عفونت‌های ویروسی چشم
دکتر مصطفی مه‌آبادی (ویروس‌شناس استادیار دانشگاه)
رضا نظری (دانشجوی علوم آزمایشگاهی)
رضا کریمی (دانشجوی علوم آزمایشگاهی)
یکی از اعضای بدن ما که می‌تواند مورد هجوم ویروس‌ها قرار گیرد، چشم است. همانند سایر ارگان‌ها، ویروس‌های مختلفی می‌توانند موجب عفونت و درگیری چشم شوند. چهار ویروس شایع که به چشم حمله می‌کنند به قرار زیر هستند: (جدول 1)
1) ویروس تبخال یا هرپس سیمپلکس
این ویروس در چشم پس از حمله به قرنیه ظاهر می‌شود و درمان آن نیز مشکل است و گاهی نیز جای زخم حاصل از حمله ویروسی باقی می‌ماند. هرگاه بیمار تحت تأثیر فشارهای روحی و روانی و تنش‌های ذهنی قرار گیرد، این ویروس ممکن است در چشم عود کرده و فعال شود. این ویروس علاوه بر قرنیه، درون کره چشم را نیز می‌تواند درگیر نماید.
۲) آبله‌مرغان یا زونا
این ویروس هرجا که رشته عصبی باشد می‌تواند در جهت رشته‌های عصبی رشد کند و تکثیر یابد. ویروس می‌تواند در وضعیت‌هایی که سیستم ایمنی فرد تضعیف شده است وحشی گردد و ملتحمه، قرنیه و درون چشم را درگیر نماید. در این شرایط درمان مشکل است.
این دو ویروس معمولاً مرکز قرنیه را درگیر می‌کنند و دید فرد را تحت تأثیر قرار می‌دهند، حتی گاهی نیز به پیوند قرنیه احتیاج پیدا می‌شود. گاهی هم روی قرنیه کدورتی ایجاد می‌کنند که سبب اختلال در دید فرد می‌شود. در قرنیه پیوند‌شده نیز ممکن است این ویروس‌ها خصوصاً ویروس تبخال که در عقده‌های عصبی حضور دارند فعال شده و ایجاد زخم تازه نمایند.
3) آنفلوآنزا
در افرادی که مبتلا به آنفلوانزا شده‌اند می‌توانند تظاهرات چشمی ایجاد کنند که عوارض آن کمتر از تبخال بوده اما آثار آن برای مدت زمان طولانی‌تری پایدار است.
4) آدنوویروس‌ها
این ویروس‌ها همراه سایر عفونت‌های ویروسی چشم دیده می‌شوند، به‌عنوان عفونت‌های بسیار قوی چشم شناخته شده‌اند و معمولاً در فصول تابستان و زمستان شروع بیشتری دارند. آدنوویروس‌ها معمولاً سبب التهاب ملتحمه و کراتیت اپیدمیک می‌شوند.
عفونت‌های آدنوویروسی اغلب در مراکز تجمع مانند خوابگاه‌ها، زندان‌ها، پادگان‌ها، مدارس، مهدکودک‌ها و … شیوع پیدا می‌کنند. دوره بیماری عفونت‌های آدنوویروس‌های چشمی ۱ تا ۲ هفته طول می‌کشد و علائم آن ممکن است تا یک سال نیز ادامه پیدا کند (مانند کاهش دید).
در عفونت‌های ویروسی شدید ممکن است در سطح قرنیه لک‌های مدوری شکل گیرد که همین عارضه سبب تاری و کاهش بینایی فرد می‌گردد. این ویروس‌ها بشدت واگیردار هستند، اما انتشار آنها در عفونت‌های چشمی از طریق تماس مستقیم مانند روبوسی، تماس با فرد آلوده و وسایل آلوده و …است.
در چنین مواردی بهتر است به افراد مبتلا استراحت داده شود تا در اجتماع نباشند، زیرا آدنوویروس‌ها در مکان‌های پرجمعیت به‌شدت قابلیت سرایت دارند. افراد خانواده‌ی بیمار نیز باید بسیار مراقب این عفونت‌ها باشند. در عفونت‌های ویروسی چشمی رعایت اصول بهداشتی بسیار حائز اهمیت بوده و بهترین راه در امان ماندن از ویروس، پیشگیری است.
پزشکان و اپتومتریست‌ها و … هنگام معاینه این افراد باید دقت کنند، زیرا عفونت‌های ویروسی می‌توانند از طریق آلودگی دستگاه‌های چشم پزشکی به افراد سالم سرایت کرده و درگیری ایجاد نمایند.
ترشحات چشمی، اشک، دست‌های آلوده به ترشحات، دستمال‌های آلوده، وسایل آرایشی و عینک‌های مشترک از عوامل انتقال عفونت‌های ویروسی چشمی هستند.
درمان عفونت‌های ویروسی چشم همانند اغلب التهابات ویروسی حمایتی است. استفاده از عینک‌های دودی و شستشوی مرتب چشم‌ها با آب ولرم و استفاده از مسکن‌ها و ضددردها می‌توانند در چنین مواردی مثمر ثمر واقع شوند.
الف) التهاب ملتحمه (Pink eye or conjunctivitis)
این عارضه عبارت است از التهاب سطح داخلی پلک و روی سفیدی چشم.
نوع ویروسی این عارضه معمولاً با یک سرماخوردگی و گلودرد و تب همراه است. در چنین مواردی معمولاً همان ویروسی که باعث سرماخوردگی شده، چشم را نیز درگیر می‌کند.
این بیماری که با نام “چشم قرمز” نیز شناخته شده است بسیار مسری بوده و بارزترین علامت آن نیز همان قرمزی چشم است.
در کنژونکتیویت‌های ویروسی معمولاً درگیری از یک چشم شروع شده و ممکن است در ادامه چشم دیگر را نیز درگیر نماید. انواعی از ویروس‌ها می‌توانند سبب ایجاد ورم ملتحمه شوند، اما عموماً این درگیری‌ها توسط آدنوویروس‌ها و انتروویروس‌ها شکل می‌گیرد.
ورم ملتحمه آدنوویروسی در قدیم با نام” چشم کارخانه کشتی‌سازی” نامیده می‌شد.
از میان انتروویروس‌ها، انتروویروس ۷۰ و کوکساکی ویروس ۲۴A، می‌توانند به‌صورت طغیان‌کننده‌ای سبب ورم ملتحمه شوند. التهاب ملتحمه توسط انترو ویروس ۷۰ قبلاً با نام “چشم آپولو” شناخته می‌شد.
هرپس سیمپلکس و واریسلا زوستر و HIV و پاکس‌ویروس‌ها (مانند واکسینیا، molluscum contagiosum) و عده‌ای دیگر از پیکورناویروس‌ها نیز می‌توانند سبب کنژونکتیویت شوند.
علائم:
التهاب چشم، تورم پلک‌ها و دور چشم، درد چشم، خارش چشم‌ها، اشک‌ریزی زیاد و احساس وجود جسم خارجی در چشم و خروج چرک و ترشحات آبکی از چشم ملتهب، دید تار (کدر بینی) به دلیل وجود چرک و مخاط اضافی، وجود پوسته روی مژه‌ها، حساسیت چشم‌ها به نور و کاهش بینایی، گاهی اشک خونی و گاهی بزرگی غدد لنفاوی و آدنوپاتی در کنار گوش و نیز وجود تبخال و علائمی شبیه به سرماخوردگی از جمله علائم شایع این بیماری است.
تشخیص:
تشخیص اولیه کنژونکتیویت به کمک یک معاینه ساده به کمک slit lamp صورت می‌گیرد. در مواردی نیز می‌توان جهت تشخیص ویروسی یا باکتریایی بودن بیماری از سوآب و ترشحات چشم کمک گرفت. نمونه‌ها را می‌توان از محل التهاب ملتحمه نمونه‌برداری کرد. باید توجه داشت در تب حلقی- ملتحمه‌ای تا ۵ روز ممکن است ویروس از بدن دفع شود (درگیری با آدنوویروس‌ها).
التهاب ملتحمه
جداسازی ویروس از کشت سلولی حاصل از سوآب و نمونه‌گیری‌ها، روش‌های PCR، ایمونواسی (ایمونوفلورسانس و الایزا) و تست‌های سرولوژیک نیز در چنین مواردی راهگشاست.
پیشگیری و درمان:
ورم‌های ملتحمه‌ی ویروسی بسیار مسری هستند و اگر کنترل نشوند می‌توانند سبب طغیان و سرایت در مکان‌های پرجمعیت گردند. شستشوی مرتب دست‌ها و عدم تماس با ترشحات و وسایل چشمی آلوده (مانند عینک و دستمال و وسایل آرایشی و وسایل چشم پزشکی آلوده و…) و شستشوی چشم‌ها و پلک‌ها با آب جوشیده‌ی سردشده می‌تواند در جلوگیری از ابتلا به این بیماری ویروسی و یا کاهش علائم آن مؤثر باشد.
درمان کنژونکتیویت ویروسی حمایتی بوده و درمان به‌منظور کاهش علائم صورت می‌گیرد و نه درمان ویروس.
استفاده از کمپرس آب سرد و اشک مصنوعی و قطره‌های استروئیدی (در موارد شدید) و داروهای موضعی و سیستمیک ضدویروسی (آسیکلوویر) در تخفیف علائم ویروسی مؤثر هستند. در موارد ویروسی این بیماری معمولاً بهبودی ظرف سه هفته حاصل می‌گردد.
نکته: تجویز قطره‌های استروئیدی باید با احتیاط صورت گیرد، زیرا در مواردی که ویروس عامل بیماری HSV باشد، التهاب از ملتحمه به قرنیه سرایت پیدا می‌کند. استروئیدها سبب افزایش تکثیر این ویروس می‌شوند). تقویت سیستم ایمنی به کمک ویتامین c نیز بی‌تأثیر نخواهد بود. استفاده از عینک دودی و آفتابی نیز جهت کاهش حساسیت چشم توصیه می‌شود.
جدول 1- نمای بالینی التهاب ویروسی ملتحمه
| ویروس عامل بیماری | علائم بیماری | نمونه مناسب تشخیص | درمان |
|
سرخک |
– کونژونکتیویت چرکی
– کراتیت چرکی |
کشت و PCR از سوآب ملتحمه | – |
|
هرپس سیمپلکس |
– کونژونکتیویت
-ورم فولیکولی ملتحمه |
کشت PCR از سوآب ملتحمه | -پماد آسیکلوویر در عفونت‌های خفیف
-آسیکلوویر خوراکی در عفونت‌های شدید |
|
آنفلوآنزا |
– کونژونکتیویت
– ورم فولیکولی ملتحمه |
کشت و PCR از سوآب ملتحمه | در برخی موارد استفاده از اوستامی ویر |
| آدنوویروس | – کونژونکتیویت فولیکولی همراه با غشای کاذب | کشت و PCR از سوآب ملتحمه | – |
| انتروویروس | – کونژونکتیویت حاد و خونریزی دهنده | کشت PCR از سوآب ملتحمه | – |
ب) التهاب قرنیه (keratitis):
به التهاب و درگیری قرنیه گفته می‌شود که با درد و اختلال در بینایی همراه است و گاهی با التهاب ملتحمه اشتباه گرفته می‌شود، چرا که ممکن است سرانجام به کوری منجر شود (جدول 2).
ویروس HSV مهم‌ترین ویروسی است که می‌تواند سبب کراتیت چشم شود. این ویروس می‌تواند پس از درمان عفونت اولیه و فروکش کردن آن به‌صورت نهفته در بدن باقی بماند و در صورت فعال شدن مجدد، زخم‌های جدید و گسترده‌تری ایجاد کند و حتی سبب نابینایی فرد گردد.
ویروس VZV، آدنوویروس‌ها و کروناویروس‌ها، سرخک، سرخجه، اوریون و CMV و … نیز به‌عنوان عوامل کراتیت ویروسی شناخته شده‌اند.
ب-۱) کراتیت ناشی از ویروس هرپس سیمپلکس:
این ویروس شایع‌ترین علت زخم قرنیه است که به دو شکل اولیه و راجعه (همانند VZV) دیده می‌شود.
ویروس هرپس می‌تواند در افراد دچار ضعف ایمنی به‌صورت مزمن درآمده و آسیب‌های جدی‌تر و بیشتر ایجاد کند. ویروس می‌تواند در عقده‌های تری‌ژمینال مخفی شود و در آینده وحشی شده و دوباره فعال گردد. تیپ ۱ هرپس بیشتر از تیپ ۲ درگیری ایجاد می‌کند.
کراتیت اولیه شیوع کمتری دارد و معمولاً در کودکان دیده می‌شود و اغلب خودمحدودشونده است. در نوع راجعه کراتیت هرپسی، شیوع بیماری بیشتر بوده که پس از مواردی چون تروما، تب، فشارهای روانی، تماس با اشعه فرابنفش، کاهش ایمنی فرد و قاعدگی بروز پیدا می‌کند.
مشاهده سلول‌های ژانت چندهسته‌ای در ضایعات قرنیه‌ای از مشخصات بالینی کراتیت هرپسی است، همچنین وجود زخم‌های دندریتی (مشاهده به کمک رنگ‌آمیزی فلورسنت) از خصیصه‌های این نوع کراتیت است. این ویروس می‌تواند سبب ضایعات ساب اپیتلیال شبح مانند (Ghost-like) گردد.
تکثیر ویروس هرپس سیمپلکس در اتاق قدامی همچنین می‌تواند سبب افزایش فشار داخل کره چشم گردد.
مصرف کورتیکواستروئیدهای موضعی می‌تواند سبب افزایش تکثیر ویروس‌ها و در نتیجه سوراخ شدن قرنیه گردد (خصوصاً در کراتیت استرومایی).
اگر عفونت چشمی HSV به‌صورت عودکننده (یک بار در سال یا بیشتر) رخ دهد ممکن است پزشک توصیه کند که فرد روزانه دو عدد قرص ضدویروسی مصرف کند، استفاده از عینک‌های آفتابی می‌تواند از عود این بیماری جلوگیری کند.
امروزه واکسنی به نام Lupidon به‌عنوان یک واکسن آنتی‌هرپتیک مطرح است.
ب-۲) کراتیت ناشی از واریسلا زوستر (VZV):
این نوع کراتیت به دو شکل اولیه واریسال (آبله‌مرغان) و راجعه‌ی زوستر (زونا) دیده می‌شود. معمولاً ضایعاتی که شکل واریسلایی می‌دهد خوش‌خیم‌تر از نوع راجعه است. هرچند که کراتیت راجعه‌ی زونایی معمولاً در کودکان، خوش‌خیم و در افراد بزرگسال به‌صورت شدیدتر پدیدار می‌شود. شایان ذکر است که کراتیت حاصل از VZV می‌تواند در همان ابتدای درگیری، یووه‌آی قدامی و استروما را تحت تأثیر قرار دهد. کاهش حس قرنیه از خصوصیات برجسته کراتیت ناشی از این ویروس است. در این نوع کراتیت گاهی ممکن است در کنار تجویز آسیکلوویر وریدی و خوراکی از استروئیدهای موضعی نیز استفاده شود.
ب-۳) کراتیت ناشی از آدنوویروس‌ها:
معمولاً تمامی کنژونکتیوت‌های آدنوویروسی با کراتیت همراه هستند. این نوع کراتیت اغلب از نوع کراتیت ظریف اپیتلیالی است. معمولاً کراتوکنژونکتیویت آدنوویروسی خودمحدودشونده است. در چنین مواردی نیز علائمی چون فتوفوبیا، احساس وجود جسم خارجی در چشم و قرمزی چشم و … مشاهده می‌شود.
علائم کلی کراتیتهای ویروسی:
درد قرنیه، انحراف بینایی، اشک‌ریزی، قرمزی چشم، گاهی انقباض مردمک چشم، حساسیت به نور، کاهش بینایی، پروتئین‌های التهابی در زلالیه و …
تشخیص:
- سوآب از محل ضایعه و شناسایی به کمک PCR
- معاینه چشم به کمک slite lamp
- الگوهای دندریتی شکل در رنگ‌آمیزی نمونه زخم حاصل از HSV
- کراتیت
درمان:
داروهای ضدویروسی در درمان کراتیتهای ویروسی مؤثر هستند. در کنار درمان‌های ضدویروسی، درمان‌های حمایتی و استفاده از ضددردها مؤثر هستند. (منع مصرف کورتیکو استروئیدها در درگیری با HSV).
۱) دارودرمانی: استفاده از آسیکلوویر خوراکی (هرپس شدید چشمی)، یدوکسوریدین، گان سیکلوویر، ویدارابین، تری فلوریدین (بیشتر در کراتیت ناشی از HSV).
۲) دِبریدمان اپیتلیوم جهت درمان کراتیت (Debrid ment): برداشت و یا برش و یا حذف بخشی از بافت مرده، عفونی‌شده، یا صدمه‌دیده به‌منظور تسریع روند جایگزینی و ترمیم طبیعی.
۳) درمان: در درمان شدید اسکار قرنیه از کراتوپلاستی نافذ (Penetrating keratoplasty) استفاده می‌کنند. (پیوند قرنیه)
جدول 2- نمای بالینی التهاب ویروسی قرنیه
| ویروس عامل بیماری | علائم بیماری | نمونه مناسب تشخیص | درمان |
| آدنو ویروس | – التهاب قرنیه یا همان کراتیت | کشت و PCR از سوآب ملتحمه | |
| واریسلا زوستر | – کراتیت صفحه‌ای
– درگیری اپیتلیال |
کشت و PCR از سوآب ملتحمه | – پماد آسیکلوویر در عفونت‌های خفیف
– آسیکلوویر خوراکی در عفونت‌های شدید |
| سرخک
|
– کراتیت اپیتلیالی | کشت PCR از سوآب ملتحمه | – |
|
هرپس سیمپلکس
|
– زخم‌های دندریتی قرنیه
|
کشت PCR از سوآب ملتحمه | – پماد آسیکلوویر در عفونت خفیف
– آسیکلوویر خوراکی در عفونت شدید |
| سیتومگالوویروس | – ضایعات اندوتلیالی سکه مانند قرنیه
– ادم موضعی قرنیه |
مایعات و ترشحات چشمی جهت PCR |
– گانسیکلوویر یا وال‌گان‌سیکلوویر سیستمیک – گانسیکلوویر موضعی |
پ) یوئیت (Uveitis):
لایه میانی بین صلبیه و شبکیه که شامل عنبیه، جسم مژگانی و مشیمیه است را یووه‌آ می‌نامند.
به التهاب این قسمت یوئیت گفته می‌شود که ویروس‌هایی همچون HSV ,VZV ,CMV, EBV ,Dengue West Nile ,Chikungunya virus ,mumps ,Rubella ,measles و برخی دیگر از گروه آربوویروس‌ها می‌توانند چنین عارضه‌ای را ایجاد نمایند که درگیری اغلب به‌واسطه‌ی هرپس ویریده مشاهده می‌شود (جدول 3). یوئیت در هر سنی می‌تواند رخ دهد.
علائم:
حساسیت به نور، تاری دید، کاهش بینایی، درد چشمی، نقاط شناور در میدان بینایی، فتوفوبیا، قرمزی چشم، اشک‌ریزی، رسوبات کراتیت پیگمانته و گرانولوماتوزی از علائم این بیماری است.
یوئیت می‌تواند عوارضی چون آب مروارید، آب سیاه، افزایش فشار داخل کره چشم، آتروفی عنبیه و مشکلات شبکیه را بدنبال داشته باشد.
تشخیص:
- معاینه چشم
- آزمایش‌های خونی و سرولوژیک جهت شناسایی آنتی‌بادی‌های ضدویروسی و تکنیک‌های PCR در عفونت‌های داخل چشمی و معاینات داخل چشمی
- آزمایش‌های پوستی و گاهی بیوپسی از چشم
یوئیت هرپسی
پیشگیری و درمان:
جهت درمان یوئیت‌های ویروسی از آسیکلوویر خوراکی و موضعی و سایر آنتی‌ویرال‌های سیستمیک مانند فامسیکلوویر، وال‌آسیکلوویر و … استفاده می‌شود.
قطره‌های چشمی ضدالتهاب و استروئیدهای تزریقی و موضعی و خوراکی نیز جهت کاهش علائم حاصله مورد استفاده قرار می‌گیرد که البته در مصرف کورتیکواستروئیدها باید همچنان دقت شود.
واکسن Varivax می‌تواند در مقابله با حملات HZV مقاومت ایجاد کند.
جدول 3- خلاصه ویروس‌های مشاهده‌شده در یوئیت
| دسته‌بندی ویروسی | نمود و حضور | درمان | بیماری اصلی | |
| کوریورتینیتیس نیل شرقی | RNA arbo virus | کوریورتینیتیس چند کانونه | حمایتی | – |
| ابولای همراه یوئیت | RNA filovirus | یوئیت قدامی و خلفی | سیکلوپلژیا و استروئید | – |
| HTLV-1 همراه با یوئیت | RNA retro virus | یوئیت متوسط | استروئید | CNV |
| کوکساکی ویروس همراه با ماکولوپشی حاد یک‌جانبه | RNA picorna virus | یوئیت خلفی | حمایتی | – |
| پان‌یوئیت فوق حاد فصلی | ssDNA anello virus | پان‌یوئیت | تخلیه‌ی به‌موقع زجاجیه (زجاجیه‌برداری) | phthisi bulbi |
| فوکس هتروکرومیک ایریدوسیکلیک (FHI) | RNA togavirus | یوئیت قدامی | حمایتی | glacome
tcatarac |
| سندرم Posner – schluss man | dsDNA
herpes virus |
یوئیت قدامی | استروئیدها
قطره‌های کاهنده‌ی التهاب |
secondary open angle glacoma |
ت) بلفاریت (Blepharitis):
التهاب پلک‌ها که به‌صورت ویژه در لبه پلک‌ها رخ می‌دهد را بلفاریت گویند. بلفاریت یک التهاب شایع است و مهم‌ترین ویروس عامل آن HSV است. ویروس‌های دیگری مانند پاپیلوما ویروس، واکسینیا و Contagiosum molluscum از دیگر عوامل ویروسی می‌باشند (جدول 4).
علائم:
صرف‌نظر از نوع بلفاریت، علائمی مانند خارش ریزش اشک، سوزش، احساس وجود جسم خارجی، پوسته‌پوسته شدن پلک، گوشه چشم و مژه‌ها، خشکی و قرمزی لبه‌های پلک، پلک‌های چرب، تورم و سرخی پلک‌ها، مژه‌های برگشته، حساسیت به نور، پلک زدن مکرر، ریزش مژه‌ها، پلک‌های به‌هم‌چسبیده، ترشحات روی مژه‌ها، احساس سنگینی پلک‌ها، تورم و ضخیم شدن لبه پلک‌ها، تاری دید، رویش مجدد مژه‌ها در جهات غیرطبیعی و کف‌آلود بودن اشک دیده می‌شود.
تشخیص:
- از طریق تاریخچه بیماری
- معاینه چشم به کمک slite lamp و استفاده از tear film در تشخیص
- توجه به علائم و وضعیت ظاهری پلک‌های فرد و اطراف چشم
بلفاریت
پیشگیری و درمان:
- خودداری از مالش پلک‌های خارش‌زا
- شستشوی مرتب چشم‌ها و پلک‌ها
- استفاده از داروهای ضدشوره جهت شستشوی مژه‌ها
- عدم استفاده از مواد و لوازم آرایشی و لنز تماسی در طول درمان و التهاب
- کمپرس آب گرم روی پلک‌ها
- استفاده از اشک مصنوعی یا پماد لوبریکانت در موارد خشکی چشم
- در مواردی استفاده از کورتون جهت کنترل التهابات
جدول 4- نمای بالینی التهاب ویروسی پلک و پوست اطراف چشم
| ویروس عامل بیماری | علائم بیماری | نمونه مناسب تشخیص | درمان |
| واریسلا زوستر (هرپس زوستر افتالمیکوس) | – زونا زوستر چشمی
-تب و سردرد -کاهش بینایی – پلک خشک |
مایع وزیکولی یا سوآب از آن جهت PCR |
– آسیکلوویر – وال‌آسیکلوویر – فامسیکلوویر |
| هرپس سیمپلکس | -کونژونکتیویت وزیکولی (ورم وزیکولی) | مایع وزیکولی یا سوآب از آن جهت PCR | – آسیکلوویر
– وال‌آسیکلوویر – فامسیکلوویر |
| پاپیلوما | -زگیل روی پلک
– زگیل در ملتحمه |
-نمای بالینی – بیوپسی و PCR |
– |
|
هرپس انسانی 8
|
– سارکوم کاپوسی در بیماران دارای نقص سیستم ایمنی
– سرطان سلول‌های عروقی با ظهور ضایعات پوستی قهوه‌ای _صورتی |
– نمای بالینی
– بیوپسی و PCR |
– |
| مولوسکوم کونتاژیوزوم
(MCV) |
ندول‌های مولوسکوم | بیوپسی و PCR | روش‌های درمان موجود است |
ث) اسکلریت (Scleritis):
التهاب بافت صلبیه (Sclera) را اسکلریت می‌نامند که بیماری شایعی نیست. از ویروس‌هایی که به‌طور شایع می‌توانند سبب اسکلریت شوند می‌توان به Herpes zoster، Herpessimplexو HIV اشاره کرد. این عفونت در زنان شیوع بیشتری دارد.
علائم:
درد شدید چشمی، کاهش قدرت بینایی، افزایش اندک فشار داخل چشم، قرمزی چشم و سردرد از علائم آن است، اما علامت بالینی کلیدی، بنفش‌رنگ شدن کره چشم است که به علت اتساع عروق عمقی اسکلرا رخ می‌دهد.
تشخیص:
- استفاده از فیلترهای free-red در لامپ اسلیت جهت بررسی تغییرات عروق
- بررسی ضخامت بخش خلفی اسکلرا و کوروئید به‌وسیله سونوگرافی یا سی‌تی‌اسکن در اسکلریت خلفی.
- توجه به علائم بالینی و تغییر در رنگ کره چشم
- سوآب گرفتن از ملتحمه جهت کشت و PCR از آن
اسکلریت منتشر
درمان:
استفاده از داروهای ضدویروسی مانند آسیکلوویر و وال‌آسیکلوویر (آسیکلوویر خوراکی در عفونت شدید و پماد آن در عفونت خفیف مورد استفاده قرار می‌گیرد) و استفاده از داروهای مسکن درد و ضدالتهاب مثل پردنیزولون.
ج) رتینیت (Retinitis):
به التهاب شبکیه گفته می‌شود و شیوع آن بیشتر در جوانان است. دو ویروس VZV و HSV از عوامل شایع این بیماری هستند. البته ویروس‌های CMV ,EBV ,HIV ,HHV6,7 و … نیز می‌توانند سبب التهاب شبکیه شوند.
علائم:
رتینیت ویروسی در مراحل اولیه علائمی ندارد و نشانه‌ها بعد از چند روز در یکی از چشم‌ها نمایان می‌شود. وجود لکه یا تاری در میدان دید، کاهش بینایی، تحت تأثیر قرار گرفتن ادراک رنگ‌ها، فتوفوبیا، درد چشمی، قرمزی چشم و علائمی شبیه سرماخوردگی ممکن است در فرد دیده شود.
تشخیص:
- الایزا
- تیتر آنتی‌بادی خون
- PCR
- روش‌های سیتولوژی
رتینیت ناشی از سیتومگالوویروس
درمان:
از داروهای آنتی ویرال مانند گانسیکلوویر، وال‌آسیکلوویر، فامسیکلوویر، آسیکلوویر و سیدروفور و … جهت درمان این بیماران استفاده می‌شود. کورتیکواستروئیدها در درگیری با HSV، منع مصرف دارند و باید دقت لازم صورت گیرد.
چ) نوریت اپتیک (Optic neuritis):
به التهاب عصب بینایی (عصب دوم دماغی) گفته می‌شود که اغلب به‌صورت دوطرفه‌ی همزمان (هر دو چشم) رخ می‌دهد. این حالت ممکن است در اثر واکسیناسیون به‌ویژه در بچه‌ها (یک تا دو هفته بعد از واکسیناسیون یا عفونت ویروسی) یا در اثر حمله ویروس‌هایی چون سرخک، اوریون، اچ‌آی‌وی، اپشتاین‌بار، آنفلوآنزا، سیتومگالوویروس، هرپس زوستر، اوریون، ویروس پاپیلومای انسانی و حتی عفونت‌های ویروسی دستگاه تنفس رخ دهد (جدول 5).
امروزه از هپاتیت B به‌عنوان یک عامل ویروسی در ایجاد این بیماری یاد می‌کنند. تزریق واکسن پاپیلوما انسانی نیز گاهی سبب نوریت اپتیک شده است. در موارد خیلی نادر بعد از واکسیناسیون سرخک، سرخجه، هاری، آبله، آنفلوآنزای خوکی، دیفتری، کزاز، اوریون، BCG و … نیز نوریت اپتیک گزارش شده است.
علائم:
کاهش دید، دردناک شدن حرکات کره چشم و اختلال در تشخیص رنگ‌ها از علائم آن است، اما مهم‌ترین و اصلی‌ترین نشانه‌ی نوریت اپتیک از دست دادن قدرت بینایی فرد در صورت عدم درمان است.
تشخیص:
- معاینه چشم از لحاظ قدرت بینایی، دید محیطی و توانایی درک رنگ‌ها
- تست واکنش مغز به نور (بررسی میزان تغییر قطر مردمک چشم به کمک چراغ قوه)
- آزمایش خون (بررسی وجود آنتی‌بادی‌های ضدویروسی)
- تومورگرافی انسجام نوری (OCT) که ضخامت لایه‌ی فیبر عصبی شبکه را اندازه‌گیری می‌کند.
- تست پاسخ به ویژوال تحریک‌شده (VEP)
- M R I
درمان:
استفاده از آنتی‌ویرال‌ها جهت کاهش ویروس و استروئیدها جهت تخفیف علائم
جدول 5- نمای بالینی التهاب ویروسی شبکیه و عصب بینایی
| ویروس عامل بیماری | علائم بیماری | نمونه مناسب تشخیص | درمان |
| سیتومگالوویروس | – التهاب عصب شبکیه
– نکروز – التهاب شبکیه
|
– بیوپسی شبکیه جهت PCR
– خون لخته جهت سنجشIgM, IgG |
– گانسیکلوویر تزریقی یا درون چشمی – فوسکارنت – سیدوفوویر – آسیکلوویر – وال‌آسیکلوویر |
| واریسلا زوستر | – التهاب شبکیه
– تاری دید – نکروز حاد شبکیه
|
– بیوپسی شبکیه جهت PCR
– خون لخته جهت سنجش IgM, IgG |
آسیکلوویر تزریقی |
| هرپس سیمپلکس |
– التهاب شبکیه – اختلال در بینایی
|
– بیوپسی شبکیه جهت PCR
– خون لخته جهت سنجش IgM ,IgG |
آسیکلوویر |
منابع:
Emerging causes of viral associated Uveitis/ Daniel B. Connors. MD.and.Jessica G.Shan tha, M.D and Steven yeh, M.D. 2016 April 1.
Understanding and treating viral anterior uveitis”written By:” Marianne Duran, contributing writer September 2009. American Academy of ophthalmology.
Viral posterior uveitis, Joanne H.lee and aniruddha Agarwal.MD. padmamalini mahendaradas. MS. Cecilias Lee. MD.wishali Gupta . MD. Carlos E .pavesio, FRCO phth, rupesh agrwal. MD. December 22,2016.
https://doi .org/10.1016/j.survophtal.2016.12.008
Viral anterior uveitis By Thomas Albini. MD. and Eric Suhler. MD .MPH. November/ December 2016.
Viral keratitis. Mark Daniel headOf cornea RVEEH centre for eye research Australia.
Management of viral the retinitis. schulman jA, etal..Ophthalmic surgery. 1988.
Turkish congress to 2013 uveitis course . viral retinitis ByCarlos pavesio MD FRcophth, moofields eye hospital Diagnosis and management of blepharitis:an optometrists perspective;Christopher M Putnam.2016 Aug 8.
”گزارش یک مورد ورم عصب بینایی دوطرفه پس از واکسیناسیون سرخک و سرخجه“/ دکتر محمدرضا محمدی، دکتر بهناز خدابخشی، دکتر محمدمهدی مطهری و دکتر حمید عبادی/ مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی گرگان/ سال ششم/ شماره ۱۴/ پاییز و زمستان ۱۳۸۳/ صفحات ۱۰۷ تا ۱۱۰
مروری بر عفونت‌های قارچی چشم (3)
مروری بر عفونت‌های قارچی چشم بخش چهارم
برای دانلود پی دی اف بر روی لینک زیر کلیک کنید
ورود / ثبت نام