اصول و روشهای نشان دادن قارچها در نمونههای کلینیکی
آزمایش مستقیم و کشت
(دستورالعمل تأئیدشده)
ترجمه سند CLSIM54-A اکتبر2012
ترجمه و تنظیم: دکتر محمد قهری
www.ghahri.ir
بخش سوم
6/3- اقدام اصلاحی
هنگامیکه نتیجهی کنترل کیفی غیرقابلقبول باشد، تست باید تکرار شود. اگر نتیجهی تست بعد از تکرار آن غیرقابلقبول باقی بماند، علت نتایج غیرقابلقبول را با استفاده از ارگانیسم کنترل کیفی تازه و یا با استفاده از معرف جدید بهطور سیستماتیک بررسی کنید. نمونههای بیمار تا زمانی که مشکل کنترل کیفی حل نشده باشد نباید تست شده یا گزارش شوند.
7- جمعآوری و انتقال نمونه
جمعآوری و انتقال مناسب نمونه به تشخیص مطلوب عفونتهای قارچی برای کلینیسین کمک میکند. نمونههایی که بهصورت نامناسب جمعآوریشده یا انتقال آنها بهطور صحیح صورت نگرفته باشد ممکن است به یک تصویر ناقص یا توأم با خطا در فرآیند بیماری بیانجامند و در نتیجه موجب یک تفسیر اشتباه در نتایج کشت گردد. جمعآوری نمونه برای کشت قارچ شبیه به کشتهای باکتریال است؛ بهجز اینکه معمولاً حجم بیشتری از نمونه لازم است. تغلیظ مایعات و استفاده از رسوب برای کشت، امکان و احتمال آشکار کردن پاتوژن را افزایش میدهد. در مورد بیماری سیستمیک یا تهاجمی برای اکثر نواحی آناتومیک بدن، جمعآوری نمونهی عمقی بهعوض جمعآوری نمونههای سطحی ترجیح داده میشود. عناصر قارچی اغلب با بافت احاطهکنندهشان تلفیق میشوند، به این دلیل بافت همیشه نمونهی ارجحی برای تجسسهای قارچی است.
جمعآوری نمونه با استفاده از سواب باید به مواردی از غشاءهای مخاطی محدود شود که در آن نمونه وجود ارگانیسم مخمری مطرح باشد (مثلاً ملتحمه، دهان و یا واژن) و یا نمونههایی که از سر (scalp) و یا گوش جمعآوری میشوند. هنگامیکه از سواب استفاده میشود، انتخاب سوابهای پرزدار توصیه میگردد و بهجز برای نمونهبرداری از ضایعات سر در سایر موارد بهتر است سوابها مرطوب نگاه داشته شوند. نشان داده شده است که مواد موجود در نمونه از سوابهای پرزدار آسانتر رها میشوند و سوابهای تهیهشده بهصورت تجاری که حاوی محیط کشت مایع ترانسپورت هستند نسبت به محیطهای ترانسپورت ژلدار ارجح هستند.
قارچهایی که از نواحی استریل بدن بدست میآیند نوعاً مهم و قابل توجه هستند، اما ممکن است در طول مراحل جمعآوری نمونه و یا آماده سازی آن برای انجام آزمایش و یا در طول انکوباسیون آلودگی اتفاق افتد. آلودگی باکتریال از نواحی پوستی میتواند جداسازی قارچها را به تأخیر اندازد.
هنگامیکه عفونتهای قارچی در نواحی سطحی مطرح میشود، تهیهی بیوپسی بعد از دبریدمان مناسب ترجیح داده میشود، اگرچه تراشههای پوست و مو و ناخنهایی که تحت تأثیر عفونت قرار گرفتهاند برای آزمایش درماتوفیتها مناسب هستند.
آزمایش برای تجسس قارچها روی نمونههایی که از نواحی ذکرشده در زیر بدست آمدهاند نباید انجام شود:
- سر کاتتر فولی یا کاتتر ادراری
- ترشحات بعد از زایمان (Lochia)
- مواد استفراغ شده (Vomitus)
- مواد ترشحی کولستومی
نمونههای مدفوع نمونههای خوبی برای کشت قارچی نیستند، اما نمونهی انتخابی برای آشکار کردن میکروسپوریدیا بهوسیلهی آزمایش مستقیم میباشند.
برای فراهم کردن تمامی اطلاعات بیمار برای فرآیند بیماری و نمونه، تهیهی یک فرم درخواست کاملشده ضروری است. اطلاعات مطلوبی که در این فرم باید گنجانیده شود شامل نام بیمار، شمارهی شناسایی منحصربهفرد بیمار، سن، جنس، موقعیت بستری (شماره اتاق، نام پزشک، اطلاعات تماس)، محل آناتومیک نمونهبرداری شده، تاریخ و زمان (ساعت) جمعآوری نمونه است. اگر امکان داشته باشد بسیار پسندیده و معقول است که اطلاعات دیگری شامل تشخیص کلینیکال، تاریخچه و سابقهی پزشکی، موقعیتهای زمینهای و هر نوع رژیم دارویی ضد قارچی یا سایر درمانهای مربوطه که بیمار طی 2 هفتهی گذشته داشته است نیز در فرم گنجانیده شود. بههرحال دانستن نکات فوق در فرآیند تشخیص و تفسیر یافتهها کمک قابلتوجهی مینماید.
آگاهی بر تاریخچه و سابقهی بیمار مثل مسافرت اخیر، فعالیتهای شغلی، سرگرمیها یا تماس با حیوانات میتوانند بینهایت کمککننده باشد. درخواستهای اختصاصی توسط پزشک که دربرگیرندهی هر پاتوژن قارچی مشکوک است یا تست حساسیت ضدقارچی باید همراه نمونه به آزمایشگاه قارچشناسی انتقال داده شود (conveyed). یک برچسب باید به نمونه الصاق شده باشد که حداقل 2 مشخصهی مربوط به بیمار یعنی نام و شماره شناسایی در آن درج شده باشد. اطلاعات دیگر مثل سن، جنس، نام پزشک، تاریخ و زمان جمعآوری نمونه و محل آناتومیک جمعآوری نمونه مفید هستند. آزمایشگاه برای بدست آوردن اطلاعات ضروری ممکن است (بهتر است) با پزشک تماس بگیرد.
روشهای انتقال و نگهداری نمونههای قارچشناسی به همان اندازهی روش جمعآوری نمونه اهمیت دارد. قارچها باید زنده نگاه داشته شوند تا بتوان آنها را در کشت بدست آورد و نباید اجازه داد که نمونهها خشک شوند. مو، پوست و ناخن باید بدون اضافه کردن مواد مرطوبکننده به دلیل جلوگیری از تکثیر احتمالی میکروبهای آلودهکننده به واحد قارچشناسی تحویل داده شوند. سرما و گرمای اضافی برای زنده ماندن قارچها زیانبار (detrimental) است.
بهترین زمان برای انتقال نمونه به آزمایشگاه قارچشناسی در طول دو ساعت بعد از انجام نمونهبرداری است. انتقال نمونه باید در شرایط دمای اتاق انجام شود. توصیه میشود که بههرحال انتقال در کمتر از 24 ساعت انجام گیرد. نمونههای جمعآوریشده از سیستم اعصاب مرکزی مانند مایع مغزی نخاعی باید حتیالامکان هرچه سریعتر مورد آزمایش قرار گیرند. هرگاه امکان آمادهسازی فوری جهت اجرای آزمایشها وجود نداشته باشد، نمونه باید در دمای معمولی آزمایشگاه (ambient) قرار داده شود. نمونههایی که بهطور مناسب جمعآوری شدهاند و برچسب خورده و انتقال داده شدهاند، بهمجرد رسیدن به آزمایشگاه باید مورد بررسی قرار گیرند.
7/1- معیارهای رد نمونه
صحت نتایج کشت مستقیماً به وضعیت و شرایط نمونهها بستگی دارد. نمونههای غیرقابلپذیرش نباید مورد بررسی قرار گیرند و در عوض، بلافاصله باید پزشک را مطلع ساخت و نمونه را باید در شرایط مطلوب نگاهداشت تا شرایط و موقعیت نامناسب برطرف شوند. امکان نتایج اشتباه (misleading) از کشت یک نمونهی نامناسب باید به پزشک انتقال داده شود. نگهداری مدارک و سوابق رد نمونه (داکومنته کردن آن) موردنیاز است.
در صورت وجود هریک از معیارهای زیر نمونهها باید مورد پذیرش قرار نگرفته و رد شوند:
- اگر نمونه برچسب (label) نداشته باشد.
- درصورتیکه نمونه جبرانناپذیر یا بازنیافتنی (irretrievable) باشد، مانند نمونهی مغز استخوان، سیاست مؤسسه برای تطبیق با آن را پیگیری کنید.
- اگر ظرف نامناسب یا محیط انتقال نامناسب استفاده شده باشد.
- اگر مغایرت اسمی یا هرگونه مغایرت دیگر بین برچسب نمونه و فرم درخواست وجود داشته باشد.
- درصورتیکه اطلاعات مندرج در فرم درخواست ناقص باشد.
- اگر زمان انتقال بیش از 72 ساعت باشد.
- درصورتیکه نمونه بهطور نامناسب تهیه شده باشد (بهعنوان مثال نمونه ادرار گرفتهشده از کیسهی کاتتر فولی).
- اگر ظرف حاوی نمونه دارای نشتی باشد.
- اگر نمونههای همانند یا دوبله (duplicate) برای یک درخواست، در یک روز گرفته شده باشند (نمونههای دوبل آمیختهشده از یک محل را اگر مناسب است در نظر بگیرید).
- نمونه از یک محل نامناسب جمعآوری شده باشد.
- هنگامیکه مقدار یا کمیت نمونه برای تمام درخواستها کافی نباشد، آزمایشگاه با پزشک معالج تماس گرفته و اولویتبندی کردن تستها (prioritization of testing) را درخواست کند.
7/2- انواع نمونهها
7/2/1- خون و مغز استخوان
7/2/1/1- خون
آمادهسازی محل جمعآوری خون بهمنظور جلوگیری از آلودگی و مقدار و حجم خون جمعآوریشده از فاکتورهای مهم در تهیهی این نمونه برای کشت هستند.
محیطهای کشت اختصاصی قارچی یا روش لولههای لیز- سانتریفیوژ توصیه میشوند.
دستورات شرکت سازندهی محیط کشت همیشه باید مدنظر قرار گیرد. هیچگاه نمونههای کشت خون را بعد از جمعآوری در یخچال قرار ندهید. برای اطلاعات بیشتر به CLSI-M47 و بخش 4-2-10 مراجعه کنید.
7/2/1/2- مغز استخوان
نمونههای مغز استخوان باید بطریق آسپتیک آسپیره شود و بداخل لولهی لیز- سانتریفیوژ، یک لولهی هپارین یا در شیشههای کشت خون ویژهی قارچشناسی منتقل گردد.
7/2/2 دستگاه تنفسی
7/2/2/1- مجاری فوقانی تنفسی
نمونههای سینوس باید بهوسیلهی آسپیراسیون اندوسکوپیک و یا بافت سینوس از طریق جراحی جمعآوری شود. کشتهای بینی برای تشخیص عفونت سینوس مناسب نیستند.
7/2/2/1/1- نمونههای بینی، نازوفارنکس و رینوسربرال
لزیونها یا زخمهای مجاری بینی نیاز به نمونهبرداری از حاشیهی در حال پیشرفت ضایعات دارد. برای نگهداشتن بافت به حالت مرطوب، بافت را در ظرف استریل حاوی مقدار کمی سالین استریل فاقد مواد محافظ قرار دهید.
اگر به یکی از قارچهای موکوراسئوس مشکوک هستید، بافت را نباید (با کمک تیشو گریندر) هموژنیزه کنید، بلکه بهوسیلهی اسکالپل خرد نمایید. این بدان علت است که کپکهای موکوراسئوس دارای دیوارهی عرضی اندکی هستند که بتوانند سیتوپلاسم خود را بهصورت کوپهکوپهای نگهداری نمایند و بنابراین اغلب در اثر شکستن هایفی زنده نمیمانند.
7/2/2/1/2- نمونههای دهانی
لزیونها یا اسکارهای دهانی باید بیوپسی شوند و همانند یک بافت با آنها برخورد شود. در صورت مطرح شدن کاندیدیازیس، نمونهبرداری با کمک یک سواب استریل و یا روش شستشو با سالین مورد استفاده قرار میگیرد. سالین برای شستشوی دهان بهکاررفته و سپس به داخل یک ظرف استریل برگردانده میشود.
7/2/2/2- مجاری تحتانی تنفسی
شستشوی برونشیال که از طریق برونکوسکوپی بدست آمده در یک ظرف استریل ریخته میشود.
برای تمیز کردن یا سایش برونشها برس را در یک ظرف محتوی یک میلیلیتر سالین استریل بدون مواد محافظ قرار دهید.
5 تا 10 میلیلیتر از مایع لاواژ برونکوآلوئلار در یک ظرف استریل تهیه شود.
بیوپسی ترانس برونشیال ریه باید در یک ظرف محتوی یک میلیلیتر سالین استریل بدون مواد محافظ قرار گیرد.
نمونههای خلط قابل قبول هستند. بعد از آنکه بیمار دهانش را خوب شستشو داد با یک سرفهی عمیق در ابتدای صبح نمونهی خلط را جمعآوری میکند. اگر یک نمونهی خلط قابل فراهم نباشد یک نمونهی خلط القاءشده مناسب است.
اگر نمونه برای کشتهای قارچی و مایکوباکتریال جمعآوری شده باشد، کشت قارچی قبل از آلودگیزدایی و هضم برای مایکوباکتریها باید انجام شود.
قرار دادن نمونههای مجاری تحتانی تنفسی در یخچال میتواند در موارد خاصی به جهت کاهش تکثیر باکتریهای کومنسال مطلوب باشد.
7/2/3 مایعات استریل بدن غیر از خون
7/2/3/1- مایع آسیت یا مایع پاراسنتز
از حفرهی شکمی مایع آسپیره شده و نمونهای در حد 5 تا 10 میلیلیتر در یک ظرف استریل دربدار یا درپیچدار منتقل و به آزمایشگاه ارسال شود.
7/2/3/2- مایع مغزی نخاعی
مقدار 3 تا 5 میلیلیتر مایع مغزی نخاعی در لولههای درپیچدار استریل جمعآوری کنید. بلافاصله تمام مایع را در شرایط دمای اتاق به آزمایشگاه منتقل نمایید. نمونه در یخچال قرار نگیرد. اگر فقط یک لوله دریافت شده باشد باید ابتدا برای آزمایشهای میکروبشناسی مورد بررسی قرار گیرد. اگر بیش از یک لوله دریافت شود، لولههای دوم و سوم (هرکدام که کمتر خونی باشد) برای میکروبشناسی مورد بررسی قرار میگیرند. هرگونه لخته در مایع باید قبل از انجام کشت کاملاً خرد شود.
7/2/3/3- مایع پلورال، مایع سینوویال، یا توراسنتز (thoracentesis)
نمونهای از مایع جمعآوریشده را در چند لولهی استریل دربدار یا درپیچدار قرار دهید.
7/2/4- نمونهی ادرار
- بیش از یک میلیلیتر از ادرار اول صبح را در شرایط تمیز در یک ظرف استریل جمعآوری کنید. نمونهی ادرار را میتوان از طریق کاتتر مستقیم یا بطریقه ی سوپراپوبیک بدست آورد. استفاده از لولههای انتقال محتوی اسید بوریک برای موارد مشکوک به عفونت کاندیدائی مناسب است.
- ادرار از کیسهی کاتتر فولی برای کشت مناسب نیست.
- ادرار متعاقب ماساژ پروستات برای نشان دادن میکوزهای اندمیک میتواند مورد استفاده قرار گیرد.
- گونههای کاندیدا میتوانند بهصورت گذرا مجاری ادراری را کلونیزه یا آلوده نمایند.
- مشاهدهی سیستوسکوپیک یا حین عمل جراحی، توپهای قارچی، پیلونفریت یا شواهد هیستولوژیکی تهاجم مخاطی برای اثبات پروسهی عفونی لازم است.
- قارچهای مهاجم (مانند کریپتوکوکوس نئوفرمنس، کریپتوکوکوس گتیآی، گونههای آسپرجیلوس، گونههای موکوراسه، هیستوپلاسما کپسولاتوم، گونههای بلاستومایسس، کوکسیدیوئیدس ایمیتیس و کوکسیدیوئیدس پوساداسیآی) بهعنوان بخشی از عفونت قارچی سیستمیک یا منتشره میتوانند روی کلیهها تأثیر بگذارند و بنابراین حضور آنها نشاندهندهی عفونت است.
7/2/5- نمونههای درماتولوژیکال
نمونههای موردنظر برای کشت درماتوفیتها نباید در یخچال قرار گیرند، علاوه بر این، موفقیت کشت درماتوفیت مستقیماً با مقدار نمونهی دریافت شده ارتباط دارد.
7/2/5/1- مو
موهایی که در زیر نور وود فلئورسانس دارند را انتخاب کنید. در غیاب فلئورسانس، موهایی را انتخاب کنید که بهآسانی کنده یا شکسته میشوند و یا حاوی ندولهایی هستند. با کمک فورسپس، 10 الی 12 موی مشکوک را بردارید و آنها را در یک ظرف استریل یا یک پاکت تمیز کوچک قرار دهید.
توجه: برخی از اسپریهای مو ممکن است در زیر نور ماوراءبنفش فلئورسانس نشان دهند.
7/2/5/2- پوست و پوست سر
- برای تمیز کردن پوست یا سطح پوست سر از الکل 70 درجه استفاده کنید. حاشیهی فعال لزیون را با کمک یک اسکالپل بتراشید و مواد سطحی را برداشته و دور بریزید. تراشههای زیرین را در یک پاکت کوچک تمیز و یا یک لوله یا ظرف استریل مناسب قرار دهید.
- در صورت تهیهی بیوپسی (punch or share) همانند بافت عمل کنید.
- یک روش جایگزین برای جمعآوری نمونههای پوست سر استفاده از برس استریل و یا یک مسواک کوچک یا یک سواب مرطوبشده است.
- نمونهی چرک از شانکرها و کریونهای مشکوک به اسپوروتریکوزیس درصورتیکه به روش آسپیراسیون بدست آمده باشد، دارای ارجحیت است. قبل از جمعآوری نمونه، سطح پوست باید با الکل 70 درجه تمیز و ضدعفونی شود. در درجات بعد، استفاده از سواب روش جمعآوری قابل قبولی است و 2 یا چند سواب باید تهیه شود و تمام آنها بهصورت سفت و محکم بر روی قسمت داخلی حاشیهی در حال پیشرفت ضایعه چرخانده شوند.
- شانکر بهصورت یک ندول زخمیشده، زگیلی یا اریتماتوس با امکان انتشار موضعی لنفاتیکی ظاهر میشود. چنین مواردی در جراحتهای کوچک که توسط مواد گیاهی ایجاد شدهاند، میتواند مورد تردید قرار گیرند.
7/2/5/3- ناخنها
ناخنهای فاقد لاک را با کمک گاز آغشته به الکل 70 درجه تمیز کرده، سپس سطح ناخن را تراشیده و دور بریزید. تراشههای نواحی عمقی و دبریهای زیر ناخن را جمعآوری کرده و در یک پاکت کوچک تمیز یا لوله یا ظرف استریل قرار دهید.
7/2/6- نمونههای متفرقه
7/2/6/1- محتویات معده و شستشوی معده
نمونههای محتویات معده و مایعات حاصل از شستشوی معده، نمونههای غیرقابلقبول برای کشتهای قارچی هستند.
7/2/6/2- نمونههای تناسلی
- ترشحات واژینال برای جستجوی عفونتهای سرسخت مخمری بهوسیلهی سواب جمعآوری میشوند.
- نمونهی بافت از لزیونهای واژینال برای کشت قارچی جهت تشخیص هیستوپلاسموز و یا پاراکوکسیدیوئیدومایکوز مناسب هستند.
- ترشحات پروستاتیک برای تشخیص بلاستومایسس درماتیتیدیس، گونههای کریپتوکوکوس و سایر قارچها باید بهوسیلهی ماساژ پروستات بعد از تخلیهی مثانه جمعآوری شده باشد.
7/2/6/3- نمونههای چشمی
مواد چرکی ملتحمهای توسط سواب جمعآوری میشوند.
قرنیه (با حلقهای از صلبیه) دهنده باید در 1 تا 5 میلیلیتر سالین استریل عاری از مواد محافظ قرار داده شود.
برای تراشههای قرنیه یک پلیت آگار فاقد مواد مهارکننده فراهم گردد و یک لام میکروسکپی در اختیار افتالمولوژیست قرار گیرد. از او بخواهید که تراشههای قرنیه را داخل محیط آگار به شکل X و یا C دو تا سه بار در نواحی مرکزی پلیت تلقیح کند و کمی از نمونه را نیز در مرکز لام قرار داده، پلیتهای آگار را در دمای اتاق نگهداری و بلافاصله به آزمایشگاه منتقل نماید.
مایع ویتره بهوسیلهی آسپیراسیون توسط پزشک جمعآوری میشود.
7/2/6/4- نمونههای گوش خارجی
استفاده از سواب برای جمعآوری نمونههای مربوط به کانال خارجی گوش قابل قبول است.
7/2/6/5- دستگاههای پزشکی/ پروستتیک
دستگاه را در یک ظرف استریل محتوی 1 تا 5 میلیلیتر سالین استریل فاقد مواد محافظ قرار دهید تا مرطوب بماند.
برای لنزهای تماسی، کشت مستقیم لنز انتخاب ارجحی است.
7/2/6/6- نمونههای بافت
بافت را در یک ظرف استریل با مقدار کمی سالین استریل فاقد مواد محافظ قرار دهید تا آن را مرطوب نگاه دارد.
آسپیرههای پوسچولار یا بیوپسیهای پوست باید در یک ظرف استریل و تمیز با مقدار کمی سالین استریل فاقد مواد محافظ قرار گیرند.
7/2/6/7- آبسهها و زخمها
- برای جمعآوری مواد آبسهای، اکسودای سطحی را با سالین استریل یا اتیل الکل 70 درجه برداشته و آسپیراسیون آسپتیک با استفاده از سوزن و سرنگ از آبسهی تخلیهنشده فراهم کنید. این مسئله شامل بافت از عمقیترین قسمت لزیون بهاضافهی حاشیهی در حال پیشرفت نیز میشود.
- نمونهی آسپیرهشده را در یک لولهی استریل قرار دهید.
- زخمها میتوانند به همان حالت شبیه آبسهها بهوسیلهی آسپیراسیون آسپتیک با کمک سرنگ و سوزن جمعآوری شوند.
- نمونهی آسپیرهشده را در یک لولهی استریل قرار دهید.
7/2/7- نمونههای محیطی
در مواردی آزمایشگاه قارچشناسی ممکن است برای انجام کشت بر روی نمونههای محیطی فراخوانده شود. این نوع نمونهها مستقیماً با سیستم مراقبت از بیمار ارتباط دارند، بهعنوان مثال میتوان از مایعات آلودهشده (مانند مایع دیالیز) و یا دستگاههای پزشکی و بیمارستانی نام برد. از آنجا که دستورالعملهای اختصاصی برای چنین نمونههایی عموماً فراهمشده نیست و هر موقعیتی ممکن است واحد و منحصربهفرد باشد، برای اجرای مناسب و تفسیر نتایج آزمایشها، همکاری مشترک و ارتباط نزدیک بین آزمایشگاه، مسئول پیشگیری از عفونت بیمارستان و کلینیسین ضروری است. آزمایشگاههایی که آمادگی لازم برای انجام چنین درخواستهایی را ندارند باید نمونهها را به آزمایشگاه رفرانس با صلاحیت ارجاع دهند.
کشت از نمونههای محیطی مربوط به کنترل هوای داخلی، مواد ضدعفونی استاندارد و نمونههای آسیبدیده در اثر نفوذ آب (water intrusion) باید به آزمایشگاهها و افراد حرفهای و بامهارت برای انجام اینچنین تستهای اختصاصی ارجاع شوند. برخی از کشورها و سازمانهای حرفهای (نظیر انجمن بهداشت صنعتی آمریکایی) در سیستمهای مراقبت بهداشتی خود دستورالعملهایی برای کشت از نمونههای محیطی دارند. برای ارزیابی بر روی چنین نمونههایی ممکن است محیطهای کشت اختصاصی و تجهیزات خاصی لازم باشند که باید فراهم شده باشند.
سقف آسیبدیده در اثر نفوذ نابجای آب (water intrusion)
7/2/8- نمونههای دارویی
در ایالات متحده تضمین کیفیت ترکیبات استریل (دارویی) تحت حاکمیت فصل 797 ترکیبات دارویی فارماکوپهی مواد تهیهشدهی استریل ایالات متحده است. در کشورهای دیگر وضعیت مشابهی در دسترس است و باید پیگیری شود. از آزمایشگاه قارچشناسی برای نگهداری (انکوباسیون) و مطالعهی کشت در ارتباط با داروخانهی بیمارستان میتوان کمک گرفت. ارزیابی کیفیت هوا و سایر نمونهها باید به آزمایشگاه محیطی ارجاع شود.
برای دانلود پی دی اف بر روی لینک زیر کلیک کنید
ورود / ثبت نام