شناسایی باسیل سل توسط موش‌های بزرگ آفریقایی
پیام بهزادی۱، الهام بهزادی۲
- عضو هیأت علمی گروه میکروب‌شناسی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد شهرقدس
- گروه میکروب‌شناسی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد شهرقدس
بر اساس بررسی‌های نوین، مشخص شده است که می‌توان حیوانات را طوری تربیت نمود که با استنشاق نمونه‌ی خلط، باسیل سل را شناسایی کنند. از این‌رو، شیوه‌ی مزبور می‌تواند به‌عنوان یک روش تکمیلی در کنار مشاهده‌ی مستقیم نمونه با کمک میکروسکوپ در نظر گرفته شود. با توجه به مطالعاتی که انجام گرفته، می‌توان با صرف هزینه‌ای اندک اقدام به تربیت موش‌های بزرگ آفریقایی کرد تا بتوانند به‌راحتی اقدام به شناسایی نمونه‌های بالینی آلوده به باسیل سل نمایند. طی پژوهش‌هایی که در کشور تانزانیا صورت گرفته، این جوندگان بزرگ آفریقایی توانستند صدها نمونه‌ی خلط آلوده به باسیل سل را که کارشناسان آزمایشگاه نتوانسته بودند با رنگ‌آمیزی و مشاهده‌ی میکروسکوپی تشخیص دهند، کشف و شناسایی کنند.
در حال حاضر، بر اساس تخمین‌هایی که توسط WHO زده شده است؛ در سراسر جهان از هر سه نفر، یک نفر به سل مبتلا بوده و بیشترین میزان آمار سل متعلق به کشورهای آفریقایی می‌باشد.
موش‌های بزرگ آفریقایی که به‌نام موش‌های کیسه‌دار گامبیایی (Cricetomys gambianus) نیز خوانده می‌شوند در قسمت‌های وسیعی از آفریقا قابل مشاهده بوده و پیش از این برای مین‌یابی مورد استفاده قرار می‌گرفتند. آموزش موش‌های مزبور برای شناسایی باسیل سل در نمونه‌های بالینی نظیر خلط، به ۵ تا ۶ ماه وقت نیاز دارد.
در بزرگ‌ترین بررسی‌ای که تا به امروز انجام گرفته، ۱۰۵۲۳ نمونه‌ی خلط توسط کارشناسان آزمایشگاهی مشاهده گردید که از میان نمونه‌های بالینی مطالعه شده، ۱۴۰۰ مورد آلوده به باسیل سل تشخیص داده شدند. اما زمانی‌که کل نمونه‌های مزبور، دوباره توسط موش‌های بزرگ آفریقایی مورد بررسی قرار گرفتند، علاوه‌بر ۱۴۰۰ مورد مثبت، ۶۲۰ نمونه‌ی دیگر نیز مثبت تشخیص داده شدند. این در حالیست که کارشناسان آزمایشگاهی شرکت‌کننده در مطالعه‌ی مزبور، برای بررسی و مشاهده‌ی مستقیم نمونه‌ها از رنگ‌آمیزی
Ziehl-Neelson (ZN) نیز استفاده نمودند، بنابراین، قدرت بررسی نمونه‌های بالینی توسط موش‌های یاد شده بی‌نظیر است. نکته‌ی دیگری که در این بررسی بسیار مورد توجه قرار گرفت، شمار نمونه‌هایی بود که توسط کارشناسان آزمایشگاهی و موش‌های تربیت شده مورد مطالعه قرار گرفتند. طی این پژوهش مشخص شد که هر کارشناس آزمایشگاهی تنها قادر به تهیه‌ی ۴۰ نمونه‌ی بالینی در هر روز کاری است، در حالی که موش‌های مزبور این کار را طی ۷ دقیقه انجام میدهند!!
علت شناسایی دقیق نمونه‌های آلوده به باسیل سل توسط موش‌های بزرگ آفریقایی آن است که موش‌های یاد شده قادر به استنشاق بوی قیر مانندی هستند که توسط باکتری‌های Mycobacterium tuberculosis ساطع می‌گردد. استفاده از موش برای چنین آزمایش‌هایی بسیار مناسب می‌باشد زیرا آموزش موش‌ها آسان بوده، نیاز به سطح پایینی از مهارت داشته، نگهداری آنها راحت بوده، نیاز به فضا و یا مراقبت پزشکی ویژه‌ای نداشته، به عفونت‌های مناطق گرمسیری سریع واکنش نشان داده و سرانجام این‌که، بسیار ارزان هستند.
با توجه به آنچه گفته شد، پژوهشگران در تلاشند که این روش تشخیصی ویژه را به‌عنوان یک روش کارآمد و دست اول جهت شناسایی عامل باکتریایی ایجاد کننده‌ی بیماری عفونی سل برای آزمایشگاه‌های تشخیص پزشکی به اثبات رسانده و مراکزی که به این شیوه عمل می‌نمایند را گسترش دهند. هم اکنون، استفاده از موش‌های آفریقایی شناسایی‌کننده‌ی باسیل سل، برای کشورهای فقیر آفریقایی بسیار مناسب و قابل‌توجه تشخیص داده شده است. در پایان یاد آور می‌گردد در کشورهای آفریقایی، بسیاری از افرادی که مسلول هستند همزمان مبتلا به بیماری عفونی AIDS نیز می‌باشند.
منبع
Grauer L., Rats sniff out tuberculosis, Journal of BioTechniqes, 2011-04-04.
http://www.biotechniques.com/news/Rats-sniff-out-tuberculosis/biotechniques-313537.html
برای دریافت فایل پی دی اف بر روی لینک زیر کلیک کنید