آزمایشگاه و بالین

سرطان رحم

دکتر محسن منشدی

آزمایشگاه تشخیص طبی دکتر منشدی

www.manshadilab.com

سرطان رحم، سرطان شایع دستگاه تولید مثل زنان است که به نام سرطان اندومتر نیز شناخته می شود. خون ریزی غیر طبیعی از واژن شایع ترین علامت سرطان رحم می باشد. هرگونه خون ریزی از واژن، در دوران یائسگی بایستی غیر طبیعی قلمداد شود. خون ریزی در فواصل دوره های عادت ماهیانه، در زنان غیریائسه نیز غیر طبیعی است که درآن صورت بایستی با فوریت توسط یک پزشک مورد معاینه قرار گیرند. هرچند احتمال کمی وجود دارد که خون ریزی غیر طبیعی از واژن ناشی از سرطان رحم باشد، ولی باید مورد بررسی قرار گیرد. اگر پزشک با معاینه و پرسش هایی از وجود علائم بیماری، به وجود یک مشکل جدی در بیمار مشکوک شود و یا از تشخیص خود مطمئن نباشد، بیمار را برای بررسی های بیشتر به متخصص ارجاع خواهد داد.

علل ایجاد

بدن انسان ازمیلیون ها سلول مختلف ساخته شده است. سرطان زمانی بروزمی کند که برخی ازسلول ها به طریق غیر معمول تکثیر شوند. وقتی که اندام ها و بافت های جامد، مبتلا به سرطان می شوند، رشد سلولی منجر به تشکیل تومور می گردد. در هرجایی از بدن که سلول ها تکثیر غیر عادی داشته باشند، احتمال بروز سرطان وجود دارد. در بیشتر موارد سرطان رحم، سلول های پوشش دهنده رحمکه مخاط رحم( اندومتریوم ) نامیده می شوند نیز مبتلا می شوند. به همین دلیل گاهی به سرطان رحم، سرطان اندومتر نیز گفته می شود. اگر درمانی صورت نگیرد، سرطان بسرعت قادر به رشد خواهد بود و از رحم به سمت سایر بافت ها در ناحیه لگن یا به سایر قسمت های دیگر بدن گسترش می یابد.

گسترش سرطان معمولا از طریق سیستم لنفاوی صورت می گیرد اما امکان پیشرفت سرطان از راه جریان خون هم وجود دارد. سیستم لنفاوی از یک سری غدد تشکیل شده که در سرتاسر بدن وجود دارند و از طریق سیستمی مشابه سیستم گردش خون به هم مرتبط هستند. با نفوذ سلول های سرطانی به سیستم لنفاوی، این بیماری به سایر قسمت های بدن از جمله استخوان ها، خون و اندام ها راه پیدا می کند. علل ایجاد کننده سرطان رحم، هنوز بدرستی مشخص نشده است،اما برخی عوامل می توانند خطر ابتلا را افزایش دهند.

علل افزایش خطر

عواملی که می توانند شانس ابتلا به سرطان رحم را افزایش دهند عبارتند از:

سن: خطر ابتلا به سرطان رحم با افزایش سن بالا می رود و در بیشتر موارد در زنان بالای 50 سال دیده می شود.

استروژن: خطر ابتلا به سرطان رحم، رابطه مستقیمی با تماس بدن با استروژن دارد. استروژن یکی از هورمون های تنظیم کننده سیستم تولید مثل در زنان است.

استروژن، آزادسازی تخمک ها را از تخمدان تحریک می کند و باعث تقسیم سلول های پوششی رحم می شود.
پروژسترون، پوشش رحم را برای دریافت تخمک از تخمدان ها آماده می کند.

سطح استروژن و پروژسترون در بدن، معمولا درموازنه با یکدیگر است. اگر تعادل استروژن در بدن، توسط پروژسترون حفظ نشود، میزان آن افزایش خواهد یافت. هرچند بعد از یائسگی، ترشح پروژسترون در بدن متوقف می گردد اما تولید آن در مقدار کم ادامه دارد. این استروژن با تقسیم سلول های اندومتر، می تواند باعث افزایش خطر بروز سرطان رحم شود.

درمان جایگزینی هورمون (HRT): به علت وجود ارتباط بین مقادیر افزایش یافته استروژن و سرطان رحم، درمان جایگزینی هورمون استروژن فقط در مورد زنانی تجویز می شود که هیسترکتومی شده باشند.در سایر موارد، به منظور کاهش خطر سرطان رحم، بایستی ترکیب استروژن و پروژسترون (HRT ترکیبی) تجویز شود.

داشتن اضافه وزن یا چاقی: از آنجا که استروژن در بافت های چرب تولید می شود، داشتن اضافه وزن یا چاقی منجر به افزایش سطح استروژن در بدن می گردد. این موضوع به طور چشمگیری شانس بروز سرطان رحم را بالا می برد. زنانی که دارای اضافه وزن هستند در مقایسه با زنانی که وزن متعادلی دارند، سه برابر بیشتر در معرض ابتلا به سرطان رحم قرار می گیرند. به همین ترتیب زنان خیلی چاق شش برابر بیشتراز زنان با وزن متعادل، به سرطان اندومتر مبتلا می شوند.

سابقه زایمان: زنانیکه فرزندی به دنیا نیاورده اند بیشتردرمعرض خطر ابتلای به سرطان رحم قرار می گیرند. این موضوع ممکن است به خاطر افزایش سطح پروژسترون و کاهش سطح استروژن طی زمان بارداری باشد که منجر به یک اثر محافظتی بر روی لایه پوشش رحم می گردد.

تاموکسیفن: زنانیکهبا تاموکسیفن درمان میشوند،(هورمونیکه برای درمان سرطان پستان تجویز می شود) بیشتر در معرض خطر ابتلای به سرطان رحم قرار می گیرند. در هر حال سنجیدن مزایا و معایب استفاده از تاموکسیفن که در پیشگری از سرطان پستان کاربرد دارد، الزامی ست.

دیابت: زنان دیابتی دو برابربیشتراززنان غیر دیابتی درمعرض ابتلا به سرطان رحم قرار دارند. افزایش میزان انسولین خون در افراد دیابتی، به نوبه خود باعث بالا رفتن سطح استروژن می شود.

سندروم پلی کیستیک تخمدان (PCOS): زنان مبتلا به سندروم پلی کیستیک تخمدان (PCOS) به دلیل سطح بالای استروژن بدن، بیشتر در معرض ابتلا به سرطان رحم قرار می گیرند. زنان مبتلا به این سندروم، کیست های متعددی در تخمدان خود دارند که می توانند نشانه هایی مانند پریودهای نامنظم یا کم و یا حتی عدم وجود دوره های ماهیانه، همچنین مشکل در باردارشدن، افزایش وزن، آکنه و رشد بیش از حد موی بدن (هیرسوتیسم) بروز دهند.

هیپرپلازی اندومتر: هیپرپلازی اندومتر زمانی تظاهر می کند که لایه پوشش رحم ضخیم شود. زنانی که در این شرایط قرارمی گیرند، ممکن است بیشتردر معرض خطر ابتلا به سرطان رحم باشند.

علائم

در 90 درصد موارد، سرطان رحم منجر به خون ریزی غیر طبیعی از واژن می شود. ممکن است در ابتدا خون ریزی خفیف همراه با ترشحات آبکی باشد و در طول زمان مقدار آن افزایش یابد. اغلب زنانی که سرطان رحم در آن ها تشخیص داده می شود در سنین یائسگی بوده اند که در این دوران هر گونه خون ریزی از واژن غیر معمول است.

در زنان غیر یائسه، خون ریزی غیر معمول از واژن ممکن است شامل یکی از موارد زیر باشد:

دوره عادت ماهیانه ای که سنگین تر از حالت معمول است
خون ریزی واژینال در بین دوره های عادت ماهیانه طبیعی

از علائمی که شیوع کمتری دارد، درد ناحیه پائین شکم درهنگام تماس جنسی است.

اگر سرطان رحم به مرحله پیشرفته برسد، ممکن است علائم بیشتری از خود بروز دهد، از جمله:

درد در قسمت پشت، پاها یا لگن
بی اشتهائی
خستگی
تهوع

تشخیص

در صورت وجود خون ریزی غیرطبیعی از واژن، بیمار بایستی توسط پزشک معاینه شود. گر چه ممکن است علت آن سرطان رحم نباشد ولی برای اطمینان اینکارلازم است. پزشک احتمالا معاینه از واژن را انجام می دهد و در خصوص علائم، زمان ظهور آن ها و دفعات بروز آن، سوالاتی را از بیمار خواهد پرسید. پزشک ممکن است برای بررسی دقیق تر، بیمار را به پزشک متخصص زنان وزایمان ارجاع دهد. برخی از این بررسی ها شامل این موارد هستند:

آزمایش خون: در برخی از موارد یک آزمایش خون می تواند به تشخیص سرطان رحم کمک کند. چون بعضی از تومورهای سرطانی مواد شیمیایی خاصی را ازخود به درون خون رها می کنند که به آن ها تومور مارکر می گویند. این تومور مارکرها در آزمایش خون قابل تشخیص هستند. از آنجا که این نوع آزمایش ها خیلی قابل اطمینان نسیتند، وجود این مواد شیمیایی، دلیل قطعی سرطان رحم نیست. از طرفی با وجود ابتلای برخی از بیماران به سرطان رحم، این مواد شیمیایی در خون آن ها وجود ندارد.

سونوگرافی از طریق واژن (TVU): سونوگرافی از طریق واژن یک نوع اسکن با استفاده از امواج مافوق صوت است که بوسیله یک اسکنر کوچک به شکل پروب انجام می شود. این اسکنر دقیقا داخل واژن قرار می گیرد تا تصویر واضحی از داخل رحم بگیرد. وجود پروب داخل واژن کمی ناخوشایند است اما دردناک نمی باشد. در سونوگرافی از طریق واژن، هرگونه تغییرات در ضخامت لایه پوششی رحم، که می تواند ناشی از وجود سلول های سرطانی باشد، مورد بررسی قرار می گیرد.

بیوپسی: اگر در سونوگرافی از طریق واژن، تغییراتی در ضخامت لایه پوششی رحم گزارش شود، برای تایید تشخیص، معمولا از بیوپسی استفاده خواهد شد. در بیوپسی، نمونه کوچکی از سلول ها از لایه پوششی رحم ( اندومتر ) برداشته می شود. نمونه گرفته شده در آزمایشگاه جهت بررسی وجود سلول های سرطانی، مورد آزمایش قرار می گیرند.

بیوپسی می تواند به طرق مختلفی انجام شود، از جمله:

آسپیراسیون: یک لولهکوچک انعطاف پذیردرون واژن قرار میگیرد و به سمت رحم فرو برده می شود و این لوله نمونه کوچکی از سلول ها را با آسپیره کردن، برداشت می کند.
هیستروسکوپی: با این روش پزشک قادر خواهد بود که با کمک یک تلسکوپ کوچک به نام هیستروسکوپ که از طریق واژن به داخل رحم فرو برده می شود، داخل رحم را ببیند. این روش به پزشک این توانمندی را می دهد که ضمن مشاهده لایه پوششی رحم، از آن ناحیه نیز نمونه برداری کند.

سایر آزمون ها در صورت وجود سرطان رحم

در صورت تشخیص سرطان رحم، احتمالا تست های دیگری برای تعیین مرحله سرطان، انجام می شود. مرحله بندی سرطان، پزشک را به آگاهی از وسعت سرطان، و اینکه آیا گسترش پیدا کرده یا خیر و بهترین راه درمان آن کدام است، قادر می سازد. این تست ها شامل:

عکس برداری با اشعه X از قفسه سینه، برای بررسی گسترش سرطان به ریه ها
MRI ، برای تهیه تصویر با جزئیات از درون بدن، جهت بررسی میزان گسترش سرطان
CT اسکن، که از یک سری اشعه هایX جهت تهیه تصویر با جزئیات از درون بدن استفاده می کند تا میزان گسترش سرطان مشخص شود.
آزمایش خون تکمیلی، معمولا برای بررسی وضعیت سلامت عمومی و چگونگی فعالیت اندام های بدن درخواست می شود.

درمان

جراحی مهمترین اقدام درمانی برای سرطان رحم است، گرچه روش های مختلف دیگری با توجه به شرایط فردی بیمار، می تواند مورد استفاده قرار گیرد.

پزشک هنگام تصمیم گیری در مورد بهترین درمان برای بیمار، موارد زیررا مورد توجه قرار می دهد:

مرحله سرطان (اینکه بزرگی آن در چه حد است و تا چه اندازه ای گسترش یافته است)
وضعیت سلامت عمومی بیمار
آیا باروری موضوع مهمی برای بیمار است (این مورد نادراست. زیرا معمولا سرطان رحم در سنین بالا رخ می دهد.)

پزشکان از یک سیستم مرحله بندی برای توصیف میزان گسترش و پیشرفت سرطان رحم استفاده می کنند، این مراحل عبارتند از :

مرحله 1: سرطان هنوز در داخل رحم باقی مانده است.
مرحله 2: سرطان به ناحیه گردن رحم (سرویکس) گسترش پیدا کرده است.
مرحله 3: سرطان به خارج از رحم و به بافت های نزدیک درلگن و غدد لنفاوی گسترش یافته است.
مرحله 4: سرطان به بافت نرم شکم، یا سایر اندام ها از قبیل مثانه، شکم، کبد یا ریه ها رسیده است.

شانس رهایی از سرطان رحم بستگی به مرحله ای دارد که تشخیص داده شده است. اگر سرطان رحم در مرحله 1 یا 2 باشد، 70 تا 80 در صد شانس زنده ماندن به مدت 5 سال یا بیشتر وجود دارد. بیشتر مبتلایان در مرحله 1 سرطان رحم، درمان شده اند.

اگر بیماری در مرحله 3 تشخیص داده شود، شانس زنده ماندن حداقل برای 5 سال دیگر 40 تا 50 درصد خواهد بود. در حدود یک مورد از چهار مورد سرطان رحم در مرحله 4 تشخیص داده می شود. در این شرایط شانس زنده ماندن 5 سال دیگر در حدود 20 تا 30 درصد می باشد.

پیشگیری

پیشگیری از سرطان رحم معمولا امکان پذیر نیست، اما پژوهشگران معتقدند برخی موارد ، خطر ابتلا را کاهش می دهد.

وزن متعادل، رژیم غذایی و ورزش: موثرترین روش پیشگیری از سرطان رحم حفظ وزن متعادل است. بهترین راه برای جلوگیری از اضافه وزن یا چاقی، تغذیه سالم و ورزش منظم می باشد. غذای کم چرب و پراز فیبر شامل دانه های کامل و حداقل روزانه پنج نوع میوه تازه و سبزیجات توصیه می شود.

برای بیشتر مردم به طور متوسط حداقل 150 دقیقه ( دو ساعت و نیم ) در هفته، ورزش هوازی نه چندان سنگین، مانند دوچرخه سواری یا پیاده روی سریع توصیه می شود. در بهترین حالت، این مدت زمان ورزش، باید پنج روز در هفته باشد.اگر فردی تاکنون ورزش نکرده است ، بایستی با پزشک خود مشورت کند تا قبل از شروع برنامه جدید ورزشی از نظر سلامتی، کنترل شود.

سویا: برخی از تحقیقات نشان داده اند که رژیم غذایی مملو از سویا احتمالا می تواند در جلوگیری از ابتلا به سرطان رحم کمک کننده باشد. سویا حاوی ایزو فلاوین هایی است که ممکن است در محافظت لایه پوششی رحم موثر باشد، گرچه لازم است تحقیقات بیشتری در این زمینه صورت پذیرد.

جلوگیری از حاملگی:تحقیقات همچنین نشان داده است که استفاده طولانی مدت از قرص های ترکیبی جلوگیری از حاملگی می تواندخطر ابتلا به سرطان رحم را کاهش دهد.

سایر راه های جلو گیری از حاملگی مانند ایمپلنت های جلوگیری کننده و IUS ( سیستم داخل رحمی ) با آزاد سازی پروژسترون ( نوع صنعتی پروژسترون ) کار می کنند. این روش ها نیز ممکن است احتمال خطر ابتلا به سرطان رحم را کاهش دهند.

آزمایشگاه و بالین سرطان دهانه رحم

سرطان تخمدان

https://www.cancer.org/cancer/endometrial-cancer/about/what-is-endometrial-cancer.html

برای دانلود فایل pdf بر روی لینک زیر کلیک کنید

برای دانلود باید وارد سایت شوید.

خواندن تمام مطلب