نگهداری و تعمیرات در تجهیزات آزمایشگاهی و تولیدی صنعت دارو TPM با رویکرد نت پیشگیرانه و استراتژی محور
امید مجدی: تسهیل‌گر سیستم آموزش و کارشناس برگزاری دوره‌های آموزشی در صنعت داروسازی و صنایع وابسته
oomidmajdi@ gmail.com
TPM مخفف عبارت Total Productive Maintenance به معنی نت بهره‌ور فراگیر است.
- TPM یک چارچوب فکری منحصر به فرد است که می‌توان بر پایه آن، نظام جامع نت را در یک سازمان بنا نهاد.
- نگهداری و تعمیرات بهره‌ور فراگیر، یکی از انواع روش‌های اصلی و مادر در بحث نگهداری و تعمیرات است.
تاریخچه
- شروع TPM از دهه 70 میلادی در صنایع خودروسازی ژاپن بوده و معرفی آن به سایر کشورهای دنیا از سال 1988 و با انتشار اولین کتاب لاتین در این زمینه صورت پذیرفت. TPM در واقع نوعی الگوگیری از سیستم TQM بوده و هدف آن رساندن خرابی‌ها به سطح صفر zero breakdown است، در حالیکه هدف سیستم TQM رساندن نقص در کالای تولیدی به حد صفر zero defect می‌باشد. استراتژی بنیادین در هر دو سیستم فوق، پیشگیری در مبدأ بجای حل مشکل پس از وقوع است.
تعریف نت
نت مخفف کلمات نگهداری و تعمیرات می‌باشد و به مجموعه برنامه‌ها و اقدامات به منظور نگهداشتن تجهیزات در سطح قابل‌قبول از نظر عملیاتی (نگهداری) و یا بازگرداندن تجهیزات معیوب به چرخه استفاده و بهره‌برداری (تعمیرات) اطلاق می‌شود و نتیجه مورد انتظار از این اقدامات ایجاد آمادگی، حفظ قابلیت عملیات، تداوم و استمرار عملیاتی و تجهیزات برای شرایط تعریف شده خواهد بود. به طورکلی اهداف سیستم نت در یک واحد عبارتند از: پاسخگویی کارا، مؤثر و سریع در هنگام نیاز به فعالیت‌های پیشگیرانه و اصلاحی به منظور حفظ آن واحد در یک سطح استاندارد و قابل‌قبول.
انواع نت
۱- نگهداری و تعمیرات مبتنی بر شکست (BM) Breakdown Maintenance
۲- نگهداری و تعمیرات پیشگیرانه Preventive Maintenance (PM)
3- نگهداری و تعمیرات پیشگویانه Predictive Maintenance
۴- نگهداری و تعمیرات اضطراری Emergency Maintenance (EM)
۵- نگهداری و تعمیرات اصلاحی Corrective Maintenance (CM)
۶- نگهداری و تعمیرات مؤثر Proactive Maintenance
۷- نگهداری و تعمیرات بهره‌ور جامع Total Productive Maintenance (TPM)
۸- نگهداری و تعمیرات ناب Lean Maintenance
۱- نگهداری و تعمیرات مبتنی بر شکست
(یا سیستم نگهداری و تعمیرات واکنشی Reactive Maintenance)
این استراتژی می‌گوید: Fix it after it Breaks
در این روش بعد از وقوع خرابی نسبت به تعمیر ماشین و بازگشت وضعیت به حالت اولیه اقدام می‌گردد.
در استاندارد TPM از این روش با عنوان Breakdown Maintenance یاد شده، در ایران نیز عنوان Emergency Maintenance برای این روش مورد استفاده قرار می‌گیرد.
۲- نگهداری و تعمیرات پیشگیرانه
- به مجموعه اقداماتی که شامل بازدید، کنترل، سرویس، تنظیم، تعویض و در برخی از موارد تعمیرات جزیی که توسط کاربران تجهیزات و یا تعمیرکاران واحد اجرایی انجام می‌شود اطلاق شده که اصطلاحاً به فعالیت‌های مزبور PM گفته می‌شود.
- این فعالیت‌ها که بطور تناوبی و بر حسب دوره‌های تعریف شده انجام می‌گیرد، سبب تأخیر و کم شدن تعمیرات و شکست‌های ناگهانی و بدون برنامه می‌شوند.
- اهم اهداف فعالیت‌های PM شامل موارد زیر است:
- پیش‌بینی عیوب، خرابی‌ها و شکست تجهیزات
- تعیین عیوب و شکست، قبل از تأثیرگذاری بر تجهیزات
- تعمیر و یا تعویض قطعه پیش از وقوع شکست
3- نگهداری و تعمیرات پیشگویانه
نت پیشگویانه به مجموعه فعالیت‌هایی اطلاق می‌گردد که جهت تعیین شرایط فنی کارکرد اجزاء ماشین (اندازه‌گیری میزان فرسایش اجزاء) در حین بهره‌برداری انجام گردیده و بر اساس نتایج حاصله از آن، زمان و نوع فعالیت نت موردنیاز تعیین می‌گردد.
نت پیشگویانه بر اساس شرایط کارکرد اجزاء ماشین برنامه‌ریزی و اجرا گردیده و به همین دلیل عبارت Condition Based Maintenance نیز به این دسته از فعالیت‌ها اطلاق می‌گردد.
4- نگهداری و تعمیرات اضطراری
فعالیت‌هایی هستند که در مواقع از کار افتادن تجهیزات و شکست انجام می‌دهند و به شکل اضطراری باید اینگونه فعالیت‌ها را انجام داد زیرا که امکان سرایت خرابی به سایر مجموعه‌های تجهیزات وجود دارد و یا اینکه تجهیزات بطور کلی از کار افتاده و در سازمان بکار گیرنده آن، دستگاه ضرورت حیاتی دارد و عدم کارکرد آن باعث زیان‌های مادی و جانی فراوان می‌شود.
۵- نگهداری و تعمیرات اصلاحی
فعالیت‌هایی هستند که به منظور حفظ تجهیزات در سطح استاندارد به هنگام بروز شکست و یا پدید آمدن عیوب انجام می‌شود. این فعالیت‌ها می‌توانند به منظور اصلاح و یا بهبود وضعیت تجهیزات بکار برده شوند.
در این شاخه نت امکان برنامه‌ریزی جهت تخصیص بهینه منابع و از بین بردن عیوب وجود دارد و می‌توان از انبار نمودن بیهوده ابزارآلات، تجهیزات، قطعات یدکی و مواد مصرفی جلوگیری نمود و با حداقل نیروی انسانی خدمات لازم را ارائه نمود. تفاوت نت اصلاحی با نت اضطراری در حساس بودن و یا غیرحساس بودن نوع فعالیت‌های نگهداری و تعمیرات تجهیزات می‌باشد. این جمله بدین معنا است که در اجرای فعالیت‌های نت اضطراری نمی‌توان هیچگونه تأخیری را متصور بود، ولی فعالیت‌های نت اصلاحی را می‌توان در برنامه‌های سیستم نت وارد نمود و آن را در زمان مقرر انجام داد.
۶- نگهداری و تعمیرات مؤثر
این استراتژی می‌گوید:
نت مؤثر به مجموعه فعالیت‌هایی اطلاق می‌گردد که با هدف بهبود وضعیت کارکرد ماشین‌آلات، کاهش میزان نیاز آنها به اجرای نت و حذف کامل علل وقوع خرابی‌ها انجام می‌گیرد. در استاندارد نگهداری و تعمیرات بهره‌ور فراگیر TPM که از سوی انجمن مهندسین نت ژاپن تدوین گردیده عبارت Maintenance Prevention برای نت مؤثر استفاده گردیده است.
مهم‌ترین روش‌های تحلیلی مورد استفاده در سیستم نگهداری و تعمیرات مؤثر عبارتند از:
RCA: Root Cause Analysis &MFMEA : Machine Failure Mode and Effects Analysis
فعالیت‌های نت مؤثر عبارتند از:
۱- انتخاب ماشین‌آلات و تجهیزات و یا تغییر در نحوه استفاده از آنها بر اساس سوابق نت و تجربیات پرسنل نت و تولید
۲- طراحی مجدد اجزاء ماشین با هدف حذف علل وقوع خرابی‌ها
۳- بازنگری در طراحی، نصب و نحوه بهره‌برداری از تجهیزات
۷- نگهداری و تعمیرات بهره‌ور جامع
- نگهداری و تعمیرات بهره‌ور جامع TPM یک روش خاص در مدیریت نگهداری و تعمیرات است. اجرای این روش موجب خلاقیت و مشارکت تمامی پرسنل و بهبود مستمر در محیط کار می‌شود و می‌توان گفت TPM مجموعه فعالیت‌هایی است که بصورت اصلاح یک سیستم نت از طریق اصلاح ماشین‌آلات، دستگاه‌ها و تغییر در فرهنگ کارکنان انجام می‌گیرد.
- از زمانی که اولین اسناد در زمینه سیستم نت بهره‌ور جامع TPM ارائه گردید بیش از سی سال می‌گذرد. نسخه اول سیستم TPM به مدلNakajima از بنیان‌گذاران TPM مشهور بوده و تا سال ۱۹۸۹ نیز در اصول پنجگانه آن تغییری داده نشد.
- تغییر نگرش در سیاست‌های کلان TPM ، ویرایش دوم و سوم سیستم مذکور در طول سال‌های ۱۹۸۹ تا ۱۹۹۴ توسط Suzuki ارائه گردیده که یکی از ویژگی‌های مهم ویرایش سوم افزایش اصول سیستم به هشت اصل می‌باشد
فعالیت‌های عمومی سیستم نت
- فعالیت‌های عمومی سیستم نت عبارتند از:
- برنامه‌ریزی
- اجرا
- کنترل
- ثبت وقایع
- بایگانی
- تجزیه و تحلیل
- ارائه گزارش‌های موردنیاز
اتوكلاو
اگر چه اتوكلاو بهترين وسيله براي استريليزاسيون است، ولی بايد تصديق كنيم كه طولاني شدن مرحلة گرمايي، سبب كاهش كيفيت مواد مغذي در محيط‌هاي كشت كمپلكس محتوي قند، مواد معدني و فلزي مي‌شود و در نتيجه به محيط‌هاي كشت زيان وارد مي‌كند، بنابراين در چرخة استريليزاسيون بايد از زمان كوتاه‌تر و دماي بالاتر استفاده كنيم تا علاوه بر آنكه آسيب كمتري به محيط كشت وارد مي‌شود، براي ارگانيسم نيز كشنده‌تر باشد.
نحوة نگهداري اتوکلاو
- روزانه: صفحة كف اتوكلاو را از سوراخ آبگذر اتاقك جدا كرده، تميز كنيد. لوازم فرعي مثل طبقات و سيني‌ها را با آب و صابون بشوييد. سطح آب ژنراتور را كنترل كنيد.
- هفتگي: آبگذر و درزها را تميز كنيد. سوپاپ اطمينان را بررسي كنيد.
- ماهانه: آب دستگاه را تعويض نماييد.
- هر 3 ماه: داخل و خارج دستگاه و قسمت بيروني آبگذر را تميز كنيد.
- هر 6 ماه: دستگاه توسط نمايندة سرويس تعمير، بازرسي شود.
ايمني کار با اتوکلاو
- از دستكش مقاوم به حرارت و محافظ چشم استفاده كنيد.
- بعد از آنكه فشار اتاقك اتوكلاو به صفر و دماي آن به حدود ˚ 60 سانتیگراد رسيد، كنار درب اتوكلاو بايستيد و آن را باز كنيد. منتظر بمانيد تا ظروف كمي خنك شوند، سپس آنها را حمل كنيد.
- هرگز در هنگام روشن بودن دستگاه اقدام به بارگذاري يا خارج نمودن وسايل و مواد ننماييد.
- هرگز در هنگام روشن بودن دستگاه و اتصال آن به پريز اقدام به تميز نمودن آن نكنيد.
- هرگز پيچ‌هاي محكم‌كنندة درب را در هنگام كار دستگاه شل و سفت نكنيد.
برای دانلود فایل pdf بر روی لینک زیر کلیک کنید
ورود / ثبت نام