مروری بر مشکلات جامعه آزمایشگاهیان کشور در حوزه آزمایشگاه‌های اورژانس بیمارستانی (قسمت دوم)

مراکز آزمایشگاهی بیمارستانی در صورت امکان بایستی یک فضای تفکیک شده و مجزا جهت آزمایشگاه اورژانس در نظر بگیرند که علاوه بر نزدیکترین فاصله با اورژانس بیمارستان دارای دسترسی مناسب برای بیماران بدحال باشد. در ضمن گستردگی و متراژ فضای طراحی شده نیز بایستی متناسب با حجم فعالیت اورژانس و تعداد و تنوع نمونه ارجاعی و تعداد افراد شاغل در آزمایشگاه اورژانس باشد لذا توصیه می گردد این فضای آزمایشگاه اورژانس 24 ساعته  در طراحی و ساخت اولیه فضای فیزیکی بیمارستان تعریف و اجرائی گردد  تا از هزینه‌های بی‌مورد تغییر فضای فیزیکی در سنوات آینده جلوگیری به عمل آید .

در تفکیک  اولیه فضای آزمایشگاه اورژانس بیمارستانی بایستی بخش‌های زیر الزاما دیده  شود که شامل: بخش بیوشیمی خون و بلاد گاز/ ایمونولوژی و هورمون اورژانس/  بخش ادرار  وانگل/  بخش هماتولوژی/  بخش میکرب شناسی/  بخش پذیرش و جوابدهی/ بخش نمونه‌برداری/ استراحت و رختکن کارکنان/  سالن انتظار مناسب  برای مراجعین (تعداد صندلی‌های سالن انتظار 1/5 تا 2 برابر تعداد مراجعین آزمایشگاه اورژانس باشد)/ سرویس بهداشتی مناسب و در دسترس جهت مراجعین و کارکنان .

جهت مدیریت بهینه و متمرکز کارکنان آزمایشگاه اورژانس بر تست‌های اورژانس و تسریع در گردش کار اورژانس بهتر است کلیه فضاهای فوق در یک فضای واحد و یکپارچه طراحی گردد تا در حداقل زمان ممکن به کلیه بخش‌ها دسترسی سریع و آسان موجود  باشد در ضمن توصیه می‌گردد درب آزمایشگاه اورژانس از درب اصلی آزمایشگاه مرکزی و ورودی پرسنل مجزا  باشد .

مسیر بخش آزمایشگاه اورژانس بایستی توسط علائم و تابلو‌های راهنما یا خطوط رنگی راهنما کاملا مشخص باشد تا بیمار فاصله اورژانس تا آزمایشگاه اورژانس را  به راحتی و در حداقل زمان ممکن طی نماید.

حجم کار و تعداد تست‌های اورژانس  بایستی متناسب با تعداد  نیرو های فنی و دفتری موجود باشد تا کلیه استانداردهای کیفی لازم و ضروری در انجام تست‌های اورژانس بدرستی و با دقت صورت پذیرد که مهمترین آنها  شامل: 1- تکرار و تائید نهائی تست‌های اورژانس با نتیجه بحرانی 2- گزارش‌دهی تلفنی و به موقع  نتایج  بحرانی به پزشک معالج یا پرستار مسئول 3- رعایت مناسب و استاندارد زمان گردش کار تست‌های اورژانس 4- رعایت حداقل استانداردهای کیفی در تست‌های اورژانس

تنوع تست‌های آزمایشگاه اورژانس بیمارستانی تا حد زیادی وابسته به نوع بیمارستان ( جنرال – تخصصی – فوق تخصصی ) و تنوع گروه‌های تخصصی و فوق تخصصی بیمارستان می‌باشد. به عنوان مثال ضرورت راه اندازی تست اورژانس تروپونین( به صورت 24 ساعته در سه شیفت کاری بیمارستان) در بیمارستان‌های دارای بخش قلب فعال الزامی و ضروری می‌باشد یا تست بتا تیتر و دی‌دایمر و فیبرینوژن برای مراکز بیمارستانی با بخش زنان و زایمان فعال و یا مارکرهای ویروسی اورژانس برای مراکز بیمارستانی با بخش عفونی و جراحی فعال  

 بیوشیمی : آمیلاز، ABG، بیلی روبین (مستقیم و غیر مستقیم )، ایزو آنزیم های قلبی             (MB-CPK– تروپونین )، الکترولیتها (Na،K،Ca،P)، گلوکز، BUN / لاکتات / آمونیاک، پروتئین  و قند و لاکتات  CSF

هماتولوژی :  شمارش و  DIFF سلولها  و پلاکت( خون، CSF و مایع مفصلی ) / تستهای انعقادی / فیبرینوژن / دی دایمر/ پی‌تی – پی‌تی‌تی  

– سدیمان ( جهت  بخش اطفال و داخلی و عفونی و  زنان ..)

میکرو بیولوژی :رنگ آمیزی گرم، اخذ  نمونه جهت کشت ادرار و خون و سایر مایعات بالینی

بانک خون :Typingو کراس مچ

سایر تست های اورژانس: کامل ادرار و کشت ادرار( انجام کشت بدون گزارشدهی )، تستهای حاملگی ßHCC تیتر و گراویندکس / آنالیز CSF و مایع مفصلی/  خون مخفی درمدفوع / مارکرهای ویروسی /  سی آر پی کمی یا کیفی

زمان گردش کار تست‌های اورژانس متناسب با عوامل کلیدی زیر در هر مرکز بیمارستانی متناسب با شرایط آن مرکز متفاوت بوده لذا در هر مرکز بیمارستانی بایستی  به طور مجزا طراحی و اجرائی گردد که برخی از این عوامل شامل:

حجم کلی مراجعین به آزمایشگاه اورژانس/  تعداد تست ارجاعی ( میانگین اقلام تست‌های اورژانس) به آزمایشگاه اورژانس در مدت زمان تعریف شده  / تنوع و نوع تست اورژانس متناسب با بخش‌های تخصصی و فوق تخصصی بیمارستان / تعداد  نیروی انسانی ماهر در آزمایشگاه اورژانس/  نوع و سرعت عملکرد تجهیزات موجود در آزمایشگاه اورژانس ( دستی – نیمه اتومیشن – فول اتومیشن )

به عنوان مثال از یک مرکز آزمایشگاهی بیمارستانی که دارای نیرو انسانی کافی و تجهیزات اتومیشن مناسب و فضای استاندارد می‌باشد انتظار می‌رود میانگین زمان گردش کار یک پانل روتین اورژانس (شیمی/ ادرار/ سی بی سی ) به طور متوسط کمتر از 90 دقیقه باشد ( به جز در شرایط خاص و موارد استثنا که تست  نیاز به تکرار یا کنترل مجدد دارد).

آیا در موارد بسیار اورژانسی آزمایشات حداکثر ظرف نیم  الی یک ساعت حاضر مي‌شوند ؟

جواب این سئوال تا حد زیادی به هماهنگی و ارتباط و اطلاع‌رسانی پزشک اورژانس و پرستار به آزمایشگاه اورژانس بستگی دارد تا بتوان سرعت کار و زمان گردش کار ویژه‌ای برای بیماران بسیار بدحال تعریف و طراحی نمود و خارج از روال کاری اورژانس تست‌های یک بیمار خاص جمع‌بندی و ارائه جواب سریع ( تلفنی و کتبی ) گردد. البته بایستی توجه داشت تعداد و نوع آزمایش نیز در این گردش کار زمانی تعریف جداگانه دارد به عنوال مثال در صورت داشتن دستگاه فول‌دیف شاید بتوان یک درخواست سی بی سی و دیف اورژانس را  کمتر از 20 دقیقه نیز ارائه داد ولی جهت یک نمونه اورژانس شیمی ( به طور مثال کلسیم و قند راندوم و بیلی روبین ) کمتر از1/5 ساعت امکان پذیر نمی‌باشد.

 نکته: گزارش‌دهی نتایج بحرانی آزمایشات اورژانس در زمان مناسب و با پیگیری مناسب  به فرد با صلاحیت ( پزشک معالج یا پرستار مسئول در اولویت اول و سایر افراد در صورت عدم دسترسی ) از جمله وظایف کلیدی و مهم کارکنان فنی آزمایشگاه اورزانس می‌باشد که در حوزه گردش کار آزمایشات اورژانس بحرانی بایستی دارای فرآیند و گردش کار مشخص و تعریف شده‌ای باشد.

نکته: در صورت بروز هر گونه خلل پیش‌بینی نشده در روند انجام آزمایشات اورژانس که منجر به طولانی شدن زمان گردش کار تست‌های اورژانس می‌گردد کارکنان آزمایشگاه اورژانس موظف به اطلاع‌رسانی به بیمار یا همراه بیمار و بخش اورژانس در ارتباط با علت تاخیر در روند انجام تست اورژانس می‌باشند ( به عنوان مثال زمان انجام تست‌های شیمی اورژانس کلسیم و بیلی‌روبین به دلیل خرابی اتوآنالایزر و الزام به انجام دستی این تست ها از 1/5 ساعت مقرر به 2/5 ساعت تغییر یافته است ).

شرح یک عدم انطباق رایج در ارجاع بیمار بدحال به آزمایشگاه اورژانس

در ضمن بایستی همکاران بخش اورژانس به این نکته توجه جدی نمایند که بیماران اورژانس قلبی و مغزی که مشکوک به حادثه قلبی عروقی یا مغزی می باشند تحت هیچ عنوان جهت خونگیری مستقیما به آزمایشگاه اورژانس ارجاع نشوند و بر اساس استانداردهای موجود بایستی در بخش اورژانس تحت مراقبت بوده و خونگیری شوند سپس نمونه مربوطه در اسرع وقت به آزمایشگاه ارسال و پذیرش گردد در این ارتباط حوادث مخاطره امیز متعددی در آزمایشگاه‌های اورژانس بیمارستانی گزارش گردیده  که با بهانه کمبود بیماربر و پرسنل بخش اورژانس به هیج عنوان قابل توجیه نمی‌باشد. در این ارتباط بیمار قلبی یا مغزی در سالن انتظار آزمایشگاه یا داخل سرویس بهداشتی آزمایشگاه به دلیل ایست قلبی یا حمله مجدد دچار حادثه جدی یا فوت شده‌اند و دلیل اصلی آن ارجاع نادرست این گروه بیماران به آزمایشگاه  بوده است که ضرورتا بایستی در اورژانس تحت نظر و مراقبت باشند .

مروری بر مشکلات جامعه آزمایشگاهیان کشور در حوزه آزمایشگاه‌های اورژانس بیمارستانی

چه کسی مقصر است؟

مروری بر نامنطبق‌های شایع در مراکز آزمایشگاهی بیمارستانی (بخش اول)

برای دانلود فایل pdf  بر روی لینک زیر کلیک کنید