آزمایشگاه و بالین
سرطان تیروئید
دکتر محسن منشدی
آزمایشگاه تشخیص طبی دکتر منشدی
علائم، تشخیص و درمان
بر اساس گزارش‌های مؤسسه ملی سرطان، سالانه حدود 56000 مورد جدید سرطان تیروئید در ایالات متحده تشخیص داده می‌شود که اکثر آنها از نوع پاپیلاری تیروئید کانسر (شایع‌ترین نوع بدخیمی تیروئید)، است. ریسک ابتلای زنان به سرطان تیروئید، سه برابر مردان است.
سرطان تیروئید در هر گروه سنی رخ می‌دهد، اما بیشترین شیوع بعد از 30 سالگی و تهاجم آن در بیماران مسن‌تر به‌طور قابل‌توجهی بیشتر است. این سرطان همیشه با بروز علائم بیماری همراه نیست، اغلب، اولین نشانه این سرطان ندول تیروئید است.
نشانه‌های سرطان
برخی علائم و نشانه‌های این سرطان شامل صدای خشن، درد گردن و غدد لنفاوی بزرگ‌شده است.
اگرچه 75 درصد جمعیت ندول تیروئید دارند، اما اکثریت قریب به‌اتفاق آنها خوش‌خیم هستند. جوانان معمولاً ندول تیروئید ندارند، اما با بالا رفتن سن افراد، احتمال مشاهده ندول در آنها بیشتر می‌شود. در سن 80 سالگی،90% از ما حداقل دارای یک ندول می‌شویم. کمتر از 1% از کل ندولهای تیروئید بدخیم (سرطانی) هستند.
ندولی که در اسکن در ناحیه سرد قرار دارد (در عکس بالا و مشخص‌شده با رنگ قرمز و زرد) به احتمال زیاد بدخیم است. با این حال اکثر آنها خوش‌خیم هستند.
انواع سرطان تیروئید
چهار نوع اصلی سرطان تیروئید وجود دارد که بعضی از آنها شیوع بیشتری دارند. انواع این سرطان و میزان شیوع هر یک عبارتند از:
- نوع پاپیلاری و یا مخلوط پاپیلاری- فولیکولار؛ حدود 80 درصد
- نوع فولیکولار و یا سلول هرتل؛ حدود 15 درصد
(سلول هرتل یک نوع سلول در غده تیروئید است که اغلب با تیروئیدیت هاشیموتو و سرطان تیروئید فولیکولار همراه است.)
- نوع مدولاری؛ حدود 3 درصد.
- نوع آناپلاستیک؛ حدود 2 درصد.
پیش‌آگهی
اغلب سرطان‌های تیروئید بسیار قابل درمان هستند. در واقع شایع‌ترین نوع این سرطان ( پاپیلاری و فولیکولار)، بیشترین قابلیت درمان‌پذیری را دارد. در بیماران جوان‌تر، اگر درمان به‌درستی انجام شود هر دو نوع سرطان‌های پاپیلاری و فولیکولار، دارای بیش از 97 درصد نرخ درمان‌پذیری هستند.
علاوه بر حذف بیشتر یا تمامی قسمت دیگر لوب تیروئید، هر دو سرطان پاپیلاری و فولیکولی تیروئید، معمولاً با حذف کامل لوب حامل توده سرطانی درمان می‌شوند.
بیشترین شکل این سرطان، از نوع پاپیلاری است که قابلیت درمان آن از تمام سرطان‌ها بیشتر است. اگر درمان به‌درستی انجام شود، شانس موفقیت بسیار بالا خواهد بود. شیوع سرطان مدولاری تیروئید بسیار کم است اما پیش‌آگهی بدتری دارد. سرطان‌های مدولاری در همان ابتدای امر، تمایل انتشار به تعداد زیادی از غدد لنفاوی را دارند و در نتیجه نیازمند عملیات بسیار تهاجمی‌تر از سرطان‌های لوکالیزه تیروئیدی مانند سرطان پاپیلاری و فولیکولار هستند. درمان این سرطان، نیازمند حذف کامل تیروئید بعلاوه حذف غدد لنفاوی جلو و اطراف گردن است. کمترین شیوع این سرطان در نوع آناپلاستیک آن دیده می‌شود که دارای پیش‌آگهی بسیار ضعیفی است. سرطان تیروئید آناپلاستیک پس از انتشار، شناسایی می‌شود و در غالب موارد غیرقابل درمان است.
از آنجا که برداشت کامل تومور غیرممکن است، ادامه حیات مبتلایان به سرطان تیروئید آناپلاستیک بسیار دور از ذهن است. این بیماران، در اغلب موارد، نیازمند تراکئوستومی در طول درمان هستند و درمان این نوع از سرطان تیروئید بسیار تهاجمی‌تر از سایر انواع آن می‌باشد.
شیمی‌درمانی
سرطان تیروئید سرطان منحصربه‌فردی است؛ درواقع، سلول‌های تیروئید در میان تمام سلول‌های بدن انسان منحصربه‌فرد هستند، این سلول‌ها تنها سلول‌هایی هستند که قادر به جذب ید می‌باشند. بدن ما برای تولید هورمون تیروئید توسط سلول‌های تیروئید به ید نیاز دارد، به‌طوری‌که این سلول‌ها ید را از جریان خون می‌گیرند و آن را در سلول تغلیظ می‌کنند. اکثر سلول‌های این سرطان این توانایی جذب و تغلیظ ید را حفظ می‌کنند، این امر موجبات استراتژی “شیمی‌درمانی” کامل را فراهم می‌کند. پس از جراحی سرطان، ید رادیواکتیو به بیماران داده می‌شود. در صورت وجود سلول‌های طبیعی تیروئید و یا باقیمانده سلول‌های سرطانی تیروئید در بدن بیمار (و هر سلول سرطانی تیروئیدی که توانایی جذب ید را حفظ کرده باشد)، این سلول‌ها ید “سمی” رادیواکتیو را جذب و تغلیظ می‌کنند. از آنجا که سلول‌های دیگر بدن ما نمی‌توانند ید سمی را جذب کنند، در نتیجه آسیبی هم به آنها نمی‌رسد. بااین‌حال، سلول‌های سرطانی تیروئید، سم را درون خود تغلیظ می‌کنند و رادیواکتیویته، سلول را بدون عارضه ریزش مو، تهوع، اسهال و یا درد از بین می‌برد. بیشتر مبتلایان به این سرطان اما نه همه آنها، بعد از عمل جراحی به درمان با “ید” رادیواکتیو نیاز دارند. دانستن این مطلب مهم است که اگر معالجه بیماری مدنظر باشد، تقریباً تمام بیماران باید با “ید” تحت درمان قرار گیرند. بیماران مبتلا به سرطان مدولاری تیروئید معمولاً به درمان با “ید” نیاز ندارند، زیرا سرطان مدولاری تقریباً هرگز ید رادیواکتیو را جذب نمی‌کند. برخی از انواع سرطان پاپیلاری کوچک، تحت درمان با جراحی تیروئیدکتومی توتال قرار می‌گیرند و ممکن است بنا به دلایل متفاوت دیگری نیاز به درمان با”ید” نداشته باشند. این سرطان‌ها (مدولاری و برخی از سرطان‌های کوچک پاپیلاری) اغلب با انجام جراحی ساده (کامل) به‌تنهایی درمان می‌شوند.
این موضوع از بیماری به بیمار دیگر و از سرطانی به سرطان دیگر متفاوت است. این تصمیم بین جراح، بیمار و نظر متخصص غدد اتخاذ خواهد شد. باید به یاد داشت که درمان با “ید” رادیواکتیو بسیار ایمن است و اگر بیمار به آن نیاز داشت، از آن استفاده کند.
بررسی اجمالی از درمان معمول سرطان تیروئید
- این بیماری معمولاً با چسباندن یک سوزن به داخل ندول یا حذف ندول نگران‌کننده تیروئید توسط جراح، تشخیص داده می‌شود.
- ندول تیروئید توسط پاتولوژیست مورد بررسی میکروسکوپی قرار می‌گیرد و سپس بنا بر خوش‌خیم (95 تا 99 درصد تمام ندولهای بیوپسی‌شده خوش‌خیم هستند) و یا بدخیم بودن ندول (کمتر از یک درصد تمام ندول‌ها و حدود 1 تا 5 درصد ندولهای بیوپسی‌شده) تصمیم مناسب اتخاذ می‌شود.
- پاتولوژیست نوع سرطان را مشخص می‌کند: پاپیلاری، فولیکولار، مخلوط پارافولیکولار، مدولاری و یا آناپلاستیک
- کل تیروئید طی عمل جراحی برداشته می‌شود، گاهی اوقات این کار در خلال همان عمل بیوپسی که صورت می‌گیرد، اتفاق می‌افتد. در همان زمان جراح، غدد لنفاوی گردن را نیز از نظر ضرورت برداشتن آن، مورد ارزیابی قرار می‌دهد. در مورد سرطان آناپلاستیک، پزشک در اخذ این تصمیم که تراکئوستومی انجام شود یا نه، به کمک بیمار می‌آید.
- حدود 4 تا 6 هفته بعد از برداشتن غده تیروئید، بیمار تحت درمان با “ید”رادیواکتیو قرار خواهد گرفت. این کار، بسیار ساده و شامل مصرف یک قرص در یک دوز واحد است که فقط برای شخص بیمار محاسبه شده است. بیمار لازم است به مدت چند روز از تماس با دیگران پرهیز کند تا آنها در معرض مواد رادیواکتیو قرار نگیرند.
- یک یا دو هفته بعد از درمان با “ید” رادیواکتیو، بیمار باید مصرف قرص هورمون تیروئید را شروع کند. هیچکس نمی‌تواند بدون هورمون تیروئید زندگی کند و اگر تیروئید نداشته باشد، نیاز دارد که برای بقیه عمر خود لووتیروکسین (معمولاً یک قرص در روز) مصرف نماید. این دارو بسیار معمول است (نمونه‌هایی از نام‌های تجاری شامل Synthroid و Levoxyl می‌باشد).
- هر 6 تا 12 ماه، بیمار بایستی توسط متخصص غدد معاینه شود و آزمایش‌های خون را برای مشخص شدن میزان دوز داروئی و اطمینان از عدم عود سرطان ، انجام دهد. فرکانس این پیگیری تا حد زیادی از یک بیمار به بیمار دیگر متفاوت خواهد بود. مراجعه به متخصصین غدد بسیار خوب است که بایستی در طولانی‌مدت انجام شود.
نتیجه‌گیری
اگر در بیمار سرطان تیروئید تشخیص داده شد، پزشک یک برنامه درمانی تدوین می‌کند که ممکن است ترکیبی از درمان این سرطان ، مانند ید رادیواکتیو و تیروئیدکتومی باشد.
Endocrine web
13/02/2017
برای دانلود پی دی اف برروی لینک زیر کلیک کنید
ورود / ثبت نام