تولید محصولات دارویی مشتق از خون یا پلاسمای انسانی
MANUFACTURE OF MEDICINAL PRODUCTS DERIVED
FROM HUMAN BLOOD OR PLASMA
(قسمت دوم)
علی اصغر صفری فرد
نویسنده و مدرس GMP, HSE, Cleanroom
مدیریت کیفیت
مدیریت کیفیت باید بر کلیه مراحل از انتخاب اهداکننده در پایگاه خون تا تحویل محصول نهایی توسط تولیدکننده محصول نهایی حاکم باشد. قابلیت ردیابی هر اهدا تا مراحل بعدی از جمله تحویل پلاسما به پالایشگاه پلاسما باید با استفاده از روش‌های شناسایی دقیق، نگهداری سوابق و یک سیستم برچسب مناسب مطابق با الزامات ملی یا بین‌المللی از طریق مرکز خون تأمین شده و توسط تولیدکننده در مراحل آتی تولید و توزیع محصولات نهایی نگهداری گردد.
خون یا پلاسمایی که به‌عنوان ماده اصلی برای ساخت محصولات دارویی مورد استفاده قرار می‌گیرد باید توسط پایگاه‌های خون جمع‌آوری و فرآوری شده و در آزمایشگاه‌هایی که سیستم‌های کیفی را مطابق با استانداردهای ملی یا بین‌المللی رعایت می‌کنند، آزمایش شود. پایگاه‌های خون باید مجوزدار باشند و توسط مرجع ذیصلاح ملی تحت بازرسی منظم قرار گیرند. برنامه‌های پالایش قراردادی باید توسط تولیدکننده به مرجع ذیصلاح اطلاع داده شود.
اگر پلاسما از سایر کشورها وارد شود، فقط باید از تأمین‌کنندگان تأییدشده (به‌عنوان مثال پایگاه‌های خون، از جمله سردخانه‌های خارجی) خریداری شود. آن‌ها باید در مشخصات مربوط به مواد اولیه که توسط تولیدکننده یا پالایشگر تعریف شده‌اند، ذکر شده و توسط مرجع ذیصلاح (به‌عنوان مثال پس از بازرسی) کشور واردکننده و توسط مسئول فنی پالایشگاه واردکننده پذیرفته شوند.
صلاحیت تأمین‌کننده، از جمله ممیزی‌ها، باید توسط تولیدکننده یا پالایشگر محصول نهایی از جمله آزمایشگاه مطابق رویه‌های کتبی انجام شود. واجد شرایط بودن مجدد تأمین‌کنندگان باید در فواصل منظم و با در نظر گرفتن یک رویکرد مبتنی بر ریسک انجام شود.
پالایشگر یا تولیدکننده محصول نهایی باید با پایگاه‌های تأمین‌کننده خون قراردادهای کتبی امضاء کند.
به‌عنوان حداقل‌ها باید جنبه‌های اصلی زیر لحاظ شوند:
- تعریف وظایف و مسئولیت‌های مربوطه
- سیستم کیفیت و الزامات اسناد و مدارک
- معیارهای گزینش اهداکننده و آزمایش‌ها
- الزامات جداسازی خون به اجزای خون یا پلاسما
- انجماد پلاسما
- ذخیره و حمل‌ونقل پلاسما
- قابلیت ردیابی و اطلاعات پس از اهدا یا جمع‌آوری پلاسما (از جمله اتفاق‌های جانبی مضر)
نتایج آزمایش کلیه واحدهای پلاسمایی تأمین شده توسط پایگاه خون باید در دسترس پالایشگر یا تولیدکننده محصول دارویی قرار گیرد. علاوه بر این، هر مرحله از پالایش که به‌صورت قراردادی انجام می‌شود باید در یک قرارداد کتبی تعریف شود.
باید یک سیستم رسمی کنترل تغییر برای برنامه‌ریزی، ارزیابی و مستندسازی کلیه تغییراتی که ممکن است در کیفیت و ایمنی محصولات و قابلیت ردیابی مؤثر باشند، ایجاد گردد. تأثیر احتمالی تغییرات پیشنهادی باید ارزیابی شود. نیاز به آزمایش و اعتبارسنجی اضافی، به‌ویژه مراحل غیرفعال‌سازی ویروس و ویروس‌زدایی، باید ارزیابی شود.
باید یک استراتژی ایمنی کافی ایجاد شود تا خطر ناشی از عوامل عفونی و عوامل در حال ظهور عفونی را به حداقل برسد. این استراتژی باید شامل یک ارزیابی ریسک باشد که:
- یک زمان نگهداری پلاسما (زمان قرنطینه داخلی) پیش از فرآوری پلاسما برای خارج کردن واحدهای غیر قابل مصرف را تعریف کند.
- کلیه جنبه‌های کاهش ویروس و یا آزمایش برای عوامل عفونی یا جایگزین را در نظر گیرد.
- قابلیت‌های کاهش ویروس، اندازه پلاسمای مجتمع شده (pool size) و سایر جنبه‌های مربوط به فرآیندهای تولید را در نظر گیرد.
قابلیت ردیابی و معیارهای پس از جمع‌آوری
باید سیستمی وجود داشته باشد که قابلیت رهگیری هر اهدا را، از اهداکننده و اهدا از طریق پایگاه خون تا دسته‌ای از محصولات درمانی و برعکس، فراهم کند.
مسئولیت‌ها برای ردیابی محصول باید تعریف شوند (نباید هیچ فاصله‌ای وجود داشته باشد):
- از اهداكننده و اهدا در پایگاه خون تا پالایشگاه پلاسما (این مسئولیت مسئول فنی پایگاه خون است)
- از پالایشگاه تا تولیدکننده محصول دارویی و هرگونه اماکن ثانویه
داده‌های موردنیاز برای قابلیت ردیابی کامل باید طبق قانون ملی ذخیره شوند.
قراردادها بین پایگاه‌های خون (از جمله آزمایشگاه‌ها) و پالایشگاه یا تولیدکننده باید اطمینان حاصل نمایند که قابلیت ردیابی و اقدامات پس از جمع‌آوری، زنجیره کامل از جمع‌آوری پلاسما تا کلیه تولیدکنندگانی که مسئول آزادسازی محصول نهایی هستند را پوشش می‌دهند.
پایگاه‌های خون باید هرگونه رویدادی که ممکن است در کیفیت یا ایمنی محصول از جمله عوارض و مشکلات جانبی جدی و سایر اطلاعات مرتبط با آن که پس از پذیرش اهداکننده یا آزادسازی پلاسما اتفاق می افتند؛ به‌عنوان مثال، اطلاعات لوک بک – Look Back (اطلاعات پس از جمع‌آوری)، پالایشگر یا تولیدکننده را آگاه سازند. اگر پالایشگاه یا تولیدکننده در کشور دیگری قرار دارد، اطلاعات باید به تولیدکننده‌ای که مسئول آزادسازی در کشوری که محصول از پلاسما تولید شده است، ارسال شود. در هر دو مورد، اگر مربوط به کیفیت یا ایمنی محصول نهایی باشد، این اطلاعات باید مطابق مقررات ملی، به مرجع ذیصلاح مسئول پالایشگاه یا تولیدکننده ارسال شود.
روش اطلاع‌رسانی در مواردی كه بازرسی از پایگاه خون توسط یك مرجع ذیصلاح منجر به باطل کردن مجوز یا گواهی یا تأییدیه موجود شود، نیز اِعمال می‌گردد.
مدیریت اطلاعات پس از جمع‌آوری باید در دستورالعمل‌هایی اجرایی استاندارد (SOP) و با در نظر گرفتن تعهدات و مراحل اطلاع‌رسانی به مراجع ذیصلاح توضیح داده شود. اقدامات پس از جمع‌آوری باید همان‌طور که در دستورالعمل‌های ملی یا مربوط بین‌المللی تعریف شده است، در دسترس باشد.
پایگاه خون و پالایشگر یا تولیدکننده باید پس از اهدا در موارد زیر به یکدیگر اطلاع‌رسانی کنند اگر:
- مشخص می‌شود که اهداکننده معیارهای بهداشتی اهداکننده را نداشته است.
- اهداي بعدی اهداکننده كه قبلاً براي نشانگرهای ويروسي منفي بوده است براي هر يك از نشانگرهای ويروسي مثبت باشد.
- پی برده شود که آزمایش نشانگرهای ویروسی مطابق رویه‌های توافق شده انجام نشده است.
- اهداکننده به بیماری عفونی مبتلا شده باشد که توسط یک عامل بالقوه قابل انتقال توسط محصولات مشتق از پلاسما ایجاد شده باشد (ویروس هپاتیت A، B و C و سایر ویروس‌های هپاتیت غیرA ، غیرB ، غیرC ، ویروس ایدز I و II و سایر عوامل ایجاد شده در زمره دانش امروز)
- اهداکننده مبتلا به بیماری کروتزفلت-جاکوب (Creutzfeldt-Jakob) شده باشد.
- دریافت‌کننده خون یا یک ترکیب خونی، پس از انتقال (خون) به عفونتی مبتلا می‌شود که بتوان آن را به فرد اهداکننده ربط داد
در هر یک از موارد فوق، همیشه باید ارزیابی مجدد از اسناد گروهی انجام شود. نیاز به خروج گروهی داده شده را باید با در نظر گرفتن معیارهایی از جمله عامل قابل انتقال درگیر، اندازه مجموعه (pool) پلاسما، مدت زمانی بین اهدای عضو و افزایش سطح آنتی‌بادی، ماهیت محصول و روش ساخت آن با دقت در نظر گرفت.
اماکن و تجهیزات
به منظور به حداقل رساندن آلودگی میکروبیولوژیکی یا ورود مواد خارجی به مجموعه پلاسما، ذوب کردن و مخلوط کردن واحدهای پلاسمایی باید در محلی انجام شود که حداقل مطابق با الزامات درجه D (مرتبط با سطح‌بندی اتاق‌های تمیز) است. البسه مناسب از جمله ماسک صورت و دستکش باید پوشیده شود. سایر دستکاری‌های باز در طی فرآیند تولید باید تحت شرایط مطابق با الزامات GMP انجام شود.
نظارت محیطی باید به‌طور منظم به‌ویژه هنگام باز شدن ظروف پلاسما و در طی مراحل ذوب و مخلوط کردن بعدی مطابق با الزامات GMP انجام شود.
در تولید محصولات دارویی مشتق از پلاسما، روش‌های ویروس‌زدایی یا غیرفعال‌سازی مناسب ویروس مورد استفاده قرار می‌گیرد و اقدامات لازم برای جلوگیری از آلودگی متقاطع محصولات ویروس‌زدایی‌شده با محصولات ویروس‌زدایی‌نشده، باید صورت پذیرد. باید اماکن و تجهیزات اختصاصی و مجزا برای مراحل تولید پیش و پس از پروسه غیرفعال‌سازی ویروسی استفاده شود.
برای جلوگیری از قرار گرفتن تولید روزمره در معرض خطر آلودگی از ویروس‌های مورد استفاده در طول مطالعات معتبرسازی، فرآیندهای معتبرسازی روش‌های کاهش ویروس نباید در اماکن تولیدی انجام شود. فرایندهای معتبرسازی باید طبق دستورالعمل‌های بین‌المللی انجام گیرد.
تولید محصولات دارویی مشتق از خون یا پلاسمای انسانی (1)
واکنش‌های غیر عفونی انتقال خون
پلاسما و فرآورده‌های پلاسمایی (1)
برای دانلود پی دی اف بر روی لینک زیر کلیک کنید
ورود / ثبت نام