یک روش ساده جهت تهیه نمونه ادرار در نوزادان
دکتر سیدمهدی زرگریان
برای تهیه نمونه ادرار تمیز در نوزادان 1 تا 12 ماه، یک گاز طبی را در سالین استریل که سرد شده خیس کنید، سپس آن را در ناحیه سوپراپوبیک نوزاد قرار دهید. با اعمال این روش احتمال دفع ادرار توسط نوزاد بالاتر می‌رود، ضمن اینکه در مقایسه با روش انتظار برای دفع، مقدار آلودگی هم تفاوتی ندارد و رضایت والدین و پرسنل بیمارستان هم افزایش می‌یابد.
شرح:
یک نوزاد شش‌ماهه دختر که بسیار پرسروصدا بود به بخش اورژانس آورده شد. با سنجش تب از طریق رکتال درجه حرارت °101/5 فارنهایت بود. تنفس وی طبیعی بود و به‌نظر می‌رسید که وضعیت آب بدنش هم مناسب باشد. هیچ دلیل واضحی برای تب به‌نظر نمی‌رسید جز اینکه به عفونت ادراری شک کنیم. چطور باید از وی نمونه ادرار گرفت؟
برای پزشک عمومی یا پزشک اورژانس مراجعه یک نوزاد تب‌دار بسیار تکراری و آشناست که گاهی نیاز به روش تشخیصی تهاجمی دارد. حدود 7% از نوزادان 2 تا 24 ماهه که علتی برای تب آن‌ها یافت نمی‌شود مبتلا به عفونت ادراری هستند. گرفتن نمونه از کودکانی که هنوز نمی‌توانند به‌طور ارادی ادرار کنند کار وقت‌گیری است. در یک کارآزمایی کنترل‌شده تصادفی مشخص شد که گرفتن ادرار از این گروه سنی بیش از یک ساعت وقت می‌گیرد. استفاده از روش‌هایی همچون کیسه ادراری تا میزان 63% آلودگی خواهد داشت.
آکادمی متخصصین اطفال آمریکا (AAP) جهت بررسی UTI در کودکان تب‌دار زیر دو سال توصیه به گرفتن نمونه ادراری با استفاده از مناسب‌ترین روش می‌کند. اگر نتیجه آزمایش کامل ادرار مثبت بود آنگاه باید نمونه تهیه‌شده با آسپیراسیون سوپرابوبیک جهت کشت استفاده شود. در انگلستان هم همین دستورالعمل وجود دارد با این تفاوت که اجازه کشت از نمونه جمع‌آوری‌شده به روش تمیز داده می‌شود.
یک مطالعه همگروه آینده‌نگر که اخیراً انجام شده نشان می‌دهد که ضربه زدن ملایم به ناحیه کمر و مثانه دفع ادرار در نوزادان تا شش ماه را تحریک می‌کند که در 49% از اطفال ظرف 5 دقیقه می‌توان نمونه ادرار تمیز را بدست آورد که درصد آلودگی آن با روش‌های تهاجمی برابر است.
نوزادان کم‌سن‌تر با این روش بیشتر جواب می‌دهند. کارآزمایی دیگری که در نوزادان بستری کمتر از 30 روز انجام شده است و در آن هم از نواختن ضربه به مثانه استفاده شده به نتایج مشابهی منتج شده است، ولی تاکنون کارآزمایی تصادفی برای نشان دادن کارآیی روش جمع‌آوری ادرار غیرتهاجمی در نوزادان غیربستری گزارش نشده است.
استفاده از روش‌های تهاجمی نیازمند پرسنل کارآزموده است و نیز موجب ناراحتی بیمار و والدینش می‌شود. استفاده از روش‌های غیرتهاجمی مانند استفاده از کیسه ادرار هم آلودگی بسیار به همراه دارد، از طرفی انتظار برای دفع ادرار توسط نوزاد زمانبر است و لذا نیاز به یک روش غیرتهاجمی بهتر حس می‌شود. این مطالعه کنترل‌شده تصادفی اولین مورد در نوع خود است که به بررسی کارآیی یک روش خاص تحریک دفع ادرار در نوزادان 1 تا 12 ماه می‌پردازد.
خلاصه بررسی
روش تحریک غیرتهاجمی موجب دفع سریع‌تر ادرار می‌شود
یک کارآزمایی کنترل‌شده تصادفی در استرالیا دو روش جمع‌آوری ادرار تمیز را در مدت 5 دقیقه مقایسه کرده است:
روش اول روش Quick–wee است که ناحیه سوپراپوبیک با استفاده از گاز خیس‌شده در مایع سرد تحریک می‌شود و روش دوم همان انتظار کشیدن معمولی برای دفع ادرار است.
354 نوزاد در سنین 1 تا 12 ماه که نیازمند آزمایش ادرار بودند به نسبت مساوی به دو گروه تقسیم شدند. نوزادانی که ناهنجاری‌های آناتومیک یا نورولوژیک داشتند و نیز آنهایی که محتاج درمان سریع با آنتی‌بیوتیک بودند از مطالعه کنار گذاشته شدند.
تب با منشأ ناشناخته و بی‌قراری طفل و نخوردن شیر از مهم‌ترین دلایل شک به عفونت ادراری در این بیماران بود. هدف اولیه دفع ادرار در عرض 5 دقیقه بود و اهداف بعدی دفع ادرار هر زمان که اتفاق بیفتد، تمیز بودن و عدم آلودگی ادرار، درصد آلودگی و میزان رضایت والدین و پزشک.
پرسنل طرح، پوشک همه بچه‌ها را عوض کرده و ناحیه تناسلی را با آب استریل که به دمای اتاق رسیده تمیز می‌کردند. پزشک یا پرستار آماده بود تا به‌محض شروع دفع نسبت به جمع‌آوری ادرار اقدام کند. در گروه Quick–wee، پزشک ناحیه سوپراپوبیک بیمار را با گاز خیس‌شده در سالین سرد ( °2/8 سانتیگراد) به‌طور دایره‌وار ماساژ می‌داد. بعد از 5 دقیقه پزشک زمان دفع ادرار را یادداشت می‌کرد و در مورد ادامه کار تصمیم می‌گرفت.
31% از بیماران گروه Quick–wee طی 5 دقیقه به دفع ادرار پرداختند، درحالی‌که در گروه انتظار، این عدد تنها 12% بود. همچنین در 30% گروه اول امکان تهیه نمونه تمیز در طی 5 دقیقه فراهم شد که این رقم در گروه دوم 9% بود. میزان آلودگی در هر دو گروه یکسان بود. رضایت والدین و پزشک معالج در گروه اول بیشتر بود. هیچ اثر سوء جانبی هم مشاهده نگردید.
روش جدید می‌تواند نیاز به نمونه‌برداری تهاجمی را کاهش دهد. با این تکنیک ساده تحریک منطقه سوپراپوبیک نوزادان میزان دفع ادرار تمیز توسط نوزادان در طی 5 دقیقه افزایش یافت.
در بیماران درست انتخاب شده، استفاده از روش Quick–wee به‌جای کیسه ادرار که میزان آلودگی در آن بالاست می‌تواند نیاز به اقدام تهاجمی جهت بدست آوردن نمونه از طریق کاتتر سوپراپوبیک را کاهش دهد.
اخطار
محدوده سنی و دمای نگهداری ایدهآل نامشخص است.
نوزادان زیر یک ماه و بالای 12 ماه در این کارآزمایی شرکت داده نشده‌اند، لذا نتایج حاصله به آنان قابل تعمیم نیست. زمان عملیات جهت دفع ادرار 5 دقیقه بود، ولی مطالعات دیگر اشاره می‌کنند که این زمان برای شروع دفع ادرار کافی نیست. دمای گاز خیس‌شده در این مطالعه °2/8 سانتیگراد بود و دمای ایدهآل هنوز مشخص نیست.
چالش‌ها
روش Quick–wee یک اقدام ساده جهت جمع‌آوری ادرار است و هیچ تخصص یا تجهیز خاصی را لازم ندارد. دستورالعمل انجمن متخصصین اطفال آمریکا استفاده از نمونه جمع‌آوری‌شده به این طریق را برای کشت توصیه نمی‌کند و لذا ممکن است در برخی موارد نیاز به تغییر روش باشد.
برگردان از:
An easy approach to obtaining clean-catch urine from infants
THE JOURNAL OF FAMILY PRACTICE
| MARCH 2018 VOL 67, NO 3
https://www.bmj.com/content/357/bmj.j1341
برای دانلود فایل pdf بر روی لینک زیر کلیک کنید
ورود / ثبت نام