عوامل مداخله‌گر، تداخلات دارویی و مقادير بحراني در تست‌هاي بیوشيمي (3)
علی خوش‌نژاد (کارشناس ارشد بیوشیمی بالینی)
مجتبی خشوعی پاریزی (کارشناس آزمایشگاه)
دانشگاه علوم پزشکی قم
Sodium (Na)
عوامل مداخله‌گر:
- هيپرليپدمي، هيپرپروتئينمي در تكنيك فتومتري نتايج اشتباه ايجاد مي‌كند.
- هموليز
- هيپرگلیسمي: به ازاي هر mg/dl 100 افزايش گلوكز سرم 7 mEq/L سديم كاهش مي‌يابد.
- ضربه، جراحي يا شوك اخير ممكن است سبب افزايش سطح سديم شوند.
تداخلات دارویی:
- داروهاي زير ممكن است سبب افزایش سطح Na شوند.
استروئیدهای آنابولیک، آنتی‌بیوتیک‌ها، کلونیدین، کورتیکواستروئیدها، داروهای ضدسرفه، متیل دوپا، کاربنی‌سیلین، استروژن‌ها و قرص‌های ضد بارداری.
- داروهاي زير ممكن است سبب کاهش سطحNa شوند:
کاربامازپین، دیورتیک‌ها، مایعات IV فاقد سدیم، سولفونیل اوره‌ها، تریامترن، مهار کننده‌های ACE، کاپتوپریل، هالوپریدول، هپارین، داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی، ضد افسردگی‌های سه حلقه‌ای، وازوپرسین و سولفات‌ها
مقادیر بحرانی:
| Comments | Upper Limit | Lower Limit | Units | Test |
| Serum or plasma | 160 | 120 | mmol/L | Sodium |
Potassium (K)
عوامل مداخله‌گر:
- هموليز موجب افزايش سطح K مي‌شود.
- حركت ساعد هنگامي كه گارو بسته است، ممكن است سبب افزايش سطح K گردد، بنابراين توصيه مي‌گردد در هنگام نمونه‌گيري بيمار ساعد خود را حركت نداده و مشت خود را باز و بسته نكند و ترجيحاً بدون گارو خون‌گيري انجام شود.
تداخلات دارویی:
- داروهاي زير ممكن است سبب افزايش سطح پتاسیم سرم شوند:
آمینوکاپروییک اسید، آنتی‌بیوتیک‌ها، داروهای ضد سرطان، کاپتوپریل، اپی‌نفرین، هپارین، هیستامین، ایزونیازید، لیتیوم، مانیتول، دیورتیکهای نگهدارنده پتاسیم، مکمل‌های پتاسیم و سوکسینیل کوا
- داروهاي زير ممكن است سبب کاهش سطح پتاسیم سرم شوند:
استازولامید، آمینوسالیسیلیک اسید، آمفوتریپسین B، کاربنی‌سیلین، سیس‌پلاتین، ملین‌ها، دیورتیکهای دافع پتاسیم، انفوزیون گلوکوز، انسولین، کربنات لیتیوم، پنیسیلین G با دوز بالا، آسپیرین و سدیم پلی استیرن سولفات
مقادیر بحرانی:
| Comments | Upper Limit | Lower Limit | Units | Test |
| Serum or plasma | 6.2 | 2.8 | mmol/L | Potassium |
| Serum or plasma | 7.8 | 2.8 | mmol/L | Potassium (newborn) |
Magnesium(Mg)
عوامل مداخله‌گر:
- هموليز نمونه
- توقف خون در ورید
تداخلات دارویی:
- داروهاي زير ممكن است سبب افزايش سطح منیزیوم شوند:
داروهای تیروئید، آنتی‌اسیدها، ملین‌ها، داروهای حاوی کلسیم، لیتیوم، دیورتیکهای قوس هنله و آمینوگلیکوزیدها
- داروهاي زير ممكن است سبب کاهش سطح منیزیوم شوند:
دیورتیک‌ها، بعضی از آنتی‌بیوتیک‌ها، انسولین
مقادیر بحرانی:
| Comments | Upper Limit | Lower Limit | Units | Test |
| Serum or plasma | 4.7 | 1.0 | mg/dl | Magnesium |
Chloride (cl)
عوامل مداخله‌گر:
- هموليز نمونه
- گرم شدن نمونه
- تزریق سالین زیاد سبب افزایش سطح کلر می‌شود.
تداخلات دارویی:
- داروهاي زير ممكن است سبب افزايش سطح کلر شوند:
استازولامید، کلرید آمونیوم، آندروژن‌ها، مشتقات کورتیزون، استروژن‌ها، گوانیتیدین، هیدروکلروتیازید، متیل دوپا
- داروهاي زير ممكن است سبب کاهش سطح کلر شوند:
آلدوسترون، بی‌کربنات، کورتیکواستروئیدها، دیورتیکهای قوس هنله، دیورتیکهای تیازیدی و تریامترن
مقادیر بحرانی:
| Comments | Upper Limit | Lower Limit | Units | Test |
| Serum or plasma | 120 | 80 | mmol/L | Chloride |
Amylase
عوامل مداخله‌گر:
- ليپمي سرم به صورت كاذب آميلاز سرم را كاهش مي‌دهد و الكل آن را افزايش مي‌دهد.
- محلول‌هاي دكستروز وريدي می‌توانند به صورت كاذب سطوح آميلاز پایین بیاورند.
- خوردن الكل قبل از آزمايش، چون الکل ترشح آمیلاز را تحریک می‌کند.
- استفاده اخير از مرفين، كه اسفنكتر اودي را مسدود مي‌كند.
- كادر پزشكي نبايد نزديك لوله جمع‌آوري خون جهت تست آميلاز عطسه، سرفه و يا صحبت كنند چون بزاق آنها به محتواي آميلاز نمونه افزوده مي‌شوند. دميدن در پيپت ممنوع است.
تداخلات دارویی:
- داروهاي زير ممكن است سبب افزايش سطح آمیلاز شوند:
PAS، آسپیرین، آزاتیوپرین، کورتیکواستروئیدها، اتیل الکل، مواد حاجب یددار، دیورتیکهای قوس هنله، متیل دوپا، ضد دردهای مخدر، قرص‌های ضد بارداری
- داروهاي زير ممكن است سبب کاهش سطح آمیلاز شوند:
سيترات‌ها، گلوكوز و اگزالات‌ها
مقادیر بحرانی:
- افزايش تا سه برابر حد فوقاني مقادير طبيعي
Bilirubin
عوامل مداخله‌گر:
- تماس با نور سفيد يا ماوراء بنفش بيليروبين توتال و بيلیروبين غير مستقيم را 2 تا 20 درصد كاهش مي‌دهد.
- هموليز و ليپمي نتايج غير صحيح ايجاد مي‌كند.
- عدم توانايي در حفظ ناشتايي (فقط در بالغين 8 تا 12 ساعت) چون چربي‌هاي سرم در نتايج كار تداخل ايجاد مي‌كند
- ناشتايي به مدت 48 ساعت در افراد سالم بيليروبين را به طور متوسط 240% و در افراد با اختلال عملكرد كبدي 194% افزايش مي‌دهد.
تداخلات دارویی:
- داروهاي زير ممكن است سبب افزايش سطح بيليروبين شوند:
آلوپورينول، استروئيدهاي آنابوليك، آنتي‌بيوتيك‌ها، داروهای ضد مالاریا، اسید آسکوربیک،کلینرژیک‌ها، کدئین، دکستران، دیورتیک‌ها، اپی‌نفرین، متیل دوپا، مورفین، قرص‌های ضد بارداری، ریفامپین، سالیسیلات‌ها، سولفونامید‌ها، تئوفیلین، ویتامین A
- داروهاي زير ممكن است سبب كاهش سطح بيليروبين شوند:
باربيترات‌ها،كافئين، پني‌سيلين و ساليسيلات‌ها با دوز بالا
مقادیر بحرانی:
| Comments | Upper Limit | Lower Limit | Units | Test |
| Serum or plasma | 15 | – | mg/dl | Bilirubin (newborn) |
Serum Protein
- پروتئين‌هاي سرم: ALB و گلوبولين و …
عوامل مداخله‌گر:
- هموليز (افزايش توتال پروتئين)
- استراحت طولاني مدت در بستر
- انفوزيون وسيع داخل وريدي
- توقف خون وريدي به علت بستن طولاني مدت گارو (سبب افزايش ALB و گلوبولين) مي‌شود.
- كلاپس عروق محيطي
- هايپرليپیدمي
- هايپربيليروبينمي
تداخلات دارویی:
- داروهاي زير ممكن است سبب افزايش سطح پروتئين‌هاي سرم شوند:
استروئیدهای آنابولیک، آندروژن‌ها، کورتیکو استروئیدها، دکستران، هورمون رشد، انسولین، فنازوپیریدین، پروژسترون
- داروهاي زير ممكن است سبب کاهش سطح پروتئين‌هاي سرم شوند:
یون‌های آمونیاک، استروژن‌ها، داروهای دارای سمیت کبدی، قرص‌های ضد بارداری
مقادیر بحرانی:
| Comments | Upper Limit | Lower Limit | Units | Test |
| Serum or plasma | 6.8 | 1.7 | g/dl | Albumin (children) |
| Serum or plasma | 9.5 | 3.4 | g/dl | Protein (children) |
| CSF | 188 | – | mg/dl | Protein, CSF (children) |
| منابع:
1. کتاب جامع تست‌های تشخیصی و آزمایشگاهی پاگانا– تیموتی جیمز پاگانا –2010 2. تفسیر بالینی آزمایش‌های پزشکی- دکتر ایوب ابراهیمی 3. مجموعه تست‌های آزمایشگاهی (تست‌های بیوشیمی)- آزمایشگاه مرجع سلامت 4. Tietz textbook of clinical chemistry and molecular diagnostics, Table 56-3 Critical Value , Fourth Edition , 2006 |
عوامل مداخله‌گر، تداخلات دارویی و مقادير بحراني در تست‌هاي بیوشيمي ( 1)
عوامل مداخله‌گر، تداخلات دارویی و مقادير بحراني در تست‌هاي بیوشيمي (2)
برای دانلود پی دی اف بر روی لینک زیر کلیک کنید
ورود / ثبت نام