تولید محصولات دارویی مشتق از خون یا پلاسمای انسانی
MANUFACTURE OF MEDICINAL PRODUCTS DERIVED
FROM HUMAN BLOOD OR PLASMA
(قسمت اول)
علی اصغر صفری فرد
نویسنده و مدرس GMP, HSE, Cleanroom
واژه نامه
خون: به معنی خون کامل دریافتی از یک اهداکننده (انسان) است که برای انتقال یا برای ساخت مشتقات از آن فرآوری می‌شود.
جزء خون: به معنای یک ترکیب درمانی خونی (گلبول‌های قرمز، گلبول‌های سفید، پلاکت‌ها و پلاسما) است که می‌تواند با استفاده از روش‌های مختلف مانند روش رایج در بانک خون (به عنوان مثال سانتریفیوژ، فیلتراسیون، انجماد) تهیه شود. این مورد شامل سلول‌های پیش‌نیاز خون‌ساز نمی‌شود.
پایگاه خون: هر سازمان یا اداره‌ای که از هر نظر مسئولیت جمع‌آوری و آزمایش خون و اجزای خون انسان، بسته به هدف مورد نظر آن‌ها و فرآوری، ذخیره و توزیع در زمان انتقال خون را بر عهده دارد.
محصولات خون: هر محصول درمانی که از خون یا پلاسمای انسان مشتق شده باشد.
پالایش، پالایشگاه: پالایش عبارت است از یک فرآیند ساخت (تولید) در یک کارخانه (پالایشگاه) که طی آن جداسازی یا خالص‌سازی اجزای پلاسما با روش‌های مختلف فیزیکی و شیمیایی مانند ته‌نشینی و کروماتوگرافی انجام می‌گیرد.
دستورالعمل‌های اجرایی خوب: دستورالعمــــل‌ها یـــــا راهنمــــــاهای اجــــــــرایی خوب (Good Practice Guidelines) ارائه‌کننده تفسیر درباره استانداردها و مشخصه‌های ملی تعریف‌شده برای کیفیت سیستم‌ها در پایگاه‌های خون هستند.
محصولات دارویی مشتق از خون یا پلاسمای انسانی: محصولات دارویی مشتق از خون انسان یا پلاسمای انسانی، محصولاتی دارویی مبتنی بر ترکیبات خونی هستند که به‌صورت صنعتی توسط مؤسسات دولتی یا خصوصی تهیه می‌شوند.
پلاسما برای پالایش: پلاسما برای پالایش، بخش مایع باقی‌مانده خون انسان پس از جداسازی عناصر سلولی از خون جمع‌آوری‌شده در یک ظرف حاوی ضد انعقاد خون است که یا با فیلتراسیون مداوم یا سانتریفیوژ خون حاوی ماده ضد انعقاد در یک روش جداسازی (آفرزیس) به‌دست می‌آید. این ماده برای ساخت محصولات دارویی مشتق از پلاسما، به‌ویژه آلبومین، فاکتورهای انعقادی و ایمونوگلوبولین‌های با منشأ انسانی در نظر گرفته شده و در فارماکوپه اروپایی (European Pharmacopoeia) مشخص شده است.
پرونده جامع پلاسما (PMF): یک سند مستقل است که از مجوز بازاریابی مجزا است. این پرونده کلیه اطلاعات جزئی مربوط به ویژگی‌های همه پلاسماهای انسانی مورد استفاده به عنوان یک ماده شروع‌کننده و یا ماده اولیه (خام) برای ساخت محصولات پایین‌دستی یا میانی، مواد تشکیل‌دهنده جانبی و مواد فعال که بخشی از پلاسما هستند، محصولات دارویی مشتق یا دستگاه‌های پزشکی را ارائه می‌کند.
فرآوری (پردازش): به معنای هر مرحله در تهیه ترکیب (جزء) خونی است که بین جمع‌آوری خون و صدور یک جزء خونی، به عنوان مثال جداسازی و انجماد اجزای خون انجام می‌شود. در این متن، فرآوری علاوه بر این به کارهایی گفته می‌شود که در پایگاه خون انجام می‌شود و مخصوص پلاسمایی است که برای پالایش استفاده می‌شود.
مسئول فنی: شخصی که مسئولیت تضمین این امر را دارد که هر دسته از مواد (بیولوژیکی) فعال یا محصول دارویی مطابق با قوانین موجود و مطابق با مشخصات و یا الزامات مجوز بازاریابی، تولید و بررسی شده است. در اتحادیه اروپا اصطلاح “شخص واجد شرایط “(Qualified Person) برای این مقام استفاده می‌شود.
مسئول فنی برای پایگاه خون: شخصی که مسئول حصول اطمینان از هر واحد خون یا اجزای خون مطابق با قوانین موجود از نظر جمع‌آوری، آزمایش، فرآوری، ذخیره و توزیع را دارد. در اتحادیه اروپا اصطلاح “شخص مسئول “(Responsible Person) برای این مقام استفاده می‌شود.
برنامه پالایش قراردادی: این یک قرارداد پالایش در یک کارخانه تولیدی یا پالایشگاه، با استفاده از مواد شروع‌کننده (اولیه) کشورهای دیگر و ساخت محصولات برای استفاده در بازار غیر داخلی است.
دامنه
مفاد این سند در مورد محصولات دارویی مشتق از خون انسان یا پلاسما، پالایش شده در یک کشور یا واردات به آن است. این متن همچنین در مورد ماده اولیه (به عنوان مثال پلاسمای انسانی) این محصولات نیز صدق می‌نماید. این سند همچنین اصول بهینه تولید (GMP) برای جمع‌آوری، فرآوری، ذخیره و حمل پلاسمای انسانی مورد استفاده برای پالایش و برای تولید محصولات دارویی مشتق از خون یا پلاسمای انسان را نیز تعریف می‌کند.
این سند در مورد ترکیبات خون در نظر گرفته شده برای انتقال خون (به شخص دیگر) نیست.
اصول
محصولات دارویی مشتق از خون یا پلاسمای انسان (و مواد فعال آن‌ها که به عنوان مواد اولیه استفاده می‌شوند) باید مطابق با اصول و دستورالعمل‌های روش تولید خوب (GMP) و همچنین مجوز بازاریابی مربوطه باشند. آن‌ها به عنوان فرآورده‌های بیولوژیکی دارویی در نظر گرفته شده و مواد اولیه شامل مواد بیولوژیکی مانند سلول یا مایعات (از جمله خون یا پلاسما) با منشأ انسانی است. برخی خصوصیات ویژه ناشی از ماهیت بیولوژیکی ماده اولیه است، به عنوان مثال عوامل انتقال‌دهنده بیماری، به‌ویژه ویروس‌ها ممکن است مواد اولیه را آلوده کنند. کیفیت و ایمنی این محصولات در نتیجه به کنترل مواد اولیه و منشأ آن‌ها و همچنین مراحل تولیدی بعدی از جمله آزمایش نشانگرهای عفونی، ویروس‌زدایی و غیرفعال‌سازی ویروس متکی است.
مواد فعال که به عنوان ماده اولیه برای محصولات دارویی مورد استفاده قرار می‌گیرند باید با اصول و دستورالعمل‌های روش تولید خوب مطابقت داشته باشند. برای مواد اولیه مشتق از خون یا پلاسمای انسانی الزامات ملی و بین‌المللی برای مراکز خون که در جمع‌آوری، آماده‌سازی و آزمایش فعالیت دارند باید دنبال شود. جمع‌آوری، آماده‌سازی و آزمایش باید مطابق با یک سیستم کیفی مناسب که استانداردها و مشخصات آن برای آن‌ها تعریف شده، انجام شود. علاوه بر این، الزامات ملی یا بین‌المللی در مورد قابلیت ردیابی و واکنش‌های جدی جانبی و اطلاع‌رسانی درباره پیامدهای ناخواسته جدی از طرف اهداکننده به دریافت‌کننده اِعمال شود. بدین ترتیب ارجاع به دستورالعمل‌های بین‌المللی است. علاوه بر این، مونوگراف‌ها در فارماکوپه مربوطه باید لحاظ گردد.
مواد اولیه برای تولید محصولات دارویی مشتق از خون یا پلاسمای انسان که از کشورهای دیگر وارد شده و برای استفاده یا توزیع در داخل کشور در نظر گرفته شده است باید مطابق با استانداردهای ملی باشند.
در مورد برنامه‌های پالایش قراردادی، ماده اولیه واردشده از سایر کشورها باید مطابق و یا معادل با کیفیت ملی و ایمنی موردنیاز ترکیبات خون باشد. فعالیت‌های انجام‌شده در داخل کشور باید کاملاً مطابق با GMP باشد. باید به استانداردها و مشخصات ملی مربوط به سیستم كیفیت مراکز خون، الزامات قابلیت ردیابی و اطلاع‌رسانی واکنش‌ها و پیامدهای مضر جانبی جدی و دستورالعمل‌ها و توصیه‌های مربوط به سازمان جهانی بهداشت (GMP) توجه شود.
بنابراین کلیه مراحل بعدی پس از جمع‌آوری و آزمایش (به عنوان مثال فرآوری از جمله جداسازی، انجماد، ذخیره‌سازی و انتقال به تولیدکننده) باید مطابق با اصول و دستورالعمل‌های اصول بهینه تولید (GMP) انجام شود. معمولاً این فعالیت‌ها تحت مسئولیت مسئول فنی در یک مرکز دارای مجوز تولید انجام می‌شود. در مواردی که مراحل فرآوری خاص در رابطه با پلاسما برای پالایش در یک مرکز خون انجام می‌شود، تعیین یک مسئول فنی جداگانه و ویژه برای استحصال پلاسما با توجه به حضور و مسئولیت مسئول فنی در پایگاه خون، در هر حال نمی‌تواند ضروری باشد. برای رسیدگی به این وضعیت خاص و برای اطمینان از رسیدگی صحیح به مسئولیت‌های حقوقی باید مسئول فنی تعیین شود. مسئول فنی باید اطمینان حاصل کند که بازرسی‌ها برای تأیید انطباق پایگاه خون با قرارداد انجام می‌شود.
بر اساس قوانین ملی، الزامات خاص مستندات و سایر ترتیبات مربوط به ماده اولیه محصولات داروهایی مشتق از پلاسما، در پرونده جامع پلاسما (Plasma Master File) تعریف شده‌اند.
پلاسما و فرآورده‌های پلاسمایی-2(در تب جدید مرورگر باز می شود )
پلاسما و فرآورده‌های پلاسمایی (1)(در تب جدید مرورگر باز می شود )
برای دانلود پی دی اف بر روی لینک زیر کلیک کنید
ورود / ثبت نام