| فن‌آوری‌های نوین آزمایشگاه فرصت یا تهدید؟تهیه و تنظیم : دکتر مهرداد ونکی مسئول فنی آزمایشگاه پاتوبیولوژی فروردین دارنده اولین لوح کیفیت استان تهران |
مقدمه: استفاده از تكنولوژي و فن‌آوري‌هاي جديد با خود فرصت‌ها و تهديدهايي را به همراه دارند كه سهم ما از هر كدام به دانش و آگاهي ما در حوزه تجهیزات و فن‌آوری‌های نوین و نگرش ما بستگی دارد.
فرصت‌های حاصل توسط فن‌آوری نوین:
- آزمایشگاهی که یک فن‌آوری نوین آزمایشگاهی را با تفکر و برنامه‌ریزی و نگاه آینده‌نگر (متناسب با نیاز واقعی بیمار و پزشک و حجم فعالیت آزمایشگاه و توان اقتصادی مرکز) انتخاب و خریداری می‌نماید؛ قطعاً ورود این فن‌آوری نوین برای آن مرکز یک فرصت عالی فراهم نموده تا در ارتقاء کیفیت و سرعت جوابدهی تست‌ها و افزایش سطح رضایت‌مندی پزشک و بیمار رشد قابل ملاحظه‌ای حاصل و منجر به ارتقای کمی و کیفی آن مرکز آزمایشگاهی گردد؛ به عنوان مثال فن‌آوری جدید و پرهزینه جهت راه‌اندازی تست‌های آنتی‌ژن کانسر ملکولار برای یک مرکز آزمایشگاهی که در مجاورت انستیتو کانسر واقع شده است ممکن است دارای توجیه اولیه و قابل قبول باشد ولی برای یک مرکز آزمایشگاهی کوچک یا متوسط در یک منطقه بومی راه‌اندازی این تکنیک و فن‌آوری نوین قابل توجیه و منطقی نیست.
- چند نمونه از فن‌آوری‌های نوین در آزمایشگاه به عنوان فرصت‌های خوب
- 1- جایگزینی سیستم وکیوتینر (خلأ) به جای سرنگ
- 2- سیستم انتقال اطلاعات تجهیزات به نرم‌افزار LIS (لینک مستقیم اطلاعات تجهیزات به نرم‌افزار جوابدهی)LIS : Laboratory Informatic System
- 3- جایگزینی سیستم‌های فول اتومیشن با سرعت و حساسیت بالا در مراکز آزمایشگاهی متوسط و بزرگ (کاهش زمان جوابدهی همراه با ارتقای کیفیت نتایج خروجی آزمایشگاه)
- 4- سیستم حمل اتوماتیک (ریلی) نمونه‌ها در مراکز بزرگ بیمارستانی با حجم بالای نمونه
- 5- سیستم جوابدهی گویا جهت بیماران (به منظور جلوگیری از مراجعات غیر ضروری در صورت آماده نبودن جواب)
- 6- سیستم نظرسنجی الکترونیک از بیماران جهت آنالیز سریع نتایج و ارائه بازخورد مناسب به همکاران و بیماران
- 7- سیستم انتقال جواب تأئید شده (با امضاء الکترونیک) از طریق وب سایت جهت بیماران و پزشکان (با هدف کاهش مراجعات غیر ضروری)
- 8- سیستم مستند سازی الکترونیک در حوزه مدیریت کیفیت آزمایشگاه (بدون نیاز به کاغد و سوابق کاغذی)
- 9- سیستم لیبل پرینتر اتوماتیک در بخش پذیرش و نمونه برداری
- 10- سیستم رگ‌یاب الکترونیک جهت نوزادان و افراد بد رگ
- 11- جایگزینی تجهیزات دقیق با ویژگی و حساسیت بالا در ارتباط با نیازهای آزمایشگاهی کلیدی و روتین بیماران (روش میکرو اری در مراکز بیمارستانی/ روش فلوسیتومتری در یک سانتر بیماری‌های خون و انکولوژی/ روشIHC در مرکز تخصصی کانسر/ و…)
- چند نمونه از فن‌آوری‌های نوین در آزمایشگاه در قالب تهدید برای آزمایشگاه
- 1- استفاده از تجهیزات نوین بدون صحه گذاری مطلوب و ارزیابی‌های مقایسه‌ای با روش‌های مرجع و معتبر
- 2- راه‌اندازی سیستم LIS (لینک مستقیم اطلاعات تجهیزات به نرم‌افزار جوابدهی) بدون کنترل و تأئید نهائی توسط اپراتور انسانی
- 3- سیستم صف‌آراي الکترونیک برای یک مرکز آزمایشگاهی کوچک با حجم فعالیت پائین
- 4- خرید چند صد میلیون تجهیزات پیشرفته و نوین با شرایط اقساطی توسط یک مرکز آزمایشگاهی که در مکان استیجاری در حال فعالیت می‌باشد و هنوز دارای مکان ثابتی برای واحد آزمایشگاهی خود نيست.
- 5- عدم استفاده از توانمندی‌های کامل فن‌آوری نوین توسط کاربر تجهیزات بواسطه دستورالعمل کاربری پیچیده تجهیزات
- 6- ورود به حوزه فن‌آوری‌های نوین و پیشرفته غیر ضروری و غیر متناسب با نیاز مشتریان آزمایشگاه (خرید و راه‌اندازی تجهیزات پیشرفته در یک مرکز که در تست‌های اولیه و ابتدائی آزمایشگاه مشکلات جدی داشته و نتایج غیر قابل قبول ارائه می‌نماید) یا خرید تجهیزات و فن‌آوری نوین بر اساس رقابت کورکورانه بین دو آزمایشگاه که در فاصله نزدیک به هم با یکدیگر رقابت صنفی ناسالم دارند. (بدون توجه به ضرورت و نیاز)
- به عنوان مثال یک مرکز آزمایشگاهی با 20 بیمار روزانه که فاقد یک فتومتر استاندارد و دقیق می‌باشد ولی تحت اثر تبلیغات محیطی یک دستگاه الکترو کمی‌لومینسانس فول اتومات الکسیس خریداری نموده و انتظار دارد این دستگاه برای او معجزه کند و در مدت چند ماه بیمار او را چند برابر نماید.
- 7- کاربرد موبایل و تبلت و تجهیزات دیجیتال در حین کار فنی یا دفتری در آزمایشگاه (افزایش ضریب حواس پرتی و خطای پرسنلی و کاهش بهره‌وری سیستم)
- 8- تست بر بالین بیمار PCOT، فن‌آوری نوینی که یک فرصت خوب برای پزشک و بیمار بستری فراهم می‌آورد و در عین حال می‌تواند با توسعه روزافزون این گروه تست‌ها و کمرنگ شدن نقش آزمایشگاه‌های بالینی در حوزه تشخیصی یک تهدید برای آزمایشگاه تلقی گردد (مثال: عدم هم‌خوانی جواب‌های بیلیروبینومتر پوستی که بر بالین نوزاد انجام می‌گردد با نتایج آزمایشگاهی بیلیروبین نوزاد/ عدم هم‌خوانی نتایج تست راپید تروپونین بر بالین بیمار با نتایج کمی آزمایشگاهی و…)
- ورود فن‌آوری نوین به یک آزمایشگاه بدون معیارهای علمی و کارشناسی
- 1- عدم توجه به حجم فعالیت و ضرورت افزایش تنوع تست در یک مرکز آزمایشگاهی
- 2- عدم توجه به هزینه تمام شده تست‌هاي مرتبط با فن‌آوری نوین
- 3-عدم توجه به هزینه‌های نگهداری و کالیبراسیون دستگاه توسط شرکت پشتیبان
- 4-عدم توجه به نیاز واقعی پزشک و بیمار و اندیکاسیون حضور آن دستگاه)
- 5- عدم صداقت در ارتباط با معرفی توانمندی‌های واقعی یک تست یا فن‌آوری نوین در ارتباط با پزشک و بیمار (تبلیغات کاذب و معرفی یک متد غربالگری ساده و غیر ضروری به عنوان یک روش فوق‌العاده حساس و دقیق و ضروری با نتیجه قطعی) منجر به ایجاد تست‌های القائی بیهوده توسط پزشک برای بیمار ناآگاه و مظلوم می‌گردد.
- مثال: عدم اطلاع رسانی دقیق به پزشکان و مراجعین در ارتباط با ویژگی و حساسیت واقعی تست جنجال برانگیز تعیین جنسیت جنین به روش ملکولی (از روی پلاسما) (ویژگی 80%)
- رایج‌ترین تهدید فن‌آوری نوین برای آزمایشگاه‌های کشور
- 1- وابستگی 100% سیستم آزمایشگاه به فن‌آوری و تجهیزات نوین بدون برنامه ریزی برای سیستم‌های دستی و جایگزین در موارد بحرانی و خاص (مثل قطع سیستم LIS در آزمایشگاهی که به دلیل راه‌اندازی این فن‌آوری دو نیروی دفتری را حذف نموده و با خرابی موقت سیستم، فاقد برنامه برای عبور از بحران می‌باشد/ یا قطع سیستم اینترنت کشوری در مرکز آزمایشگاهی که نیمی از جواب‌های خود را از طریق وب سایت و اینترنت به بیمار و پزشک می‌رساند).
- 2- یکی از تهدیدهای جدی فن‌آوری نوین برای آزمایشگاه در جائی است که یک مرکز آزمایشگاهی با یک جریان احساسی و رقابت کور با رقبای آزمایشگاهی بدون داشتن معیارهای صحیح برای انتخاب یک فن‌آوری نوین با استقراض و ایجاد فشار اقتصادی به آزمایشگاه، فن‌آوری نوینی را به خدمت گیرد که شاید ماهانه یک بار درخواست آن تست را داشته باشد و قطعاً فن‌آوری مربوطه پس از شش ماه به دستگاهی نیمه فعال یا غیر فعال تبدیل خواهد شد که فاقد کارآئی بوده و به جز اشغال فضای آزمایشگاه و اتلاف منابع ریالی و انسانی آزمایشگاه حاصلی در بر نخواهد داشت. برخی مراکز آزمایشگاهی اعتیاد به خرید تجهیزات نوین داشته و کلکسیون کاملی از تجهیزات نوین را دارا بوده که شاید نیمی از این تجهیزات نوین نیمه فعال یا غیرفعال می‌باشند.
- حذف نسبی یا کامل منابع انسانی ماهر و با صلاحیت با ورود سیستم فول اتومیشن و فن‌آوری‌های نوین
- برخی از مراکز آزمایشگاهی کوچک یا متوسط نیز با نگاه کاهش هزینه‌های پرسنلی که بیشترین هزینه آشکار یک مرکز آزمایشگاهی را شامل می‌گردد بدون هیچ توجیه اقتصادی یا کارشناسی دقیق نسبت به ورود سیستم‌های فول اتومیشن اقدام نموده در حالی که شاید هزینه کیت و خرید آن فن‌آوری نوین معادل 10 سال حقوق یک کارمند فنی باشد و به این نکته توجه نمی‌نمایند که هر فن‌آوری نوینی نیز به یک کاربر ماهر و با صلاحیت بالا نیازمند است و دستگاه به خودی خود برای یک مرکز آزمایشگاهی سرمایه و امتیاز محسوب نمی‌گردد و این منابع انسانی ماهر هستند که به این تجهیزات هویت می‌دهند.
- به عنوان مثال:
- 1- خریداری سیستم فوق تخصصی فلوسیتومتری در یک مرکز آزمایشگاهی واقع در شهرستان که فاقد متخصص خون و انکولوژی می‌باشد کاملاً غیر کارشناسی و غیر قابل توجیه است.
- 2- خریداری سیستم انجام تست عرق در یک آزمایشگاه محیطی با فاصله زیاد از مراکز بیمارستانی
- 3- خریداری سیستم‌های فول اتومیشن با سرعت بسیار بالا در مراکز آزمایشگاهی کوچک یا مراکز جدید راه‌اندازی شده (بدون اطمینان کامل از جذب بیمار)
چالش‌های عمومی در حوزه مدیریت تجهیزات و فن‌آوری‌های نوین
- Information فقدان اطلاعات مناسب از وضعیت تجهیزات موجود و ضرورت نیاز به تجهیز جدید
- selection & acquisition فقدان برنامه و شاخص‌های مناسب جهت انتخاب تجهیزات مناسب
- Installation فقدان برنامه ریزی مناسب برای نصب و راه‌اندازی تجهیزات جدید
- Calibration & validation فقدان برنامه ریزی مناسب برای کالیبراسیون و صحه گذاری تجهیزات
- Maintenance فقدان برنامه ریزی مکتوب و مناسب برای نگاهداری تجهیزات نوین
- Service & repair فقدان برنامه ریزی مناسب برای عیب‌یابی تجهیزات نوین (اشکال یابی)
- Soft ware فقدان برنامه مناسب برای آموزش و استفاده کامل از قابلیت‌های نرم افزاری تجهیزات جدید
- Retiring equipment فقدان برنامه ریزی مناسب برای تجهیزات از کار افتاده (مستعمل)
نتیجه گیری و سخن آخر:
ورود یک تکنولوژی یا فن‌آوری نوین به حوزه آزمایشگاه‌ها زمانی به عنوان یک مزیت و برتری و فرصت خوب تلقی می‌گردد که با مطالعه و بررسی و کارشناسی دقیق بر اساس نیاز جاری و واقعی مشتریان (بیماران و پزشکان) صورت پذیرد و دارای حداقل توجیه اقتصادی برای آزمایشگاه (کوتاه مدت یا دراز مدت) نیز باشد، لذا در زمان خرید فن‌آوری نوین جداً تحت اثر تبلیغات زیبای شرکت‌های مرتبط قرار نگیریم و بر اساس یک معیار علمی و کارشناسی و نظام مستند ارزیابی تأمین کنندگان تجهیزات بهترین خرید را متناسب با نیاز واقعی خویش بنمائیم تا از اتلاف سرمایه‌های مادی واحد پیشگيری نموده و بتوانیم منابع مالی خویش را در مسیرهای درست‌تر و داری اولویت جدی‌تر هدایت نمايیم.
| ضمن تشکر از حوصله‌ای که در خواندن این متن گذاشتید از خوانندگان محترم مقاله استدعا دارم که نقطه نظرات پیشنهادی و انتقادی و تجربیات مثبت یا منفی خویش نسبت به موضوع ارائه شده (فن‌آوری‌های نوین در آزمایشگاه) را به آدرس‌های ایمیل زیر ارسال نمایند تا در شماره‌های آتی نشریه جمع بندی و چاپ گردد. |
برای دانلود فایل pdf بر روی لینک زیر کلیک کنید
برای دانلود باید وارد سایت شوید.
ورود / ثبت نام
ورود / ثبت نام