بهداشت محیط و بهداشت فردی با رویکرد HSE
امید مجدی: تسهیل‌گر سیستم آموزش در صنعت داروسازی صنعتی و صنایع وابسته
با همکاری سرکار خانم خدیجه کوه‌کنی
oomidmajdi@ gmail.com
عوامل زیان‌آوری محیط کار
- عوامل زيان‌آور فيزيکی
- عوامل زيان‌آوری شيميايی
- عوامل زيان‌آور مكانيكي و ارگونوميکي
- عوامل زيان‌آور روحی روانی
- عوامل زيان‌آور بيولوژيک
عوامل زيان‌آور فيزيکی
- نور
- سروصدا
- تهويه
- پرتوها
- گرما
- سرما
- ارتعاش
- رطوبت
عوامل زيان‌آور شيميايي
- مواد شيميايي قابل اشتعال و انفجار
- مواد شيميايي سمي
- مواد شيميايي خورنده
- مواد شيميايي اكسيدكننده
- مواد شيميايي حساس به آب
عوامل زيان‌آور بيولوژيک
- قارچ‌ها
- باكتري‌ها
- انگل‌ها
- ويروس‌ها
- حشرات
- كپك‌ها
بهداشت محیط
- به طور كلي “محيط” به مجموعه‌اي از عوامل و شرايط خارجي و تأثيرات وارده ناشي از آنها بر زندگي يك موجود زنده اطلاق مي‌گردد. طبق اين تعريف محيط شامل هوا، آب و خاك و روابط بين آنها و كليه موجودات زنده مي‌باشد.
- بر اين اساس هدف “بهداشت محيط” كنترل كليه عواملي است كه بالقوه و بالفعل تأثيرات سوئي بر بقاء و سلامتي انسان اعمال مي‌كنند.
بيماري‌هاي منتقله از محيط
- با توجه به اينكه تأمين و حفظ سلامتي انسان هدف اصلي بهداشت محيط مي‌باشد، شناخت و كنترل عوامل بيماري‌زا و نحوه انتقال آنها از محيط به انسان از مباحث اصلي در اين مقوله است.
- بيشترين سهم بيماري‌هاي منتقله توسط محيط، مربوط به آب و مواد غذايي است.
بيماري‌هاي منتقله توسط آب
- در اين طبقه بيماري‌هايي گنجانده مي‌شوند كه عامل اصلي بيماري در آب بوده و از طريق بلع به انسان منتقل مي‌شوند. وبا، حصبه، شبه حصبه و بسياري از بيماري‌هاي عفوني ديگر در اين زمره قرار می‌گيرند. بهبود كيفيت آب و عدم استفاده از ديگر منابع غيربهداشتي آب حتي به طور موقت، مي‌تواند در از بين رفتن اين بيماري‌ها نقش بسزايي ايفا نمايد.
- بيماري‌هاي ناشي از عدم شستشوي كافي
- وقوع اين بيماري‌ها بيشتر به دليل عدم دسترسي به آب كافي است، از اين رو كميت آب بيش از كيفيت آن دخيل مي‌باشد. بيماري تراخم مثال خوبي از اين گروه از بيماري‌ها است. افزايش كمي مقادير آب مصرفي و بهبود شرايط دسترسي و قابل اعتماد و بهداشتي بودن آب‌هاي مورد مصرف در منازل و ارتقاي سطح بهداشت جامعه مؤثرترين راهكارهاي رفع اين گروه بيماري‌ها تلقي مي‌شود.
- راهبرد بهداشت محيط در كنترل بيماري‌ها به خصوص در محل‌های آزمایشگاهی و استریل
- همچنانكه اشاره شد، بسياري از بيماري‌هاي واگيردار و نيز برخي از بيماري‌هاي غيرواگير مي‌توانند از طريق محيط به انسان منتقل شوند. در فرايند ابتلاي انسان به بيماري‌هايي كه محيط در آنها نقش دارد، مي‌توان سه ركن اساسي “منبع”، “نحوه انتقال” و “حساسيت فرد” را مورد تجزيه و تحليل قرار داد. اين سه ركن به صورت يك ساختار زنجيره‌اي در اشاعه بيماري‌ها و عوارض زيست محيطي دخيل هستند.
بهداشت فردی
- بطور كلي نيروي فعال جامعه روزانه 8 ساعت از عمر خود را در محيط كار مي‌گذرانند و در محيط كار در معرض تماس انواع عوامل زيان‌آور قرار مي‌گيرند.
- دسته بزرگي از بيماري‌هاي ناشي از كار در اثر تماس داشتن عوامل زيان‌آور بيولوژيكي وعوامل زيان‌آور شيميائي در فرد كارگر ايجاد مي‌شوند.
- از اين رو رعايت بهداشت فردي و رواج فرهنگ پاكيزگي نقش مهمي در كنترل و پيشگيري از اين گروه بيماري‌هاي ناشي از كار را بر عهده دارند.
بطور كلي راه‌هاي ورود عوامل زيان‌آور به بدن انسان عبارتند از:
1- پوست
2- تنفس
3- گوارش
پوست
- پوست سالم مانند سدي محكم از ورود عوامل بيماري‌زاي زنده (بيولوژيك) به بدن انسان جلوگيري مي‌كند.
چنانچه بريدگي يا خراشي سطحي در پوست بوجود آيد اين سد دفاعي به هم ريخته و بدن مورد هجوم انواع عوامل بيماري‌زاي زنده قرار مي‌گيرد.
- انواع قارچ‌ها به پوست‌هايي كه مورد ضربه‌هاي مكرر قرار گيرند حمله كرده و عفونت قارچي در پوست ايجاد مي‌كنند. پوست مرطوب آمادگي بيشتري براي ابتلا به عفونت‌هاي قارچي دارد.
همچنين مواد شيميايي و فلزات از پوست مرطوب با سهولت بيشتري عبور مي‌كنند.
تنفس
- بطور كلي مواد شيميايي موجود در محيط كار داراي يك حد مجاز يا TLV مشخص می‌باشند و چنانچه غلظت این مواد در هوای استنشاقی بیشتر از TLV باشد براحتی از ریه‌ها وارد خون شده و موجب انواع بیماری‌های شغلی می‌گردند.
- حلال‌هاي با قابليت حلاليت بالا در آب براحتي از سد ريه‌ها عبور كرده و وارد گردش خون مي‌شوند. موادي مانند سيليس و آزبست جذب ريه‌ها شده و در بافت ريه‌ها ايجاد واكنش فيبرينوژيك كرده و به بيماري پنوموكونيوز مي‌انجامند.
- انواع ويروس‌ها و ميكروب‌ها و عوامل بيماري‌زاي بيولوژيك از راه تنفس وارد بدن شده و مي‌توانند باعث بيماري فرد شوند.
گوارش
- مواد شيميايي چنانچه با دست يا پوست لب تماس يابند مي‌توانند بداخل سيستم گوارش راه يافته و جذب بدن شوند، از اين رو خوردن و آشاميدن و مصرف دخانيات در محيط‌هاي كاري ممنوع است. سالن غداخوري بايد دور از محيط كار و داراي شرايط مناسب مانند دستشويي باشد تا كارگران قبل از صرف غذا دست‌هاي خود را بشويند.
- بعضي از مواد زيان‌آور اگر همراه با غذاهاي چرب وارد بدن شوند خيلي بهتر و بيشتر از موارد معمول جذب بدن مي‌گردند.
نکاتی در باب بهداشت محیط و بهداشت فردی
- مواد شوينده، گندزدا، امكانات و تجهيزات نظافت به مقدار كافي و لازم می‌بایست تهيه شده و در محل وجود داشته باشد.
- از هواكش و سيستم تهويه مناسب در سرويس‌هاي بهداشتي و عمومي استفاده شود.
- از هواكش و سيستم تهويه مناسب با توجه به نوع فعاليت و فضاي فيزيكي در صحن‌ها و سالن‌هاي محيط استفاده شود.
- محل از پرسنل مخصوص بعنوان مسئول نظافت استفاده كند و اين افراد در هنگام نظافت از ماسك، دستكش، چكمه و لباس كاراستفاده نمايند
- دستگيره‌هاي در، نرده‌هاي پله‌ها آسانسور‌ها و محل‌هاي كارت ساعت‌زني و سرويس‌هاي بهداشتي بصورت مستمر و ساير سطوح مانند كف اتاق‌ها، راهروها، سالن‌هاي آمفي تئاتر و … روزانه نظافت و گندزدايي شود.
- سطل، دستمال‌ها، وسائل نظافت و گندزدايي سرويس‌هاي بهداشتي از وسايلي كه براي مكان‌هاي ديگر از جمله آبخوري و اتاق‌ها استفاده مي‌شود مجزا باشد.
- دستمال كاغذي‌هاي استفاده شده و همچنين وسايل يكبار مصرف نظافت در كيسه‌هاي پلاستيكي محكم و سطل‌هاي دردار پدالي در آخر هر نوبت كاري توسط مسئول نظافت همان شيفت جمع‌آوري شود.
- مقاله فوق در جهت اطلاع‌رسانی به افراد شاغل و غیرشاغل است که خواسته و یا ناخواسته در کنار این آلودگی‌های محیطی قرار دارند.
- پیشنهادی برای سیستم‌های ایمنی و بهداشت کلیه مراکز اداری، آزمایشگاهی، تولیدی، درمانی و به عنوان یک ملزم فرهنگی ترویج گردد.
اصول ایمنی شغلی و محیطی در مواجهه و دفع پسماندهای خطرناک بیمارستانی
برای دانلود فایل pdf بر روی لینک زیر کلیک کنید
برای دانلود باید وارد سایت شوید.
ورود / ثبت نام
ورود / ثبت نام