مفاهیم پایه کلی در حوزه اعتبار بخشي بيمارستانی

مفاهیم پایه کلی در حوزه اعتبار بخشي بيمارستانی بر اساس مستندات وزارت بهداشت

تهیه و تنظیم: دکتر مهرداد ونکی   مشاور و مدرس سیستم‌های مدیریت کیفیت

تعريف: فرايند خودارزيابي و ارزيابي خارجي سازمان‌هاي بهداشتي و درماني جهت ارزيابي دقيق سطح عملكرد آنها در رابطه با استانداردهاي معين (ساختاری و فرآیندی) و راه‌هاي اجراي بهبود مستمر صورت مي‌گيرد. اعتبار بخشي، تنها به وضع استاندارد نمي‌پردازد، بلكه داراي ابعاد تحليلي، مشاوره‌اي و بهبودي مي‌باشد. موضوعات پزشكي مبتني بر شواهد، تضمين كيفيت، اخلاق پزشكي، كاهش خطاي پزشكي و حفظ ايمني بيمار نقشي كليدي را در اين فرايند دارا مي‌باشند.

اعتبار بخشی نوعی ارزشیابی است که هدف اصلی آن ارتقای کیفیت و تأمین ایمنی خدمات است و به سمت توانمند سازی پیش می‌رود. اعتبار بخشی یک همسو کننده و همسان ساز فرایندهاست؛ یعنی قسمت‌های مختلف همه برای یک رسالت واحد فعالیت می‌کنند. مثل قطب نما، مسیر را مشخص می‌کند و مثل ساعت، سرعت را.

انواع اعتبار بخشي بيمارستان:

• ملي
• بين‌المللي

مدل‌های اعتبار بخشی:

در تدوین استانداردهای اعتبار بخشی از دو مدل اصلی استفاده می‌شود:

Functional، مدل عملکردی و Epartmental، مدل بخشی.

برخی از کشورهای نیز از ترکیب این دو مدل استفاده می‌کنند.

Functional، مدل عملکردی 

در مدل عملکردی که استانداردهای بین‌المللی نیز بر اساس آن تدوین شده است، محورهایی همچون رعایت حقوق بیمار، دسترسی به خدمات مراقبتی، ارزیابی بیمار، ایمنی بیمار و … در خصوص مراقبت از بیمار و نیز محورهایی مانند بهبود کیفیت، مدیریت و رهبری، ایمنی و مدیریت تأسیسات و …، در رابطه با موضوعات مدیریتی بیمارستان مد نظر قرار می‌گیرند.

Departmental، مدل بخشی

در مدل بخشی، برای بخش‌های مختلف کلینیکی، پاراکلینیکی، پشتیبانی و مدیریتی به صورت مجزا استاندارد نوشته می‌شود، هرچند، چندین موضوع اساسی همچون بهبود کیفیت، مستندسازی، آموزش کارکنان، جمع‌آوری و تحلیل داده، تدوین خط مشی‌ها و روش‌های ارائه خدمت و … در تمام بخش‌ها مورد تأکید قرار می‌گیرند تا به یک فرهنگ سازمانی بدل شوند.

نحوه اعتبار بخشی: اعتباربخشی زمانی انجام مي‌شود که بیمارستان آمادگی کامل خود را به ارزیابان خارجی مبنی بر رعایت استانداردهای از پیش تعیین شده اعلام می‌نماید. اعتبار بخشی به بهبود مداوم نیاز دارد و صرفاً برای یک دوره زمانی تعیین شده انجام می‌شود. سازمان باید تحت ارزیابی مجدد دوره‌ای قرار گیرد تا موقعیت اعتبار داده شده را حفظ نماید.

Falsification ضمن فرایند اعتبار بخشی، تشکیل جلسات با حضور کل تیم ارزیاب جهت تشخیص تحریف احتمالی، ضروری است.

تحریف به دو شکل رخ می‌دهد:

• تحریف سیستمیک یا سازمانی
• تحریف فردی

اهداف اعتبار بخشی:

• به رسمیت شناختن و اعطای پاداش به آن دسته از بیمارستان‌هایی که اثبات می‌کنند در حال ارزیابی و ارتقای کیفیت و ایمنی مراقبت هستند.
• اعطای پاداش مالی در آینده به آن دسته از بیمارستان‌هایی که در اعتبار بخشی موفق شده‌اند.
• بهبود مستمر کیفیت مراقبت سلامت و خدمات
• افزایش اعتماد عمومی به مراقبت سلامت در بیمارستان‌ها
• کسب افتخار ملی در سیستم‌های ارائه کننده مراقبت سلامت

دستاوردهای اعتبار بخشی:

توجیه حمایت کننده از مکانیسم پرداخت‌ها

افزایش اعتماد عمومی به کیفیت مراقبت‌ها و فراهم نمودن آن در سازمان‌ها

کاهش تفاوت در کیفیت ارائه خدمت میان بیمارستان‌ها

ویژگی‌های استانداردهای اعتبار بخشی:  

استانداردها باید قابل فهم باشند.

محدوده استانداردها باید روشن باشد (استاندارد چه چیز را پوشش می‌دهد)

نوع استانداردها باید مشخص و واضح باشند (ساختاری، فرایندی و …)

استانداردها باید دارای محتوای جامع و بسیط باشند (قابل تشخیص)

استانداردها باید توانایی اندازه‌گیری فرایندها را داشته باشند.

استانداردها باید دارای یک فرایند هدفمند باشند.

استانداردها باید همسو با شرایط محلی، خط مشی‌های دولتی و نیازهای هر کشور باشند.

زیرساخت‌های اعتبار بخشی:

1. فرهنگ سازی تعالی بالینی در بیمارستان
2. توانمند سازی کارکنان
3. تشکیل کمیته‌های کارشناسی اعتبار بخشی
4. تدوین خط مشی و روش اجرایی
5. طراحی فرایندها
6. تهیه شاخص‌ها
7. تدوین برنامه بهبود کیفیت
8. جمع‌آوری داده‌ها
9. اجرای برنامه ممیزی
10. برنامه آموزشی

ملی: مهم‌ترین برنامه‌های آموزشی مورد نیاز در استقرار استانداردهای اعتبار بخشی

• برنامه استراتژیک
• برنامه عملیاتی
• برنامه بهبود کیفیت و جمع‌آوری و تحلیل داده
• برنامه مدیریت خطر
• مستند سازی (شامل خط مشی‌ها و روش‌ها، شرح شغل، فرم‌ها، کتابچه‌ها، کمیته‌ها و چک لیست‌ها)
• جستجوی اینترنتی و بررسی شواهد علمی
• کار تیمی
• مهارت‌های رهبری
• مهارت‌های ارتباطی
• ایمنی بیمار و کارکنان
• رعایت حقوق بیمار

گام‌های پیشنهادی:

• برگزاری یک نشست با حضور تیم مدیریت ارشد و مسئول بهبود کیفیت بیمارستان برای آشنایی با برنامه اعتبار بخشی و اطلاع از سیاست‌های وزارت بهداشت
• برگزاری جلسات هفتگی کمیته اعتبار بخشی با هدف هماهنگی، همفکری، هدایت و پشتیبانی از استقرار استانداردها در بیمارستان
• آموزش آبشاری توسط سرپرستاران و سوپروایزرها به پرسنل شاغل در واحدهای زیرمجموعه خود
• کنترل و نظارت بر اجرای برنامه

ابزار اعتبار بخشی:

Documentation مستند سازی

Interview مصاحبه

Sampling نمونه گیری

Observation مشاهده

مستندات اعتبار بخشی:

1- برنامه استراتژیک: رسالت و دورنما/ تحلیل اهداف و مقاصد/ استراتژی‌ها/ ارزیابی استراتژی‌ها/ خط مشی‌ها (پاسخ به اینکه چه چیزی باید انجام شود)/ روش‌های اجرا (پاسخ به چگونگی انجام کار)

2- برگه‌های جمع‌آوری داده: منطقی باشد/ پاسخگو باشد/ قابل تکرار باشد/ ممیزی/ جمع‌آوری و تحلیل داده

3- شرح شغل: صلاحیت‌های ضروری/ رابطه گزارش دهی/ مسئولیت‌ها/ وظایف/ آموزش/ فعالیت‌های کیفی

4- مستندات مربوط به کمیته‌های کارشناسی اعتبار بخشی: آئین‌نامه کمیته‌ها (اهداف، اعضا، تناوب برگزاری جلسات، رأی گیری، کنترل)/ گزارشات کمیته/ سیستم پیگیری

5- برنامه بهبود کیفیت: اهداف (تدوین برنامه بهبود کیفیت بر مبنای اهداف استراتژیک)/ مقاصد (اهداف عینی)/ شاخص‌ها/ برنامه عملیاتی/ شرح بهبود کیفیت

6- برنامه توجیهی: عمومی و تخصصی/ بالینی و غیربالینی/ (همه موارد بایستی مبتنی بر چک لیست باشد.)

برای دانلود پی دی اف بر روی لینک زیر کلیک کنید