مگس سفید و بیماری دستگاه تنفسی فوقانی
زهرا چیذری- پژوهشگر
مگس‌های سفید، حشراتی از خانواده سفید بالکان هستند. بیش از ۱۵۵۰ گونه از این خانواده توصیف شده است. از آفات مهم برای طیف وسیعی از محصولات کشاورزی در بسیاری از نقاط جهان به ویژه در مناطق گرمسیری هستند. سفید بالک‌ها در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری و به ویژه در شرایط گلخانه‌ای بر روی گیاهان زینتی و محصولات گلخانه‌ای در جمعیت‌های خیلی بالا دیده می‌شوند.
ویژگی‌ها
اندازه سفید بالک‌ها کوچک است و سطح بدن و بال‌های آن‌ها به‌وسیله پودر سفید رنگی پوشیده شده است. در ظاهر این حشرات همانندی زیادی به یک پروانه کوچک دارند، اما در مقیاس کوچک‌ترند، حشرات کامل این خانواده فعال بوده و می‌توانند آزادانه به اطراف پرواز کنند و عموماً در زیر برگ گیاهان و در حال تغذیه از شیره گیاهان مشاهده می‌شوند.
در این حشرات پوره سن اول فعال است ولی پوره‌های سنین دو، سه و چهار در روی گیاهان ثابت هستند و همانند شپشک‌ها به نظر می‌رسند.
پوره‌ها با حشرات کامل از شیره گیاهان تغذیه می‌کنند و همانند شته‌ها ناقل بیماری‌های ویروسی مختلف هستند. در سفید بالک‌ها بخشی از رشد بال، خارجی و بخشی دیگر از رشد داخلی است که به آن دگردیسی بینابین گویند.
این حشرات همانند شته‌ها تولید مقادیر زیادی عسلک می‌کنند که این عسلک در گیاهان باعث جذب گرد و خاک و مخصوصاً رشد قارچ‌های گَندروی می‌گردد. این عامل سبب کاهش مشتری محصولات گیاهان زینتی و گیاهان گلخانه‌ای در بازار می‌شود.
سفید بالک‌ها همانند شته‌ها از توانایی بسیار بالایی در تولیدمثل برخوردارند و جمعیت خود را در مدت زمان کوتاهی، بسیار افزایش می‌دهند.
انتقال بیماری‌های ویروسی از طریق مگس‌های سفید
مگس‌های سفید دارای زیرگونه‌های متعددی هستند که بیوتایپ B یکی از خطرناک‌ترین و مقاوم‌ترین زیرگونه‌های مگس سفید است که سبب بروز آسیب‌های جدی به محصولات کشاورزی و خسارت‌هایی به آن می‌شود. این نوع حشرات می‌توانند آسیب‌هایی را بر روی محصولات کشاورزی از جمله گوجه‌فرنگی گذاشته و موجب شوند که اندک هوای پاک محیط شهری که توسط درختان تأمین می‌شود نیز به خطر بیفتد.
همچنین برخی مطالعات بر روی این حشرات نشان داده است که این موجودات می‌توانند آسیب‌های جدی بر روی افراد گذاشته و به علت انتقال بیماری و ویروس باعث ایجاد مشکلاتی برای بیماران خاص شود.
با توجه به کوچک بودن مگس سفید و اینکه قابلیت ورود به دستگاه تنفسی را از طریق حفرات بینی و دهان دارد، لذا این حشره می‌تواند سبب بروز التهاب و عفونت در دستگاه تنفسی فوقانی شده و زمینه را برای بروز عفونت‌های فرصت‌طلب قارچی و باکتریایی فراهم کند. افرادی که ساعت‌های طولانی در روز در محیط خارج از خانه حضور دارند یا افراد مستعد به ابتلا به بیماری‌های ریوی و عفونی، کودکان و افراد سالمند باید از ماسک‌های پارچه‌ای یا فیلتردار استفاده کنند.
بیشترین توصیه برای مقابله و مراقبت درزمینه آسیب‌های مگس سفید مربوط به دستگاه تنفسی فوقانی است.
این حشره با ورود به مجاری تنفسی می‌تواند باعث تحریک مخاط شده و باعث تظاهرات آلرژیک از جمله عطسه و سرفه شود و همچنین آبریزش بینی را خصوصاً در کودکان، افراد مسن و بیماران مبتلا به بیماری‌های زمینه‌ای تنفسی و آلرژیک مانند آسم، بیماری انسدادی تنفسی مزمن (COPD) و… سبب شود. همچنین مگس سفید در زمینه انتقال آلودگی نیز می‌تواند تأثیرگذار باشد، این موضوع درباره افرادی که دارای نقص سیستم ایمنی هستند از قبیل بیماران دریافت‌کننده پیوند، بیماران مبتلا به سرطان یا آنهایی که از داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی استفاده می‌کنند، از اهمیت بیشتری نیز برخوردار است.
توصیه می‌شود که در صورت ورود مگس سفید به چشم‌ها به‌سرعت چشم‌ها را در معرض جریان آب قرار داده و بشویند تا حشره و آلودگی‌ها خارج شوند و در صورت ورود این حشره به مجاری بینی نیز می‌توان با شستشوی با آب آن را خارج کرد. تداوم حضور مگس‌های سفید موجب فاجعه زیست‌محیطی و بهداشتی برای شهروندان در محیط شهری است.
دلایل طغیان در محیط شهری
از دلایل مهم طغیان این حشره در محیط شهری تغییرات اکوسیستم است؛ یعنی حشرات شکارگر از جمله زنبورها (که مگس سفید را شکار می‌کنند) از بین می‌روند، در نتیجه مگس‌های سفید افزایش می‌یابند.
در ایران
بررسی‌ها نشان می‌دهد افزایش جمعیت مگس سفید با از بین رفتن پارازیت‌های حشره به دلیل سم‌پاشی‌های بی‌رویه و مبارزه شیمیایی با آفات در اطراف شهر تهران و در سطح شهر ایجاد شده است.
تست‌های رایج آزمایشگاهی در تشخیص بیماری‌های ریوی
برای دانلود پی دی اف بر روی لینک زیر کلیک کنید
ورود / ثبت نام