شناسايي و ارزيابي خطرات محيط كار در آزمایشگاه‌های پزشکی
رزیتــا خنافری
مهندس علیرضا مــداح
هدف:
شناسايي و ارزيابي خطرات محیطی آزمایشگاه‌های پزشکی جهت کاهش و پیشگیری از بروز حوادث
دامنه كاربرد: كليه فرآيندها و فعاليت‌هاي آزمایشگاه
تعاريف:
خطر Hazard : هرگونه موقعيت يا منبع بالقوه بروز آسيب (مواد شيمیائی، مواد عفونی، برق، سمی، اشعه، یک کشوی باز و …) و يا تركيبي از آنها در محل انجام کار است.
ريسك Risk : شانس و احتمال اینکه به یک شخص توسط هر یک از خطرات آسیب وارد شود با لحاظ شدت آسیب.
ريسك قابل تحمل Tolerable Risk : ريسكي است كه با در نظر گرفتن الزامات قانوني و مقررات داخلي، وضعيت مالي و عملياتي آزمایشگاه قابل قبول باشد.
حادثه Accident : اتفاق يا واقعه ناخواسته كه منجر به فوت، بيماري، جراحت، صدمه و خسارات تجهيزاتي، ساختماني، زيست محيطي و يا تركيبي از آنها گردد.
ریسک خطر پذیری RPN : (Risk Priority Number)
میزان احتمال شناسائی حادثه × احتمال وقوع حادثه × شدت اثر (ميزان خسارات)= RPN
وضعيت غيرعادي : انجام کار در محل‌هاي خارج از آزمایشگاه مانند نمو نه‌گیری خارج از مرکز
وضعيت اضطراري : وضعيت‌هاي پيش‌بيني نشده و خــارج از كنترل در فعاليت‌هاي عادي و غيرعادي
مواد خطرناك : مواد قابل انفجار، قابل اشتعال، سمي، راديواكتيو، سوزاننده، خورنده، سرطان‌زا و آلاينده‌هاي بيولوژيك
طرف‌هاي ذينفع : فرد يا گروهي كه بر عملكرد آزمایشگاه تأثيرگذاشته و يا از آن تأثير مي‌پذيرند.
مانند: کارکنان، مراجعین، آزمایشگاه‌های پزشکی، سازمان‌های بیمه‌گر، پزشکان و دانشگاه‌ها
معيارهاي ارزيابي:
معمولاً از سه معیار جهت ارزیابی میزان ریسک پذیری خطرات استفاده می‌شود و RPN (ميزان ريسك پذيري خطرات) هر بخش در جدول شناسايي خطرات/ جنبه ریسک تعیین می‌گردد.
1. احتمال وقوع: عبارت است از ميزان آمادگي شناسايي خطر قبل از وقوع، که بر اساس فواصل زماني بروز يك خطر بدست می‌آید. این اطلاعات از طریق سوابق حوادث و اتفاق بدست می‌آید.
امتیاز 1: (بسیار ضعیف و نامحتمل) در هر سال / هرچند سال، يكبار اتفاق مي‌افتد.
امتیاز 2: (ضعیف و نا محتمل) در هر سال يكبار اتفاق مي‌افتد.
امتیاز 3: (متوسط و کمی محتمل) در هر چند ماه يكبار اتفاق مي‌افتد
امتیاز 4: (قوی و بسیار محتمل) در هر ماه يكبار اتفاق مي‌افتد.
2. شدت اثر: بر اساس ميزان خسارات و دوام اثر و وضعيت‌هاي قانوني درجه بندي مي‌گردد.
درجه 1: الزام قانوني نداشته، دوام اثر بر سلامت انسان ناچيز بوده، خسارات مالي تا 1.000.000 ريال باشد.
درجه 2: الزام قانوني نداشته، وخامت و دوام اثر قابل جبران بوده، بر سلامتي انسان آثار مشهودي بر جا مي‌گذارد. خسارات مالي تا 10.000.000 ريال
درجه 3: الزام قانوني داشته، وخامت و دوام اثر جدي بوده و جبران خسارات و صدمات وارده در زمان زيادي قابل جبران است، باعث نقص عضو دائم مي‌شود. خسارات مالي تا 100.000.000 ريال
درجه 4: الزام قانوني داشته، وخامت و دوام اثر غير قابل جبران بوده، باعث فوت مي‌شود. خسارات مالي تا 320.000.000 ريال و بالاتر
3. احتمال تشخیص یا کشف حادثه قبل از وقوع : چنانچه حادثه قابل کشف و قابل اجتناب باشد (مثل فرو رفتن پا در چاهک بدون محافظ) کمترین نمره (1) و چنانچه غیر قابل کشف و خارج از کنترل شخص باشد (مثل برخورد جسم پرتاب شده به شخص) بالاترین نمره (4) در نظر گرفته می‌شود.
احتمال کشف و شناسائی حادثه و اجتناب از آن زیاد است نمره 1
احتمال کشف و شناسائی حادثه و اجتناب از آن با کمی دقت امکان پذیر است نمره 2
احتمال کشف و شناسائی حادثه و اجتناب از آن دشوار است نمره 3
احتمال کشف و شناسائی حادثه و اجتناب از آن امکان پذیر نیست نمره 4
محاسبه ميزان ريسك پذيري حالت خطر (RPN)
نمره اولويت ريسك ( R.P.N ) شامل:
|
شدت ( Severity ) × وقـوع (Occurrence) × تشخیص (Diagnosis) = [ميزان ريسك پذيري (RPN)]
|
که نتیجه به دست آمده از فرمول بالا، ميزان ريسك پذيري حالت خطر را نشان مي‌دهد.
| محدوده محاسبه شده RPN | ميزان
ريسك پذيري |
اقدام پیشگیرانه لازم |
| 64 ≥ RPN ≤ 27 | شديد | نیازمند صدور اقدام پیشگیرانه جهت تحت کنترل در آوردن خطرات و تعیین اهداف، برنامه و شاخص‌های کنترلی می‌باشند |
| 26 RPN 17 | متوسط | نیازمند صدور اقدام پیشگیرانه و آموزش کارکنان هر بخش می‌باشند و کارکنان ملزم به استفاده از لوازم ایمنی می‌باشند. |
| 16 RPN 1 | کم | نیازمند توجیه و آگاه سازی کارکنان هر بخش می‌باشند |
توجه: بخش استاندارد سازی با همکاری مدیر فنی برای RPN های بین 17 تا 64 اقدام پیشگیرانه لازم را تعیین می‌نمایند و کلیه مسئولان بخش‌ها ملزم به اجرای اقدامات پیشگیرانه برای بخش‌های کاری تعریف شده می‌باشند.
برای RPN های کم و متوسط، مدیر فنی و مسئولان بخش‌ها باید توصیه‌های لازم را به کارکنان متذکر شوند.
شرايط عادي :
- جنبه‌ها و خطرات مرتبط با هر يك از عمليات و فعاليت‌هاي آزمایشگاه در حالت عادي توسط بخش‌های فنی، استاندارد سازی و مسئول ایمنی شناسايي مي‌گردد.
- جنبه‌ها و خطرات شناسايي شده بر اساس معيارهاي ذکر شده در جدول شناسايي و ارزيابي خطر با در نظر گرفتن سوابق فعاليت‌ها، حوادث اتفاق افتاده، اطلاعات و استانداردها و… آنالیز و ارزیابی می‌گردند.
- رتبه ارزيابي انتخاب شده، براي هر يك از معيارهاي احتمال وقوع، شدت و اثر تعيين، و مقادير عددي بدست آمده از حاصل ضرب آن، به عنوان درجه خطر يا پيامد ثبت مي‌شود.
- فهرست نهائي جنبه‌ها و خطرات با رعايت ترتيب درجه پيامد آنها توسط واحد استاندارد سازی مستند مي‌گردد. اين فهرست در گروهي متشكل از مسئول استاندارد سازی؛ مدیر فنی و با نظرخواهی از مسئولان بخش‌ها تعیین می‌شود و در هر دوره با توجه به امكانات مالي، تجاري، تجهيزاتي، الزامات قانوني، الزامات مشتريان بر اساس قراردادها و حد ريسك‌هاي قابل تحمل آزمایشگاه تعيين مي‌گردد.
- براي خطرات و جنبه‌هايي كه بالاتر از حد ريسك قابل تحمل سازمان قرار دارند، اهداف و برنامه‌هاي لازم در چشم‌انداز آزمایشگاه تعريف و اجرا مي‌شوند. اين برنامه‌ها توسط واحد استاندارد سازی هر آزمایشگاه تدوين و پس از اعلام نظر مدير فنی، جهت تصويب به مدير ارشد آزمایشگاه ارائه مي‌گردد.
شرايط غيرعادي
- با توجه به درخواست مشتريان، سازمان موظف است قبل از انجام فعالیت‌های خارج از مرکز موارد ايمني و بهداشت را با مسئولين ذيربط آن مرکز هماهنگ نمايد.
- در صورت عدم وجود مسئولين آگاه و مرتبط در زمينه ايمني و بهداشت، مسئول ایمنی در آزمایشگاه شخصاً كليه موارد را بررسی نموده و در صورت نیاز حتماً موارد را با مرکز مربوطه هماهنگ نماید.
شرايط اضطراري
مدیر فنی بلافاصله تمامي موارد اضطراري محل کار را با مسئولين بخش هماهنگ مي‌نمايد و توصیه‌های لازم را به آنان متذکر می‌شود.
مروری بر مشکلات جامعه آزمایشگاهیان کشور در حوزه آزمایشگاه‌های اورژانس بیمارستانی
تدوين طرح كسب و كار براي آزمايشگاه
برای دانلود پی دی اف بر روی لینک زیر کلیک کنید
ورود / ثبت نام