیماری هموفیلی که مجبور بود به‌طور مرتب خون دریافت کند، آنتی‌بادی ناشناخته‌ای شناسایی گردید. آنتی‌ژن مرتبط با این آنتی‌بادی (Fy a) نامیده شد.
آنتی‌ژن متقابل Fy a نیز سال‌های بعد به نامFy b شناسایی و تشریح گردید.
امروزه چهار فنوتـــــیپ متــــــــفاوت به صورت(-Fy a -,Fy b ) و (+Fy a – Fy b ) و (+Fy a+ Fyb ) و (-Fy a+,Fy b) شناسایی شده است. تفاوت چشمگیری در میزان فراوانی این فنوتیپ‌ها در بین سفیدپوستان و سیاه‌پوستان دیده می‌شود. (-Fy a -,Fy b) شایع‌ترین فنوتیپ در بین سیاه‌پوستان و (+Fy a+ Fy b) شایع‌ترین فنوتیپ در بین سفیدپوستان است.
آنتی‌ژن‌های سیستم گروه خونی دافی از جنس گلیکوپروتئین غشایی بوده و در سطح غشای گلبول‌های قرمز قرار دارند. این آنتی‌ژن‌ها چندین بار از عرض غشای گلبول‌های قرمز (RBC) عبور کرده و به عنوان پذیرنده‌ی تعدادی از کموکاین‌های پیش‌التهابی (Pro Inflammatory Chemokine) عمل می‌کنند. کموکاین‌ها گروهی از سایتوکاین‌ها بوده که در عمل فعال‌سازی لکوسیت‌های خون در هنگام عبور از اندوتلیوم عروق دخالت دارند. آنتی‌ژن‌های گروه خونی دافی به صورت اسفنجی جهت جذب کموکاین‌های اضافی عمل می‌کنند.
نتیجه:
به نظر می‌رسد عوامل متنوعی نظیر جنس، سن و ژنتیک و حتی گروه‌های خونی بر علائم بالینی کرونا مؤثر است؛ به‌طور مثال با توجه به آنچه در این مرور بررسی شد، افرادی که فنوتیپ (+Fy a+ Fy b) دارند نسبت به افرادی که فنوتیپ (-Fy a -,Fy b) دارند، طوفان سایتوکاینی را در برخورد با ویروس SARS-COV-2 با شدت کمتری تجربه می‌کنند.
منابع:
- Cron R, Behrens EM. Cytokine Storm Syndrome. 1 ed Cham: Springer Nature Switzerland AG; Springer International Publishing; (2019)
- Tisoncik JR, Korth MJ, Simmons CP, Farrar J, Martin TR, Katze MG. Into the eye of the cytokine storm. Microbiol Mol Biol Rev. (2012) 76:16–32. 10.1128/MMBR.05015-11
- Wang D, Hu B, Hu C, Zhu F, Liu X, Zhang J, et al. . Clinical characteristics of 138 hospitalized patients with 2019 novel coronavirus-infected pneumonia in Wuhan, China. JAMA. (2020) 323:1061–9. 10.1001/jama.2020.1585
- Reid ME and Lomas-Francis C. The Blood Group Antigen Facts Book. Second ed. 2004, New York: Elsevier Academic Press.
- Rayner J . Getting down to malarial nuts and bolts: the interaction between Plasmodium vivax merozoites and their host erythrocytes. Mol Microbiol. 2005;55:1297–9
- Chan-Shu SA . The second example of anti-Duffy5. Transfusion. 1980;20:358–60
- Bowen DT, Devenish A, Dalton J, Hewitt PE . Delayed haemolytic transfusion reaction due to simultaneous
- Pogo AO, Chaudhuri A . The Duffy protein: a malarial and chemokine receptor. Semin Hematol. 2000;37:122–9
بررسی سرواپیدمیولوژی آنتی‌بادی‌های SARS-COV-2 IgG, IgM
برای دانلود پی دی اف بر روی لینک زیر کلیک کنید
ورود / ثبت نام