مطالعه فراوانی باکتری‌های عامل عفونت‌های بیمارستانی
در مرکز آموزشی و درمانی پورسینای رشت
دکتر وحیده جاوید خجسته، استادیار باکتری‌شناسی، دانشگاه علوم پزشکی گیلان، نویسنده رابط
مقدمه و هدف: باکتری‌ها تقریباً در 80% موارد به‌عنوان عامل عفونت‌های بیمارستانی شناخته شده‌اند. طی سال‌های گذشته، باکتری‌های مسئول عفونت‌های بیمارستانی، متغیر بوده‌اند. در دهه 1930 استرپتوکوک‌ها، در دهه 1960 باکتری‌های گرم منفی و پس از آن استافیلوکوک‌ها، که هنوز هم یکی از عوامل عمده در عفونت‌های بیمارستانی هستند. هدف از این مطالعه بررسی فراوانی باکتری‌های دخیل در ایجاد عفونت‌های بیمارستانی در بخش‌های مختلف مرکز آموزشی و درمانی پورسینای رشت- گیلان در طی سال‌های 88 -1386 بوده است.
روش بررسی: این مطالعه مقطعی– توصیفی cross sectional بر روی نمونه‌های حاصل از بیماران بستری شده در بخش‌های ارتوپدی، نورولوژی، تروما، جراحی اعصاب، gICU، nICU صورت گرفته است. نمونه‌ها در آزمایشگاه به روش‌های کشت، رنگ‌آمیزی و مشاهده میکروسکپی، محیط‌های اختصاصی و روش‌های بیوشیمیایی مورد شناسایی قرار گرفتند.
یافته‌ها: از کل 796 مورد نمونه بررسی‌شده در آزمایشگاه، 438 باکتری (55/7%) شامل اشرشیاکلی، پروتئوس، استافیلوکوک طلایی، پسودوموناس، کلبسیلا، انتروباکتر، سیتروباکتر و قارچ شناسایی شدند. بالاترین فراوانی از باکتری‌های ایزوله شده در سال 1386 پسودومونا با 36%، در سال 1387 کلبسیلا با29/78% و در سال 1388 استافیلوکوک طلایی با 37/17% که عامل عفونت‌های دستگاه ادراری، تنفسی و زخم‌ها بوده است.
نتیجه‌گیری: ضرورت در مطالعه و شناخت مداوم باکتری‌های دخیل در عفونت‌های بیمارستانی و به حداقل رساندن انتشار عفونت در بیماران بستری با بکارگیری معیارهای مناسب پیشگیری از اهمیت خاصی برخوردار است.
واژه‌های کلیدی: باکتری‌ها، عفونت‌های بیمارستانی، یافته‌های آزمایشگاهی، بخش‌های بیمارستان
مقدمه:
امروزه عفونت‌های بيمارستاني به علت مرگ‌ومیر و هزینه‌های اقتصادي بالا، يكي از مهم‌ترین چالش‌هایی است كه بخش‌های مختلف بیمارستان‌ها با آن مواجه هستند. نتايج مطالعات انجام شده بيانگر آن است که بيشترين عوامل مسئول عفونت بيمارستاني، باکتری‌های گرم منفي می‌باشند (1).
در بین كشورهاي توسعه‌يافته ميزان عفونت‌های بيمارستاني بین 5 تا 10% تخمین زده شده است (2).
آمار گزارش شده سالیانه در ایالات‌متحده آمریکا حاکی از آن است که مرگ‌ومیر ناشي از عفونت‌های بيمارستاني بین 25 تا 100 هزار نفر در سال است كه هزینه‌ای تقریباً معادل 7/5 ميليون دلار صرف درمان آن‌ها قبل از مرگ می‌گردد. اين عفونت‌ها بيشتر در بيماراني با نقص سيستم ايمني، افراد سالخورده و یا آن‌هایی که در بیمارستان به مدت طولانی تحت درمان پزشكي، جراحی‌های مختلف، ایمپلنت‌ها و اندام‌هاي مصنوعي قرارگرفته‌اند، ديده می‌شوند (3).
از طرف دیگر شيوع عفونت‌های بيمارستاني در بین بزرگسالان و كودكانی که در بخش ICU بستری می‌شوند تقريباً 3 برابر بيشتر از بخش‌های ديگر است؛ دلیل آن استفاده از كاتترهاي طولانی‌مدت وريدي است كه منجر به عفونت‌های خوني به‌ویژه با باکتری‌های استافيلوكک كوآگولاز منفي می‌گردد (4,5).
90% گزارش‌ها حاکی از آن است که عامل عفونت‌های بيمارستاني باکتری‌هایی مانند كلبسيلا پنومونيه، اشرشياكلي، استافيلوكوكوس اورئوس، سودوموناس آئروژينوزا و گونه‌های پروتئوس می‌باشند. عوامل قارچي، ويروسي و يا پروتوزوایی دخالت كمتري دارند. استفاده گسترده از آنتی‌بیوتیک‌های وسيع‌الطيف در محيط بيمارستان باعث ظهور ارگانیسم‌های جدید و مقاوم شده است (6). با توجه به مراتب فوق هدف از این مطالعه بررسی فراوانی باکتری‌های ایجادکننده عفونت‌های بیمارستانی بخش‌های ارتوپدی، نورولوژی، تروما، جراحی اعصاب، gICU و nICU در مرکز آموزشی و درمانی پورسینای رشت- گیلان در طی سال‌های 88 -1386 بوده است.
روش کار:
در این مطالعه توصیفی- مقطعی به مطالعه بررسی فراوانی باکتری‌های عامل عفونت‌های بیمارستانی در مرکز آموزشی و درمانی پورسینای رشت در سال‌های 1386 تا 1388 در استان گیلان پرداخته شد. نمونه‌گیری از محل بروز عفونت بیماران بستری جمع‌آوری و به آزمایشگاه منتقل گردید، سپس نمونه‌ها بلافاصله با روش خطی به محیط کشت آگار خونی و سپس آگار غذایی انتقال داده شدند و به مدت 24 ساعت و در دمای 35 درجه سانتی‌گراد انکوبه و سپس تخلیص گردیدند. برای شناسایی باکتری‌ها بعد از اجرای روش رنگ‌آمیزی گرم و مشاهده میکروسکوپی، کلنی‌ها مجدداً بر روی محیط‌های کشت تشخیصی مانیتول سالت‌آگار و مکانکی‌آگار کشت داده شدند، همچنین تست کاتالاز و تخمیر قندها، مشاهده تولید اسید و گاز هیدروژن سولفید، بر روی کلنی‌ها انجام گرفت. در این بررسی از سوش‌های استاندارد استافیلوکک و ای‌کلای اهداشده توسط آزمایشگاه مرجع استان (رفرنس) جهت کنترل استفاده شد.
نتایج:
در این بررسی در طول سه سال 1388-1386 در بین بیماران بستری (6286 نفر) در بخش‌های ارتوپدی، نورولوژی، تروما، جراحی اعصاب، gICU، nICU (12/6%) 796 نمونه از مبتلایان به عفونت‌های بیمارستانی جمع‌آوری گردید که 45/4% نفر مرد و (16/8%)% نفر زن بودند. نمودار 1، توزیع فراوانی بیماران بستری، طی سه سال 1386 تا 1388 را با توجه به بخش‌های بیمارستان پورسینا نشان می‌دهد. بخش جراحی اعصاب بیشترین آمار بستری را در طی سه سال داشته است. طیف سنی مبتلایان به عفونت‌های بیمارستانی بین 25 روزه تا 95 ساله بود. از این مجموع 796 نمونه، 496 نمونه (62/3%) دارای کشت مثبت و 300 نمونه (37/6%) دارای کشت منفی بودند. بر اساس این مطالعه مشخص شد از 496 نمونه کشت مثبت در طول سه سال 1388-1386، 58 نمونه قارچی (در این مطالعه بررسی نگردید) و 438 باکتری‌های دخیل در عفونت‌های بیمارستانی شامل اشرشیا کلی، پروتئوس، استافیلوکوک طلایی، پسودوموناس، کلبسیلا، انتروباکتر، سیتروباکتر، شناسایی شدند. در نمودار 2 توزیع فراوانی و انواع باکتری‌های جدا شده در طی سه سال 1388-1386 نشان داده شده است. بالاترین فراوانی از باکتری‌های ایزوله شده در سال 1386 پسودومونا با 36%، در سال 1387 کلبسیلا با 29/78% و در سال 1388 استافیلوکوک طلایی با 37/17%، عامل عفونت‌های ادراری، تنفسی و زخم‌ها در بین بیماران بستری در بخش‌های ارتوپدی، نورولوژی، تروما، جراحی اعصاب، gICU، nICU بوده است. در جدول 1 توزیع فراوانی انواع باکتری‌های جدا شده طی سه سال 1388-1386 با توجه به عفونت‌های بیمارستانی نشان داده شده است.
بحث:
عفونت‌های بیمارستانی یک مشکل جدي مراکز بهداشتی درمانی می‌باشند و هرساله هزینه‌های زیادي را به بیماران و مراکز بهداشتی درمانی تحمیل می‌کنند. در حال حاضر درکشورهاي پیشرفته میزان این عفونت‌ها حدود 15% موارد بستری و در کشورهاي در حال توسعه حدود 25% تخمین زده شده است. اگرچه فقط 5% از تخت‌های بیمارستانی به ICU تعلق دارد و کمتر از 10% مجموع بیماران در این بخش تحت درمان قرار می‌گیرند، ولی بیش از 33-25% از موارد عفونت‌های بیمارستانی به ICU اختصاص دارد (7). تحقیقات نشان داده است که محل‌های عمده عفونت‌های بیمارستانی شامل سیستم ادراري (31%)، سیستم تنفسی (24%)، جریان خون (16%) و پوست گزارش شده و عفونت‌های حاصله از آن شامل پنومونی، عفونت سیستم ادراري و سپتی‌سمی می‌باشد (8). پنومونی شایع‌ترین و عفونت سیستم ادراري دومین عفونت شایع بیمارستانی گزارش شده است که این نتایج مغایر با نتایج حاصله از این بررسی (نمودار 1) بوده زیرا در این مطالعه با توجه به آمار بستری در بخش‌های ارتوپدی، نورولوژی، تروما، جراحی اعصاب، gICU، nICU، بخش جراحی اعصاب بالاترین آمار بستری و همچنین از نظر ارگانیزم‌های جدا شده بیشترین رقم را نشان داده است. این بررسی نشان داد که همانند سایر مطالعات دیگر پسودومونا شایع‌ترین ارگانیزم جدا شده در طی سال‌های 86-1386 بوده است (9) (نمودار 2). در بررسی دیگر استافیلوکک طلایی به‌عنوان دومین باکتری غالب جداشده، گزارش گردیده است (10) که این نتایج مغایر با نتایج حاصله از این بررسی بوده زیرا در این مطالعه کلبسیلا به‌عنوان دومین و استافیلوکک طلایی سومین باکتری معرفی شده است (نمودار 2). همچنین تحقیق حاضر (جدول 1) نشان داد که میزان باکتری‌های جداشده از زخم‌ها (68/4%) بیشتر از باکتری‌های جدا شده از دستگاه ادراری (20/7%) و دستگاه تنفسی (10/7%) در طول سه سال بوده است. نتایج این بررسی ضرورت مطالعه مکرر ارگانیزم‌های شایع، رعایت معیارهای پیشگیری و مهار عفونت‌های بیمارستانی را تأکید می‌کند.
منابع:
1- محمدی‌مهر مژگان، فیض‌آبادی محمدمهدی، بهادری عذرا. الگوی مقاومت آنتی‌بیوتیکی باسیل‌های گرم منفی مسئول عفونت‌های بیمارستانی در بخش مراقبت ویژه بیمارستان‌های خانواده و گلستان تهران 1386. مجله علمی پژوهشی دانشکده علوم پزشکی ارتش جمهوری اسلامی ایران. 1389: 283-290.
2- Emilia M, Baleva A, Adrian C. Catheter-Related Intravascular Infections in Critical Care Units. Infect Diseases &Tropical Med. 1990; 26: 251-54.
3- Jafarzadeh A, Hassanshahi GH. Serum levels of High-sensitivity CReactive protein(hs-crp) in Helicobacter pylori-infected peptic Ulcer patients and Association with bacterial CagA virulence factor. Dig Dis Sci. 2009;54: 2612-1616.
4- Weinstein RA. Nosocomial Infection Update. Emerging Infectious Diseases. 1998; 4.
5-Fridkin SK, Welbel SF, Weinstein RA. Magnitude and prevention of nosocomial infections in the intensive care unit. Infect Dis Clin North Am. 1997; 479-96
6- Gain A, Singh K. Recent Advances in the Management of Nosocomial Infections. JK SCIENCE. 2007;9.
7-Vincent JL, Bihari PM, Sutar H A, Bruining J, White MH, Nicolas-Chanoin M, Wollf R, SpencerC. Hemmer M, for the EPEC international Advisory Committee. The prevalence of nosocomial infections in intensive care units in Europe: results of the EPIC study. JAMA, 1995; 639-644.
8-Negesha CN, Shenoy K J, Chandrashekar MR. Study of burn sepsis with special reference to Psudomonas aeruginosa. J Indian Med Assoc, 1996; 230-233.
9-Pradella S, Pletschette M, Mantey SF, Bautsch W. Macrorestriction analysis of Psudomonas aeruginosa in colonized burn patients. Eur J Clin M icrobial infect Dis. 1994; 122-128.
10-Nakhia LS. Sanders R. Microbiological aspect of burns at Mountrernon Hospital. Burns. 1991; 309-12
بررسی میزان فراوانی موارد کشت خون مثبت در اطفال مبتلا به سپسیس در بیمارستان بوعلی از سال 1390 تا1393
مروری بر نامنطبق‌های شایع در مراکز آزمایشگاهی بیمارستانی (بخش اول)
برای دانلود فایل pdf بر روی لینک زیر کلیک کنید
ورود / ثبت نام