کارسینوم مدولاری تیروئید

مروری بر یافته‌های سیتولوژیکی کارسینوم مدولاری تیروئید

دکتر طاهره اسلام منش، استادیار پاتولوژی دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان

کارسینوم مدولاری

کارسینوم مدولاری (MC) 5 تا 10 درصد سرطان‌های تیروئید را تشکیل می‌دهد و فامیلیال یا تک‌گیر هستند. پروتوانکوژن RET در نوع فامیلیال وجود دارد. به صورت تومورهای توپر، سفت و غیر کپسول‌دار هستند که سلول‌های چند وجهی و گرد کلسی‌تونین مثبت با یا بدون سلول‌های دوکی با نمای توپر و آشیانه‌ای یا ارگانوئید در یک استرومای عروقی حاوی آمیلوئید قرار می‌گیرد.

اسمیرها در MC پرسلول است و زمینه خونی دارد. الگوی سلولی عمدتاً سلول‌های پراکنده گرد، بیضی، چندوجهی و دوکی به نسبت‌های مختلف می‌باشد. سلول‌های پلاسماسیتوئید و سلول‌های سه ضلعی با هسته‌های خارج از مرکز شایع است و مقادیر متوسطی سیتوپلاسم با حدود سلولی کاملاً مشخص دارند. نوع سلول کوچک سیتوپلاسم کم، نسبت بالای هسته به سیتوپلاسم با هسته‌های بیضی دارد که دستجات متراکم سلولی اغلب با قالب‌گیری هسته‌ای را نشان می‌دهد. نمای سلول دوکی به صورت سلول‌هايي با هسته‌های نسبتاً رنگ‌ پریده کشیده و سیتوپلاسم ظریف نامشخص است که شبیه تومورهای خوش‌خیم یا با گرید پایین سلول‌های دوکی بافت نرم می‌شود. کروماتین هسته‌ای ظریف و منقوط (شبیه نورواندوکرین) یا گرانولار خشن است. انکلوزیون‌های سیتوپلاسمی داخل هسته‌ای در تعداد اندکی از سلول‌های منفرد در 55 درصد موارد دیده می‌شود.

آنیزوسایتوز با فرم‌های دو هسته‌ای، سه هسته‌ای و چند هسته‌ای شایع است. نماها از منومورفیک (شبیه کارسینوئید) تا شدیداً پلئومورفیک که شبیه کارسینوم آناپلاستیک است متغیر می‌باشد. گاهی نماهای فولیکولار یا پاپیلاری کاذب وجود دارد.

بعضی از سلول‌ها گرانول‌های سیتوپلاسمی قرمز رنگ خشن در اسمیرهای رنگ شده با MGG و Diff-Quick دارند که منطبق با گرانول‌های نوروسکرتوری‌ای است که در میکروسکوپ الکترونی دیده می‌شود. کلسی‌تونین عمدتاً در سلول‌های گرانولار وجود دارد. آمیلوئید در 50 تا 80 درصد نمونه‌های سیتولوژیکی MC وجود دارد که به صورت تجمعات بی‌شکل متراکم و به رنگ قرمز با MGG و خاکستری- نارنجی با PAP دیده می‌شود. گاهی آرتیفکت‌های منجر به خرد شدن دیده می‌شود. رنگ‌آمیزی قرمز کنگو و عدسی پلاریزه، آمیلوئید را تأیید می‌کند (که امکان دارد با بافت همبند هیالینیزه، کولوئید متراکم یا استرومای تومور ترابکولار هیالینیزه اشتباه شود).

نماهای سایتولوژیکی دال بر فعالیت ترشحی مثل واکوئل‌های سیتوپلاسمی، گرانول‌های آزروفیلیک، و واکوئل‌های مارژینال است و لومن داخل سیتوپلاسمی با ترشحات گزارش شده است. ماده اکستراسلولار و اینتراسلولار شبیه آمیلوئید و لومن داخل سیتوپلاسمی وجود دارد که با کلسی‌تونین رنگ می‌شود. در اسمیرهای سایتولوژیک، احتمالاً ماده ترشحی کلسی‌تونین مثبت از سلول‌ها نشت کرده است.

رنگ‌آمیزی ایمنی کلسی‌تونین صحت تشخیص سایتولوژیکی در MC را بهبود می‌بخشد. رنگ‌آمیزی به خوبی روی اسمیرهای خشک شده در هوا، اسمیرهای رنگبری شده و اسمیرهای مرطوب و نمونه‌های بلوک سلولی قابل انجام است. اگر رنگ‌آمیزی کلسی‌تونین ضعیف یا مبهم است، رنگ‌آمیزی برای کروموگرانین با یا بدون آنتی‌ژن کارسینوامبریونیک انجام می‌شود. بررسی با میکروسکوپ الکترونی جهت تشخیص گرانول‌های نوروسکرتوری عمدتاً توسط روش ایمونوهیستوشیمی جایگزین شده است.

واریانت‌های پاپیلاری، انکوسیتیک، سلول غول‌آسا، سلول کوچک، موسینوس، اسکوآموئید، پیگمانته و سلول شفاف MC شرح داده شده است. افتراق واریانت سلول کوچک از کارسینوم با تمایز ضعیف، کارسینوم سلول کوچک متاستاتیک و لنفوم بدخیم، افتراق واریانت سلول دوکی از ضایعات مزانشیمی سلول دوکی و ملانوما و افتراق واریانت ژانت سل از کارسینوم آناپلاستیک دشوار است.

معمولاً سلول‌های غول‌آسا در MC همانند کارسینوم آناپلاستیک تفاوت در اندازه سلولی را دارند ولی مثل کارسینوم سلول غول‌آسای آناپلاستیک تفاوت در نوع سلول و میتوزهای بدشکل را ندارند. واریانت انکوسیتیک شبیه تومور سلول هرتل می‌شود ولی گرانول‌های سیتوپلاسمی در MC قرمز رنگ هستند و هستک‌های برجسته به اندازه تومور سلول هرتل شایع نیست. گاهی واریانت پاپیلاری، پاپیلای واقعی، انکلوزیون‌های سیتوپلاسمی داخل هسته‌ای و اجسام ساموما دارد. البته سلول‌های کارسینوم پاپیلاری، سیتوپلاسم متراکم غیرگرانولار دارند. تشخیص قطعی نیازمند تکنیک‌ها و رنگ‌آمیزی‌های کمکی است. امکان دارد واریانت سلول کوچک کلسی‌تونین منفی و برای مارکرهای پان‌اندوکرین و کراتین مثبت باشد؛ بنابراین پیگیری کلینیکی دقیق برای رد کارسینوم سلول کوچک متاستاتیک ضروری است.

کارسینوم فولیکولار و کارسینوم مدولاری توأم، با کارسینوم مدولاری با الگوی میکروفولیکولار اشتباه می‌شود، به ویژه اگر آمیلوئید با کولوئید اشتباه شود. جمعیت سلولی دوگانه با رنگ‌آمیزی برای کلسی‌تونین و تیروگلوبولین مشخص می‌شود ولی رد کردن فولیکول‌های به دام افتاده داخل کارسینوم مدولاری دشوار است.

نمای سایتولوژیکی در پاراگانگلیوما شبیه MC است. یافته‌های کلینیکی و رادیولوژیکی در موارد نادر پاراگانگلیومای داخل تیروئیدی کاربرد ندارد، گذشته از آن، واریانت شبیه پاراگانگلیومای MC هم شرح داده شده است. ایمونوراکتیویتی به پانل مارکرهای پان-اندوکرین، کلسی‌تونین و سایتوکراتین برای افتراق از این فرم پاراگانگلیوما مورد نیاز است (فقط روی بلوک سلولی می‌شود انجام داد).

آمیلوئید در اسمیرهای تهیه شده از گوآترهای آمیلوئیدی و پلاسماسایتومای تیروئید هم دیده می‌شود. توجه به مورفولوژی سلول‌های زمینه اسمیر، تشخیص را آسان می‌کند.

هیپرپلازی سلول C

یافتن سلول‌های C کلسی‌تونین مثبت در فقدان یک ندول مجزا به نفع هایپرپلازی منتشر سلول C است. این یافته نیازمند بررسی‌های بیشتر است، زیرا احتمال دارد پیش زمینه تکامل MC باشد.

:Reference

Orell & Sterrett’s Fine Needle Aspiration Cytology, fifth edition, chapter 6.

مروری بر یافته‌های سیتولوژیکی واریانت‌های کارسینوم پاپیلاری تیروئید

مروری بر یافته‌های سیتولوژیکی کارسینوم تیروئیدی با تمایز ضعیف و کارسینوم آناپلاستیک

مروری بر یافته‌های سیتولوژیکی کارسینوم پاپیلاری تیروئید

مروری بر یافته‌های سیتولوژیکی نئوپلاسم‌های فولیکولار تیروئید (2)

مروری بر یافته‌های سیتولوژیکی ندول‌های کیستیک تیروئید، بیماری گریوز، تیروئیدیت دکوئرون و تیروئیدیت چرکی حاد

https://reference.medscape.com/article/282084-overview

برای دانلود پی دی اف بر روی لینک زیر کلیک کنید