سندرم رومانو-وارد
Romano-Ward Syndrome
شاهین اسعدی، دانشجوی دکتری تخصصی (Ph.D) ژنتیک پزشکی
کلیاتی از سندرم رومانو-وارد
سندرم رومانو-وارد که تحت عنوان سندرم QT طولانی نیز شناخته می‌شود، یک اختلال ژنتیکی است که موجب اختلال در ریتم طبیعی قلب (آریتمی) می‌شود. سندرم کیو. تی یک اختلال مادرزادی است که به‌صورت افزایش اینتروال QT در نوارقلب(ECG) خود را نشان می‌دهد و ممکن است به آریتمی‌های بطنی و متعاقباً به سنکوپ و ایست قلبی و مرگ ناگهانی ختم شود. شایع‌ترین تظاهر کلینیکی در بیماران دچارLQT، حمله ناگهانی یا ایست قلبی است. شیوع بیماری در حد 1 در 10000 نفر است، وقوع این بیماری در تمام نقاط دنیا تقریباً یکسان است. بیماران دچار QT معمولاً دارای حملات قلبی مانند سنکوپ، ایست قلبی یا مرگ ناگهانی در زمان کودکی و اوایل بلوغ هستند اما در دهه پنجم نیز ممکن است ظاهر شود. خطر مرگ‌ومیر LQTs در پسران بیشتر از دختران در سنین کمتر از ۱۰ سال است. سالیانه حدود ۴۰۰۰ مورد مرگ به علت QT در ایالات متحده آمریکا رخ می‌دهد که ۶ درصد موارد تا سن ۴ سالگی است.
عوامل تحریک
در LQ نوع ۱ عامل محرک در ایست قلبی، ورزش و شنا کردن است و تماس ناگهانی آب سرد با صورت بیمار باعث تحریک رفلکس واگ می‌شود.
تشخیص
LQT معمولاً بعد از اینکه شخصی یک حمله قلبی مانند سنکوپ یا ایست قلبی داشته باشد تشخیص داده می‌شود یا بعد از تشخیص LQTs در یک فرد فامیل یا مرگ ناگهانی مورد ارزیابی قرار می‌گیرد که بهترین و قطعی‌ترین روش بررسی ژنتیک است.
شکل 1: نمای شماتیک از علائم و نشانه‌های سندرم رومانو-وارد با تغییرات انواع ژن‌ها
علائم
یکی از علائم این اختلال وجود یک نمودار طولانی‌تر‌شده از حد نرمال QT در نوار الکتروکاردیوگرام است؛ اما برخی از افرادی که در معرض خطر هستند این علامت را نشان نمی‌دهند و درنتیجه تشخیص داده نمی‌شوند و ۱۰ درصد از آنها تا سن چهل سالگی دچار حمله قلبی می‌شوند.
علائم و نشانه‌های بالینی سندرم رومانو-وارد
علائم این سندرم از جمله سنکوپ می‌تواند در هر سنی از دوره نوزادی تا کودکی رخ دهد، اما اغلب در 20 سالگی ظاهر می‌شود. شدت این سندرم در طی دوران میانسالی کاهش می‌یابد و علائم آن بعد از 40 سالگی کمتر اتفاق می‌افتد. آریتمی که با سندرم رومانو-وارد همراه است می‌تواند منجر به انسداد یا قطع ضربان قلب و مرگ ناگهانی شود. با این حال، برخی از افراد مبتلا به سندرم رومانو-وارد ممکن است هیچ مشکلی در سلامت مرتبط با این بیماری را تجربه نکنند.
علت‌شناسی سندرم رومانو-وارد
سندرم رومانو-وارد در اثر جهش ژن‌های KCNQ1,KCNH2,SCN5A ایجاد می‌شود که شایع‌ترین علل ایجاد آن هستند. ژن KCNQ1 در بازوی کوتاه کروموزوم شماره 11 به‌صورت 11p15.5 مستقر است. ژن KCNH2 در بازوی بلند کروموزوم شماره 7 به‌صورت 7q36.1 مستقر است. ژن SCN5A در بازوی کوتاه کروموزوم شماره 3 به‌صورت 3p22.2 مستقر است. این ژن‌ها دستورالعمل‌های لازم را برای سنتز پروتئین‌هایی که کانال‌های درون غشای سلولی را تشکیل می‌دهند، فراهم می‌کنند. این کانال‌ها یون‌های بار مثبت (+) سدیم و پتاسیم را به داخل و خارج سلول منتقل می‌کنند. در سلول‌های عضلانی قلبی، این کانال‌های یونی نقش مهمی در حفظ ریتم طبیعی قلب ایفا می‌کنند.
شکل 2: نمای شماتیک از کروموزوم شماره 11 که ژن KCNQ1 در بازوی کوتاه این کروموزوم به‌صورت 11p15.5 مستقر است
شکل 3: نمای شماتیک از کروموزوم شماره 7 که ژن KCNH2 در بازوی بلند این کروموزوم به‌صورت 7q36.1 مستقر است
جهش در هر یک از این ژن‌ها، ساختار یا عملکرد کانال‌ها را تغییر می‌دهد که همین امر منجر به اختلال جریان یون‌ها در داخل و خارج سلول‌ها می‌شود. اختلال در حمل‌ونقل یون‌ها باعث تغییر ضربان قلب می‌شود که در نهایت منجر به ریتم غیرطبیعی قلب خواهد شد. شایان ذکر است که جهش در 12 ژن دیگر درگیر در حمل‌ونقل یون‌ها می‌تواند سبب ایجاد سندرم رومانو-وارد باشد که هر یک از این ژن‌های اضافی با درصد بسیار کمی از موارد سندرم رومانو-وارد مرتبط هستند.
شکل 4: نمای شماتیک از کروموزوم شماره 3 که ژن SCN5A در بازوی کوتاه این کروموزوم به‌صورت 3p22.2 مستقر است
محققان سندرم رومانو-وارد یا همان سندرم QT طولانی را به 15 بخش تقسیم‌بندی کرده‌اند که توسط 15 جهش ژنی ایجاد می‌شوند.
شکل 5: نمای شماتیک از ساختار کانال‌های KCNQ1 و KCNE1
جدول شماره 1: انواع سندرم QT طولانی (رومانو-وارد) همراه با ژن‌های جهش‌یافته و جایگاه کروموزومی آنها
|
نوع سندرم |
نام ژن |
جایگاه کروموزومی |
|
LQTS1 |
KCNQ1 |
11p15.5-p15.4 |
|
LQTS2 |
KCNH2 |
7q36.1 |
|
LQTS3 |
SCN5A |
3p22.2 |
|
LQTS4 |
ANK2 |
4q25-q26 |
|
LQTS5 |
KCNE1 |
21q22.12 |
|
LQTS6 |
KCNE2 |
21q22.11 |
|
LQTS7 |
KCNJ2 |
17q24.3 |
|
LQTS8 |
CACNA1C |
12p13.33 |
|
LQTS9 |
CAV3 |
3p25.3 |
|
LQTS10 |
SCN4B |
11q23.3 |
|
LQTS11 |
AKAP9 |
7q21.2 |
|
LQTS12 |
SNTA1 |
20q11.21 |
|
LQTS13 |
KCNJ5 |
11q24.3 |
|
LQTS14 |
CALM1 |
14q32.11 |
|
LQTS15 |
CALM2 |
2p21 |
سندرم رومانو-وارد از الگوی توارثی اتوزومال غالب پیروی می‌کند؛ بنابراین برای ایجاد این سندرم، یک نسخه از ژن‌های جهش‌یافته ذکر شده (اعم از پدر یا مادر) موردنیاز است و شانس داشتن فرزند مبتلا به سندرم رومانو-وارد در این حالت برای هر بارداری احتمالی به میزان 50% است.
فراوانی سندرم رومانو-وارد
سندرم رومانو-وارد اختلال ژنتیکی قلبی است که شایع‌ترین شکل سندرم QT طولانی ارثی است. این سندرم حدود 1 در 2000 نفر از سراسر جهان را تحت تأثیر قرار می‌دهد. به نظر می‌رسد فرکانس شیوع این سندرم بیشتر باشد.
شکل 6: شماتیکی از ساختار کانال‌های یونی SCN5A
(شکل A)، KCNH2 (شکل B) و KCNQ1 (شکل C)
تشخیص سندرم رومانو-وارد
سندرم رومانو-وارد بر اساس یافته‌های بالینی مبتلایان و برخی آزمایش‌های قلب و عروق تشخیص داده می‌شود. استفاده از تکنیک الکتروکاردیوگرام برای بررسی وضعیت ضربان قلب در تشخیص این سندرم بسیار مؤثر است. قطعی‌ترین روش تشخیص سندرم رومانو-وارد، آزمایش ژنتیک مولکولی برای ژن‌های مذکور به‌منظور بررسی وجود جهش‌های احتمالی است.
مسیرهای درمانی سندرم رومانو-وارد
استراتژی درمان و مدیریت سندرم رومانو-وارد به‌صورت علامتی و حمایتی است. درمان ممکن است با تلاش و هماهنگی متخصصان قلب و عروق و یا در برخی موارد جراح قلب، به‌منظور کاهش رنج مبتلایان انجام پذیرد. استفاده منظم از داروهای قلب و عروق می‌تواند کمک شایانی در ادامه زندگی سندرم رومانو-وارد بدون مشکل کند. مشاوره ژنتیک نیز برای تمامی والدینی که طالب فرزندی سالم هستند از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
شکل 7: نمای شماتیک از کانال جهش‌یافته KCNQ1
تاریخچه سندرم رومانو-وارد
سندرم رومانو-وارد برای اولین بار در سال 1963 توسط Romano و در سال 1964 توسط Ward گزارش گردید.
شکل 8: نمای شماتیک از الگوی توارثی اتوزومال غالب که سندرم رومانو-وارد نیز از این الگو تبعیت می‌کند
منبع:
اسعدی شاهین، دکتر دادشپور مهدی، دکتر علیپور شهریار، جمالی مهسا، پورجعفر رؤیا، وحدانی کیا ویدا، فیروزی اکرم، باقری رعنا، ساده‌دل سمانه، قلیزاده زهرا، کتاب پاتولوژی در ژنتیک پزشکی 4 (M-W)، صفحات 860-853، انتشارات کتب دانشگاهی عمیدی، زمستان 1396
سندرم بال پروانه‌ای Epidermolysis Bullosa (EB) Syndrome
برای دانلود فایل pdf بر روی لینک زیر کلیک کنید
ورود / ثبت نام