قدرت شبکههای اجتماعی در پزشکی و آموزش پزشکی:
فرصتها، تهدیدها، خدمات
زهرا مولایی
توییتها، هشتگها، وبلاگها، پادکستها، ویکیها. این پلتفرمهای شبکههای اجتماعی و این سخنپردازیها چه تأثیری بر آموزش پزشکی دارد و چرا ما باید به آن توجه کنیم؟ شبکههای اجتماعی در هر روز و حتی هر ساعت، بهعنوان یک ابزار برای ایجاد ارتباط سریع و مؤثر، آموزش و یادگیری مورد استفاده قرار میگیرند. برخی متخصصان علوم پزشکی بهسرعت شبکههای اجتماعی را تأیید کرده و آن را با آغوش باز پذیرفتهاند، بهویژه در حیطهی طب اورژانس، طب خانواده و طب کودکان. در دیگر حوزهها ازجمله علوم آزمایشگاهی و پاتولوژی، این پذیرش با سرعت بسیار کمتری رخ داده است. این امر شاید بهطور مستقیم با میزان روابط متقابل پزشک و بیمار در ارتباط باشد. متخصصانی که از شبکههای اجتماعی استفاده زیادی میکنند، بهکارگیری این شبکهها در آموزش پزشکی و برنامه آموزشی دورههای رزیدنتی را سرعت بخشیدهاند و از آن بهعنوان یک ابزار برای به خدمت گرفتن پزشکان و کارمندان در تمامی سطوح استفاده میکنند، بهعلاوه جنبش دسترسی آزاد و رایگان (FOAM)، چگونگی دسترسی پزشکان و بیماران به منابع و محتوای آموزش پزشکی را تغییر داده است. این تغییر سرانجام به از بین رفتن موانع جغرافیایی و مالی در سراسر جهان منجر شده است.
متخصصین علوم آزمایشگاهی و پاتولوژیستها، فرصت منحصربهفردی به دست آوردهاند که از چهاردیواری آزمایشگاهها خارج شوند و به سایر پزشکان، رزیدنتها و حتی بیماران بپیوندند؛ کاری که قبلاً آن را انجام ندادهاند. شاید اکنون زمان آن فرارسیده که ما فراتر از نتایج گزارششده در برگههای آزمایشهای پزشکی با جهان ارتباط برقرار کنیم و در عوض در مورد ارزش و نقشی که آزمایشگاهها میآفرینند، صحبت کنیم. در این مقاله شش متخصص شبکههای اجتماعی، نظرات خود را درباره کارکردهای شبکههای اجتماعی، چالشها و فرصتهای آن، با خوانندگان به اشتراک میگذارند.
اصلیترین شبکههای اجتماعی که شما به لحاظ حرفهای و آموزشی از آن استفاده میکنید، کدام شبکهها هستند و چه مدت است که به استفاده از آنها میپردازید؟ حرفه و/ یا همکاران شما به استفاده از شبکههای اجتماعی چه واکنشی نشان دادهاند (به عبارت دیگر بهسرعت آن را پذیرفتهاند یا خیر)؟ به عقیده شما مهمترین فاکتورهایی که در این واکنش دخالت دارند، چیست؟
Shannon Heymond: اصلیترین انتخاب من برای این هدف، توییتر است. من از سال 2010 تاکنون از توییتر بهعنوان منبع خبری و راهی برای جمعآوری اطلاعات استفاده میکنم، هرچند این کار را زمانی شروع کردم که یک سخنرانی از Dr. Seth Trueger (@MDAware) تحت عنوان «تعداد توییتهای موردنیاز: چگونه شبکههای اجتماعی در حال تغییر دادن آموزش پزشکی هستند» را شنیدم. پس از آن من شهامت کافی برای استفاده از توییتر را پیدا کردم تا بتوانم نقطهنظرات خودم را به اشتراک بگذارم و اخبار و اطلاعات را نشر دهم.
واکنش حرفهای در رشته ما آهسته است اما من میبینم که متخصصان آزمایشگاهی بیش از پیش به این موضوع توجه میکنند و این فوقالعاده است.
به عقیده من یکی از موانعی که برای پذیرش سریعتر شبکههای اجتماعی وجود دارد، این است که پزشکان از اعتبار یا میزان تخصصی بودن آن مطمئن نیستند (به عبارت دیگر فکر میکنند شبکههای اجتماعی فقط در مورد فرهنگ عامه یا کشمکشهای سلبریتیها است). همچنین ممکن است از انتشار نظراتشان در یک فضای عمومی نگران باشند. کاربران شبکههای اجتماعی در زمینه یادگیری مهارت استفاده از این شبکهها، یادگیری کندی دارند و نیازمند آن هستند که وقت بیشتری را برای ارتقای این مهارت اختصاص دهند. بدون شناختن مزایای این شبکهها، توجیه زمان موردنیاز برای اضافه کردن و حفظ یک ابزار جدید در سبک زندگی گذشته، دشوار خواهد بود. پلتفرمهای شبکههای اجتماعی نیز دائماً در حال گسترش هستند؛ همیشه چندین گزینه وجود دارد و گزینههای دیگر هم به آنها اضافه میشوند؛ عملکرد و کارایی آنها تغییر میکند و روند محبوبیت آنها در بین گروههای مختلف کاربران بهطور نسبتاً سریعی تغییر میکند.
Stephrn Smith: اصلیترین شبکههای اجتماعی که من استفاده میکنم، فیسبوک و توییتر است. به نظر من فیسبوک بسیار مفید است. من بارها الکتروکاردیوگرافیهایی (ECGs) را در Facebook ECG club دیدهام و مطالب بسیاری آموختهام و به دیگران آموزش دادهام. هر زمان که من در وبلاگ ECG خودم، پستی میگذارم، آن را علاوه بر صفحه خودم در فیسبوک، در چندین صفحه دیگر مانند صفحات ECG دیگر، کاردیولوژی، پیراپزشکی و پزشکی داخلی هم به اشتراک میگذارم. یک راه دیگر، به اشتراک گذاشتن اطلاعات از طریق وبلاگ است. به دلیل اینکه من از Google Bloger استفاده میکنم بهطور خودکار در Google+ هم عضو هستم و این شبکه، تجربه فوقالعادهای را برای من به ارمغان آورد. تا سال گذشته که آنها جدولبنـــدیGoogle+ را متوقف کردند، من در یک روز 40000 بازدید و در مجموع 37 میلیون بازدید دریافت کردم.
من فکر میکنم بسیاری از همکاران من بهاندازهی من از شبکههای اجتماعی استفاده نمیکنند و به نظر من دلیل اصلی آن کمبود وقت است. کسانی که میخواهند اطلاعاتی را منتشر کنند، بیشتر احتمال دارد از شبکههای اجتماعی استفاده کنند. من بیشتر به این دلیل از شبکههای اجتماعی استفاده میکنم که مطالب بسیار زیادی برای به اشتراک گذاشتن دارم. اگر شما تنها به این دلیل از شبکههای اجتماعی استفاده میکنید که میخواهید به روز باشید، به نظر من این کار بیهوده است، بهخصوص اگر در شبکههای متعددی عضو شده باشید. ممکن است شما وقت بسیار زیادی را صرف دنبال کردن تمام منابع خبری توییتر بکنید بدون آنکه این کار فایده چندانی برایتان داشته باشد.
Simon Carley: من استفاده از شبکههای اجتماعی را بهطور جدی از سال 2012 با توییتر آغاز کردم، بهتدریج حضور خود را افزایش دادم و سرانجام بیمارستان مجازی آنلاین St. Emlyn’s را شکل دادم. در حال حاضر ما اکثر پلتفرمهای مهم و رایج، از قبیل وبلاگهای وردپرس، پادکست، فیسبوک، تامبلر و اخیراً اینستاگرام را پوشش میدهیم. شبکههای اجتماعی که تحت پوشش جنبش دسترسی آزاد و رایگان به آموزش پزشکی (#FOAMEd) قرار دارند، بهخوبی در زمینه طب اورژانس و مراقبتهای ویژه پزشکی پذیرفته شدهاند. این جنبش در پی آن است که دانش و اطلاعات را تا گستردهترین حد ممکن بهصورت رایگان به اشتراک بگذارد. در آغاز این مسیر شک و تردیدهای بسیاری وجود داشت ولی به نظر من اکنون پذیرش خوبی اتفاق افتاده است. در UK (بریتانیا) بسیاری از پزشکان متخصص طب اورژانس این بستر را منبع سودمندی برای یادگیری دانستهاند، هرچند که فاصله بسیاری بین آگاهی و مشارکت وجود دارد و پزشکان بسیاری هنوز به ما نپیوستهاند. طب اورژانس، بسیار سریعتر از سایر زمینههای پزشکی، شبکههای اجتماعی را پذیرفته و به استفاده از آن پرداخته است. این امر احتمالاً به دلیل توانایی شبکههای اجتماعی در گرد هم آوردن افراد مختلف متخصص در طب اورژانس بدون در نظر گرفتن چالشهای زمانی و مکانی است که معمولاً مشخصه شغل ما است.
Michael Berkwits: شبکه JAMA، متشکل از 13 ژورنال پزشکی، از اواخر سال 2011 استفاده از شبکههای اجتماعی را آغاز کرده است. تلاشهای ما بر فیسبوک، توییتر و Google+ و همچنین در برخی موارد Pinterest و LinkedIn، متمرکز شده است. رشد دنبالکنندگان ما در این شبکهها بهطور پیوسته ادامه دارد چرا که ما ملزم هستیم هر چیزی که منتشر میکنیم بهطور منظم در این شبکهها نیز به اشتراک بگذاریم. پیوستن کاربران به این صفحات دارای یک پیام روشن و واضح است: فعالیتهای ما برای متخصصان بالینی، مشاغل مرتبط با بهداشت و درمان، دانشجویان و کارآموزان و عموم کسانی که قبلاً با اهداف شخصی یا با جمعآوری اطلاعات از این پلتفرمها استفاده میکردند، جذاب و کاربردی بوده است.
Jonathan Sherbino: من بهعنوان یک مدرس مشاغل بهداشت و درمان، بهطور منظم از 3 پلتفرم شبکههای اجتماعی استفاده میکنم. من سرپرستی یک وبلاگ (International Clinician Educator, ICEnet.royalcollege.ca) را بر عهده دارم که یک انجمن جهانی از اساتید مشاغل مرتبط با بهداشت را به یکدیگر مرتبط میکند. این وبلاگ 8 نویسنده همکار و 4500 عضو از 125 کشور دارد و تنها 4 سال از شروع فعالیت آن میگذرد. این وبلاگ دو بار در روز بهروزرسانی میشود و مطالبی از قبیل مقالات روز و تفسیر و بررسی مطالب حائز اهمیت برای انجمن آموزش مشاغل مرتبط با سلامت در آن انتشار داده میشود. مطالب این وبلاگ، با بیان غیررسمی و محاورهای و بهصورت مختصر و مفید نوشته شده (در کمتر از 5 دقیقه خوانده میشوند) و لینکهایی برای دسترسی خوانندگان علاقهمند به منابع بیشتر در متن گنجانده شده است.
همچنین من در تولید یک پادکست 20 دقیقهای تحت عنوان مقالات کلیدی در آموزش پزشکی (keylimepodcast.royalcollege.ca) مشارکت دارم که هر دو هفته یکبار منتشر میشود. در این پادکستها یک مقاله از مقالات اخیر مرتبط با آموزش علوم پزشکی، با تکیه بر نکات متدلوژیکی و اثرگذاری آموزشی آن، مورد بررسی قرار میگیرد. پادکستهای KeyLIME از 5 سال پیش منتشر میشوند.
و در آخر من یک اکانت کاری (در ارتباط با مسائل موردعلاقهام در حیطه آموزش مشاغل بهداشت و درمان) در توییتر دارم. استفاده از توییتر را از 5 سال پیش آغاز کردم و به سه طریق از آن بهره میگیرم؛ از توییتر بهعنوان ابزاری برای جمعآوری تعداد زیادی گفتگوی آنلاین در ارتباط با آموزش مشاغل بهداشت و درمان در یک بستر استفاده میکنم. با بررسی این مطالب، من میتوانم مسائل حائز اهمیت در حال گسترش را تشخیص دهم و با دقت بیشتری به تحقیق و جستجو بپردازم. همچنین از توییتر برای منتشر کردن و به اشتراک گذاشتن مطالبی که شخصاً به آنها دستیافتهام یا در توسعه آنها نقشی داشتهام، استفاده میکنم. این پلتفرم امکان منتشر کردن سریع منابع و مطالب را فراهم میآورد که ممکن است برای گسترش انجمن آموزش مشاغل بهداشت و درمان، سودمند و نافع باشد و در آخر من از توییتر بهعنوان «میز کمک» استفاده میکنم. سؤالاتم را در شبکههای اجتماعی مطرح میکنم و معمولاً راهحلها یا مراحل بعدی در اختیارم گذاشته میشود.
به نظر من در زمینه آموزش مشاغل بهداشت و درمان، اکنون در حال گذر از اولین کاربران به سمت استفاده حداکثری هستیم، تغییر نسل به همراه مربیان تازهکار مشاغل مختلف، در ترویج و شکلگیری استفاده از شبکههای اجتماعی در زمینههای کاری، نقش بسزایی داشته است. من بهعنوان دبیر کنفرانس ملی آموزش رزیدنتی فعالیت میکنم و در 5 سال گذشته ما حتی یک هشتگ هم نداشتیم. در حال حاضر ما برای هر نشست خود از توییتر بهمنظور برقراری ارتباط بین مخاطبان مجازی و فیزیکی و سخنرانان استفاده میکنیم. ما اکنون نشستهایی را با مشارکتکنندگانی از راه دور و مناظرات آنلاین از سراسر جهان را بهطور کامل بهصورت زنده پخش میکنیم و نهایتاً اینکه ما پوسترهای مجازی را معرفی کردهایم؛ به این معنا که ارائههای ویدیویی از چکیده مقالات بر روی پلتفرم وبلاگ میزبانی میشود و بیان پرسش و پاسخها در بخش نظرات صورت میگیرد. این امر امکان برقراری ارتباط با مخاطبان بدون حضور فیزیکی در محل کنفرانس را برای پژوهشگران فراهم میآورد. با این وجود، عقیده من آن است که این شبکهها در بین نسلهای جوان بیشتر مورد استقبال قرارگرفتهاند. این عقیده من شاید تحت تأثیر یک دوره فلوشیپ آموزش پزشکی باشد که راهنمایی و هدایت آن را برعهده داشتم. ما از یکی از پلتفرمهای شبکههای اجتماعی (Slack.com) برای برقراری گفتگوی غیرهمزمان (asynchronousdialog) بین گروهی از کارآموزان استفاده میکنیم. درک مطب و سهولت استفاده، بهصورت روتین بر اساس سن و سال افراد طبقهبندی میشود (یعنی افراد جوانتر در این زمینه موفقترند).
یکی از چندین عاملی که در پذیرش شبکههای اجتماعی بین مربیان مشاغل جدید، دخیل است، دسترسی به انجمنهای شغلی مجازی است. انجمن آموزش مشاغل بهداشت و درمان در مقایسه دیگر با دیگر رشتههای بالینی، کوچکتر و نوپاتر است. دسترسی به افراد علاقهمند در این زمینه و بهویژه، مربیان متخصص در امر آموزش، میتواند اگر به مرزهای جغرافیایی اکتفا کنیم کاملاً چالشبرانگیز باشد. شبکههای اجتماعی این موانع فیزیکی را از میان برمیدارند و به افراد امکان شرکت در انجمنهای غنیتر و پربارتر را میدهند. آشنایی با پلتفرمهای تکنولوژیکی برای استفاده شخصی (بهعنوان مثال استفاده از فیسبوک برای ارتباط با دوستان) استفاده از این پلتفرمها را برای ایجاد شبکههای کاری و حرفهای تسهیل میکند.
Marie Ennis-O’Connor: هرچند من از شبکههای اجتماعی متنوعی استفاده میکنم اما توییتر شبکه موردعلاقه من است و برای اطلاع از آخرین پژوهشها، برقراری ارتباط با همکاران و کسب اطلاع در مورد مهمترین مطالب روز در حوزه بهداشت و درمان از آن استفاده میکنم. در سال 2009 یک وبلاگ در ارتباط با مراقبت سلامتی را راهاندازی کردم و برای استفاده شخصی به توییتر، لینکدین و فیسبوک پیوستم. در 5 سال گذشته تمرکز خود را به استفاده از شبکههای اجتماعی برای دستیابی به اهداف شغلی و حرفهای، تغییر دادهام. از بعضی جهات من از اولین پذیرندگان شبکههای اجتماعی در حوزه بهداشت و درمان بشمار میآیم، اما همکاران من هم به سطوح بالایی در این زمینه دست یافتهاند. به نظر من پذیرش شبکههای اجتماعی در حوزه مراقبت سلامتی عمدتاً در پاسخ به افزایش افرادی که مطالبی از این دست را در این شبکهها دنبال میکنند، رخ داده است.
به نظر شما مزایای فعالیت در شبکههای اجتماعی از نقطهنظر آموزشی یا حرفهای چیست؟ این شبکهها چگونه توانستهاند شغل شما را تغییر دهند و یا به کارهای روزانه شما شکل جدیدی ببخشند؟
Michael Berkwits: شبکههای اجتماعی این امکان را به ناشران دادهاند که اطلاعات را در بستر و فضایی به خوانندگان برسانند که پیشتر هم از آن استفاده میکردند. با وجود انتخابهای متعدد، بیشتر افراد تنها به تعدادی محدودی از وبسایتها، (معمولاً در مورد اخبار یا نتایج ورزشی) سر میزنند و از پلتفرمهای شبکههای اجتماعی بهعنوان راهی برای ایجاد فهرستی از افراد، علایق و منابعی که میخواهند در جریان آنها قرار گیرند، استفاده میکنند. از دیدگاه یک ناشر، شبکههای اجتماعی نسبت به وبسایتها چندین مزیت دارند: این شبکهها گسترش و پخش مطالب را از طریق به اشتراکگذاری اجتماعی (social sharing) تسهیل کردهاند. شبکههای اجتماعی امکان هدفگذاری مخاطبین بر اساس علایق آنها را فراهم میآورند و میتوانند به رتبهبندی جستجوهای انجامشده کمک کنند. این کار کمتر ماهیت اجتماعی دارد اما یک راه ضروری است که از طریق آن کاربران میتوانند اطلاعات را پیدا کرده و به آنها دست یابند.
فرصتهایی که شبکههای اجتماعی فراهم میآورند باعث تغییر در کار چاپ ژورنالها نمیشود ولی شبکه JAMA سیستمی را برای انتشار مقالات در شبکههای اجتماعی و ایجاد دسترسی آنلاین همزمان با چاپ، توسعه داده است.
Jonathan Sherbino: در نظر اولین پذیرندگان شبکههای اجتماعی، این شبکهها فرصت آشکاری برای تحقیق و پژوهش بودند، ازاینرو مربیان، پذیرش شبکههای اجتماعی برای ارتقای آموزش را مورد بررسی قرار دادند. من این شانس را داشتم که با دیگر پژوهشگران آموزش، در مورد کاربرد شبکههای اجتماعی در آموزش مشاغل بهداشت و درمان به تحقیق و بررسی بپردازم و همین موضوع، دستمایه برنامه تحقیقاتی من شد. هرچند این فضا که بهطور فزایندهای با تازگی شبکههای اجتماعی بهعنوان یک پدیده نوظهور اشغال شده است، با رشته تحقیقاتی جایگزین میشود که از اصول شبکههای اجتماعی از قبیل دسترسی باز، ارتباطات متقابل (interconnectivity)، گفتگوی غیر همزمان (asynchronousdialog) و جمعسپاری (Crowdsourcing) استفاده میکنند.
در حال حاضر، شبکههای اجتماعی ارتباطات کاری من را افزایش داده است. با افراد مختلفی آشنا شدهام و در پروژههای تحقیقاتی با کسانی همکاری کردهام که هنوز آنها را ندیدهام. من در طول سال تحصیلی بهعنوان استاد راهنمای فلوشیپ گروه آموزش پزشکی در سراسر امریکای شمالی فعالیت میکنم، بدون آنکه یکی از این افراد را شخصاً دیده باشم.
Simon Carley: من نسبت به آن دسته از همکارانم که از شبکههای اجتماعی استفاده نمیکنند، بهروزتر هستم، در نتیجه من پزشک بهتری نیز هستم و واقعاً فکر میکنم بیماران من به همین دلیل از مراقبتها و درمانهای بهتری برخوردار میشوند. کاملاً معقول است که من به لحاظ حرفهای از این موضوع خشنودم، چرا که من مجبور میشوم دائماً در حال یادگیری باشم و آموختههایم را در عملکرد فعلی خودم به کار ببندم. شبکههای اجتماعی فرصت پیوستن به گروههای تحقیقاتی و آموزشی در سرتاسر جهان را از طریق #FOAMed فراهم آوردهاند و این امر منجر به چاپ ژورنال و دعوتهای متعدد برای سخنرانی در کنفرانسهای ملی و بینالمللی شده است. شبکه یادگیری شخصی من دیگر محدود به همکاران من در دپارتمان یا بیمارستان نمیشود بلکه من دائماً از افرادی در کشورهای دیگر و با اقتصاد بهداشتی دیگر، چیزهای جدید میآموزم.
Marie Ennis-O’Connor: شبکههای اجتماعی واقعاً زندگی مرا تغییر دادهاند. این گفته شاید دراماتیک بهنظر برسد اما من سمتوسوی شغلیام را تحت تأثیر مستقیم شبکههای اجتماعی تغییر دادهام. علاقه من به استفاده از شبکههای اجتماعی در حوزه مراقبت سلامتی، از تجربه مبتلا شدن به سرطان سینه منشأ میگیرد. هنگامی که متوجه شدم شبکههای اجتماعی تا چه اندازه میتوانند اطلاعات و پشتیبانیهای لازم را در اختیار من بگذارند، کاملاً به آنها وابسته شدم. در حال حاضر من بهعنوان مشاور بازاریابی شبکههای اجتماعی، بهطور خاص در ارتباط با فراهم آوردن سرویسها و خدمات موردنیاز صنعت بهداشت و درمان، در شبکههای اجتماعی فعالیت میکنم. شبکههای اجتماعی یک دنیای کاملاً جدید از فرصتها و امکانهایی را فراهم میآورد که اهداف و نیازهای مرا در زمینه حمایت از بیمار و بازاریابی بهداشت و درمان برآورده میسازد.
Shannon Haymond: استفاده از شبکههای اجتماعی قطعاً یکی از راههای به روز ماندن در زمینههایی است که امروزه بهسرعت دستخوش تغییر میشوند و همچنین این شبکهها راهی برای برقراری ارتباط با گروهی از افراد است که با آنها علایق مشترکی داریم. این مسئله بهخصوص در مورد یافتن افرادی که در حیطه کاری و تخصصی شما فعالیت میکنند، صادق است اما از یک دیدگاه کاملاً متفاوت. من همواره از شبکههای اجتماعی برای یافتن و ذخیره کردن ایدهها برای ارتقای کیفی محتوا و نحوه ارائه سخنرانیها و تدریسهایم استفاده میکنم. بهعلاوه، به نظر من شبکههای اجتماعی یک راه فوقالعاده برای برقراری ارتباط با افرادی است که به آنها تجربیات واقعی زندگی را آموزش میدهیم و همچنین راهی برای ارتباط با افرادی است که در یک زمینه خاص، تخصص دارند.
شبکههای اجتماعی مکانیسم مهمی برای مرتبط ساختن علم با عموم مردم است. بر اساس یافتههای مرکز تحقیقات پیو (Pew Research Center)، 65% از بزرگسالان آمریکایی از شبکههای اجتماعی استفاده میکنند. میزان استفاده در گروههای آماری جوانتر، بیشتر است. علیرغم فواید بسیار، از قبیل دسترسی آزاد و توزیع گسترده اطلاعات، کیفیت اطلاعات علمی آنلاین، تغییرپذیر و ناپایدار است. استفاده از شبکههای اجتماعی راه بسیار مناسبی برای متخصصان علوم آزمایشگاهی است تا بتوانند مطالب و محتواهای مرتبط به زمینه تخصصی خود را بهدقت بررسی کرده و در تولید و نشر آنها شرکت کنند. در این راستا متخصصین میتوانند فعالیتها و نظرات خود را به اشتراک بگذارند یا درباره فعالیتهای دیگر متخصصان به بحث و گفتگو بپردازند و از نقش گسترده حرفه خود حمایت کنند.
Stephen Smith: همانطور که پیشتر اشاره کردم، مهمترین مزیتی که از شبکههای اجتماعی نصیب من شده است، امکان انتشار فعالیتها و ایدههایم بوده است. این امکان بیشتر بهوسیله فیسبوک برای من فراهم شده است که اصلیترین شبکه اجتماعی مورد استفاده من است. هنگامی که یک پست جدید آماده میکنم و آن را در فیسبوک به اشتراک میگذارم، بین 30000 تا 80000 بازدید از آن انجام میشود و سپس فیسبوک ترافیک عظیمی را به وبسایت من روانه میکند. از زمانی که امسال تصمیم گرفتم استفاده مؤثرتری از فیسبوک داشته باشم، بازدیدهای وبسایت من دو برابر شده و به بیش از 250000 بازدید در هرماه رسیده است.
میزان اطلاعات تولیدشده در شبکههای اجتماعی مختلف بسیار عظیم است. چه ابزارهایی برای مدیریت این میزان اطلاعات در دسترس هستند؟
Simon Carley: افزایش بیش از حد محتوا، نشانه نداشتن فیلتر (filter failure) است. همه ما به فیلترها برای کنترل جریان اطلاعات و هدایت به سمت مطالب باارزشتر نیاز داریم. من از شبکههای یادگیری شخصی، سایتهای گزینشی (curation sites) و اپلیکیشنهایی استفاده میکنم که در یافتن و جمعآوری اطلاعات مفید، راهگشا هستند. من یک شبکه شخصی یادگیری را تشکیل دادهام که متشکل از افرادی است که در برخی زمینههای خاص به تلفیق و مدیریت اطلاعات میپردازند. این افراد به یک حیطه مشخص (برای مثال مدیریت مجرای تنفس) علاقه خاصی دارند و در این زمینه مهمترین اطلاعات به روز را به اشتراک میگذارند، سپس من از این اطلاعات بهعنوان فیلترهایی در زمینههای مرتبط به فعالیتهای خودم استفاده میکنم و دقیقاً همین کار را در زمینههای تخصصی خودم انجام میدهم. شما نمیتوانید هر کسی را دنبال (follow) کنید، بنابراین باید بگردید و افراد یا سایتهایی با بالاترین کیفیت و بازخورد که محتوا را برای شما فیلتر میکنند را دنبال کنید. من همچنین سایتهای تحلیلگر محتواهای شبکههای مجازی را دنبال میکنم. این سایتها بهطور هفتگی محتوا را آنالیز میکنند و برای شما ایمیل مینمایند. بهعلاوه از فیلتر و برنامههای خــــــــواننده الکترونیکی e-readers استفاده میکنم. این برنامهها (همچون feedly) اطلاعات را از وبسایتهای مختلف جمعآوری میکنند و در دسترس قرار میدهند. تلفیق شخصی بار دیگر نیازمند یک راهحل از قبیل Evernote و Pocket برای ذخیره و ارجاع خودکار محتوا برای استفادههای بعدی است.
من استراتژی Scott Weingart, s (@EMCRIT) را برای مدیریت افزونباری اطلاعات دنبال میکنم.
Marie Ennis-O’Connor: کاملاً درست است! همانطور که Mitchell Kapor گفته است: «دریافت اطلاعات از اینترنت مانند گرفتن یک نوشیدنی از شیر آتشنشانی است.» من Google Alerts را برای برخی عبارتهای خاص تنظیم کرده و از ابزار تجمیعکننده (aggregator) مانند Flipboard و Feedly برای به روز نگهداشتن آنها استفاده کردهام. من همچنین ازEvernote به دلیل بازیابی آسان برای سازماندهی و آرشیو کردن لینکها بهره میبرم و از Scoop بهعنوان یک هاب مدیریت استفاده میکنم.
Jonathan sherbino: شبکههای اجتماعی از یک روند در تحقیقات بیومدیکال پیروی میکنند، مجموعهای از اطلاعات که بهطور چشمگیری نیازمند گلچین شدن هستند تا بتوان از میان آنها اطلاعات سودمند را شناسایی کرد.
McKibbon این نسبت را «اطلاعات به اطلاعات مربوط» را نامیده است (یعنی مقداری از اطلاعات که باید بررسی شوند تا به اطلاعات مرتبط با موضوع موردنظر برسیم). من دو نکته کلیدی را برای مدیریت حجم عظیم مطالب مزاحم شبکههای اجتماعی پیشنهاد میکنم؛ اول آنکه قابلیت تگ کردن که در همه پلتفرمهای شبکههای اجتماعی وجود دارد، امکان شناسایی موضوعات فرعی را فراهم میکند و انجام جستجوهای خودکار بر اساس یک هشتگ خاص، حجم اطلاعات تحویل داده شده به کاربر را محدود میکند. دوم اینکه من بیش از همه اعضای شبکهام به سوپریوزرها (افراد یا سازمانهایی که دارای یک سابقه بررسی شده شخصی از اطلاعات با کیفیت بالا هستند) توجه میکنم. این سوپریوزرها معمولاً نظرات تجمیعشده و سازماندهیشده را فراهم میکنند. یک بررسی از شبکههای اجتماعی یک فرد میتواند بهآسانی این سوپریوزرها را شناسایی کند.
Shannon Heymond: بله این واقعاً یک چالش است. ابزارهایی در اپلیکیشنهای شبکههای اجتماعی وجود دارند که میتوانند مفید واقع شوند، برای مثال در توییتر، بسته به تنوع حسابهای کاربری دنبالشده، استفاده از فهرستها یا جستجوهای ذخیرهشده، راههای مؤثری برای اصلاح بیشتر پستها بر اساس موضوع، گروه، یا رویداد هستند. من از Pocket برای ذخیره و دستهبندی کردن لینکها یا مقالاتی که میخواهم آنها را بعداً با جزئیات بیشتر بخوانم یا اینکه میدانم میخواهم در آینده به آنها ارجاع بدهم، استفاده میکنم. من از Hootsuite و Buffer برای کمک به فیلتر کردن انبوه پستها، پیدا کردن محتوای مرتبط از منابع دیگر و مدیریت پستهای زمانبندیشده استفاده میکنم.
به نظر شما اصلیترین بایدها و نبایدهای استفاده از شبکههای اجتماعی چیست؟
Stephen Smith: البته، این تنها نظر من است، اما من فکر میکنم که شبکههای اجتماعی برای امور بیاهمیت زیادی استفاده میشود. به عقیده من شما باید درباره آنچه در شبکههای اجتماعی پست میکنید کاملاً آگاه باشید. پست شما باید بسیار باکیفیت باشد. اگرچه نیازی به داوری همگروه (peer-reviewed) نیست، اما باید به همان اندازه قابلاعتماد باشد. این به آن معنی است که شما باید در آنچه در مورد آن صحبت میکنید متخصص باشید. افراد زیادی وجود دارند که اطلاعاتی را توزیع میکنند که بهاندازه کافی مستدل نیستند. این امر منجر به افزونباری اطلاعات میشود. از آنجا که اطلاعات بسیار زیادی وجود دارد، ما باید سعی کنیم آنچه را که میخواهیم به اشتراک بگذاریم و پست کنیم، تنها به مطالبی دقیق و مهم محدود شوند که در مورد آنها از دانش لازم برخوردار هستیم. ما نباید مطالبی را صرفاً برای خودمان پست کنیم، صرفاً برای اینکه بگوییم چند دنبالکننده داریم یا چه تعداد پست گذاشتهایم.
Marie Ennis-O’Connor:
- به شایعات آنلاین دامن نزنید.
- هنگامی که لینک یک مقاله را به اشتراک میگذارید، برای بیان نظرتان از عنوان و تیتر اصلی فراتر بروید و کل مطلب را در نظر بگیرید.
- محتواهای مفید تهیه کنید و به اطلاعاتی که ممکن است برای دیگران مفید باشد، لینک بدهید.
- دو برابر آن مقداری که حرف میزنید، گوش بدهید؛ شبکههای اجتماعی فضاهایی برای گفتگو هستند.
- در شبکههای اجتماعی به بحثها و مجادلات عمومی توجه نکنید. اگر در توییتر، شخصی خواست با شما مجادله کند، او را نادیده بگیرید و یا –اگر افراد از شما شکایت به حقی دارند- آن را بهصورت آفلاین و از طرق مناسب پیگیری کنید.
- شفاف باشید. اگر ایده یا نظری را توییت میکند که متعلق به شخص دیگری است، همواره به منبع اصلی ارجاع دهید.
Micheal Berkwits: از ابزارهای بصری (visual assets) مانند محتواهای چندرسانهای (بهعنوان مثال ویدئو، صوت، گیف و…) یا فرمتهای استاندارد آماری (مانند تصویرهای علمی، شکلها، تصاویر آرشیوی) استفاده کنید. یک صدای آنلاین ایجاد کنید و کاربرانی را که میخواهند با شما یا مطالب شما از طریق پلتفرم ارتباط برقرار کنند، جذب کنید. به وقایع جاری واکنش نشان دهید و فرصتهایی برای احیا و یادآوری مطالب قدیمیتر که ممکن است به شرایط کنونی مرتبط باشد، پیدا کنید. اگر مخاطب هدف شما، پزشکان یا محققان هستند، از حضور یک همکار برای مشارکت در کار بهره بگیرید، مدیریت فعالیتهای شبکههای اجتماعی را بهطور کامل به متخصصان بازاریابی یا ارتباطات واگذار نکنید. تصاویر مربوط به حریم شخصی بیماران را منتشر نکنید حتی اگر بسیار علمی باشد.
Shannon Haymond: این کارها را انجام دهید: یک پروفایل دارای تصویر بسازید، پستهای خود را بهصورت حرفهای تولید و منتشر کنید و تأثیرات احتمالی آنها را در نظر بگیرید، ارتباطات جدید بسازید و اکانتهایی که در خارج از حیطه علایق خودتان است را دنبال کنید و از ابزارهایی برای مدیریت بهتر محتوا و پستهایتان استفاده کنید.
این کارها را انجام ندهید: تنها محتواهای خودتان را پست کنید، فراموش کنید که این شبکهها، عمومی هستند و مانند ایمیل، ممکن است محتوای متنی نادرست برداشت شود.
Simon Carley: بایدهای شبکههای اجتماعی از نظر من این است که مهربان و حامی باشید، هرگز فرصت قدردانی از دیگران را از دست ندهید، آنچه میدانید را بهطور گسترده و رایگان به اشتراک بگذارید، هرچقدر در توانتان بود به دیگران کمک کنید و همواره مثبت باقی بمانید. افراد خشمگین بسیار زیادی در فضای اینترنت حضور دارند اما هرگز دلیل موجهی برای پیوستن به آنها وجود ندارد.
بهترین توصیه برای کارهایی که نباید انجام دهیم، چیزی است که Mike Cadogan (بنیانگذار#FOAMed) در سال 2012 به من گفت: دروغ نگویید، فضولی نکنید، متقلب نباشید، سرقت محتوا انجام ندهید، افشاگری نکنید. خیلی شتابزده عمل نکنید (به عبارت دیگر بسیار مراقب باشید که در هر موقعیتی چه چیزی منتشر میکنید).
از دیدگاه حرفهای و شغلی، چه ریسکها و خطراتی در استفاده از شبکههای اجتماعی وجود دارد؟
Jonathan Sherbiono: یکی از ریسکهایی که توجه مرا به خود جلب میکند، ترولینگ (trolling) است. این پدیده از استفاده همگانی از شبکههای اجتماعی منشأ گرفته است. هرچند استفاده از اسامی مستعار یا غیرواقعی در پلتفرمهای شبکه اجتماعی در زمینه آموزش پزشکی، کمتر دیده میشود، در یک گروه مجازی کاری، شمار زیادی از مخاطبان بحثهای آنلاین، از نظر کاربران پیرامونی تا حدودی بی نام و نشان در نظر گرفته میشوند. این امر به تعداد اندکی از کاربران اجازه بحثهای چالشی تهاجمی و شخصی کردن موضوع را میدهد. پاسخ به چنین نظراتی و مدیریت این رفتارها میتواند در شبکههای اجتماعی چالشبرانگیز باشد بهخصوص اگر قرار باشد یک پاسخ سنجیده به 140 کاراکتر محدود شود.
Micheal Berkwits: از دیدگاه ناشران، ریسکهای زیادی وجود ندارد. پستهای شبکههای اجتماعی همیشه ممکن است خارج از مفهوم اصلی متن، تفسیر شوند اما اگر کسی به پاسخ کاربران حساسیت زیادی دارد میتوان بهسادگی آنها را ویرایش یا حذف کرد.
Simon Carley: به نظر من در مورد این خطرات کمی اغراق میشود. شبکههای اجتماعی، نظرات، دیدگاهها، تحقیقات و تواناییهای شما را در معرض دید مخاطبان زیادی قرار میدهد و این امر میتواند منجر به دشواری در گفتگو شود اما این مسئله اساساً با آنچه با استفاده از روشهای سنتی هم ممکن بود اتفاق بیفتد، تفاوتی ندارد. تنها تفاوت آن است که شبکههای اجتماعی نظرات شما را با مخاطبان بیشتری به اشتراک میگذارد. اگر شما در زندگی واقعی نادرست و غیرحرفهای عمل کنید، در این صورت افراد بیشتری از آن آگاه خواهند شد. بر همین اساس اگر شما متخصص، محقق و استاد کوشا و شایستهای باشید، افراد بیشتری از این امر مطلع خواهند شد.
Stephen Smith: من فکر میکنم اصلیترین ریسک، منتشر کردن اطلاعات نادرست است. بسیار محتمل است که به صحت اطلاعات اطمینان داشته باشیم بدون آنکه بررسی و تحقیق دقیق انجام داده باشیم. شبکههای اجتماعی، جایی است که شما میتوانید هر چیزی که در ذهنتان میگذرد را منتشر کنید؛ شما میتوانید جریان سیال ذهن خودتان را منتشر کنید. برای حفاظت از چنین چیزی باید بسیار خودانتقادگر باشید.
Shannon Haymond: این ریسکها در ارتباط با ماهیت عمومی پلتفرمها و سیاستگذاریهای کنترل آسیبهای هر پلتفرم هستند. این مسئله ممکن است شامل مشکلات مربوط به اطلاعات نادرست یا جعل واقعیت، نقض حریم خصوصی بیمار و نقض مرزهای شخصی- حرفهای باشد. بسته بهشدت این اشتباه که در معرض افکار عمومی قرار میگیرد، وجهه حرفهای شخص ممکن است تخریب شود. برای رفع این مشکل بیشتر مؤسسات و برخی سازمانهای حرفهای راهنماهایی برای استفاده حرفهای از شبکههای اجتماعی فراهم کردهاند.
بارها دیده شده است که پروندههای بیماران برای اهداف آموزشی در شبکههای اجتماعی منتشر شده است و معمولاً این موارد حاوی تصاویری (مانند ECG، تصویربرداری و…) هستند. انتشار اطلاعات خاص در مورد یک بیمار، چه جنبههای اخلاقی میتواند داشته باشد؟
Micheal Berkwits: شبکه JAMA یک رضایتنامه امضاشده از بیمار مبنی بر انتشار هرگونه تصویر غیرقابلشناسایی و استفاده از آنها در مقالات، دریافت میکند. این مسئله مشکلات اخلاقی مرتبط با انتشار اطلاعات بیمار را برطرف میسازد.
Marie Ennis-O’Connor: هرچند انتشار قطعات پراکنده اطلاعات ممکن است بهتنهایی باعث نقض حریم و اعتماد بیمار نشود، اما مجموع اطلاعات منتشرشده بهصورت آنلاین میتواند برای شناسایی بیمار یا افراد نزدیک به آنها کافی باشد. حتی اگر هویت آنها، پرونده یا علائمشان، ناشناس باقی بماند، باز هم احتمال شناسایی شدن وجود دارد. نظر من این است که هیچ محتوایی در سایتهای اجتماعی عمومی نباید به بیماران یا موارد خاص آنها ارجاع داده شود.
Stephen Smith: شما باید مراقب باشید آنچه میگویید نتواند باعث شناسایی بیمار بشود، مگر کارکنان مراقبت بهداشتی که بهطور خاص آن بیمار را میشناسند. به عبارت دیگر اگر کسی که قبلاً به اطلاعات خصوصی و محافظتشده بیمار دسترسی داشته باشد، میتواند او را بشناسد و این خالی از اشکال است، اما هیچ شخص دیگری نباید بتواند بیمار را بشناسد. خوشبختانه در مورد ECG، شناسایی بیمار تنها بر اساس ECG غیرممکن است مگر اینکه از سابقه پزشکی بیمار مطلع باشید. من معمولاً از اینکه بیمار مربوط به کدام بیمارستان است، سخنی به میان نمیآورم و معمولاٌ سن دقیق بیمار را هم ذکر نمیکنم. من علائم و دیگر اطلاعات را بهصورت محدود ذکر میکنم و بهصورت سربسته به جزئیات ضروری اشاره میکنم.
Jonathan Sherbino: مسائل اخلاقی هرگز در پلتفرمها یا مفاهیم تکنولوژیکی تعریف نشدهاند. تمام اصول اخلاقی معمول و رایج در مورد شبکههای اجتماعی نیز صدق میکنند. مواردی مانند رضایت، ارزش آموزشی و حفظ حریم بیمار و سازمانها. بهعلاوه باید از پروتکلهای سازمانی تبعیت کرد و پروتکلهای قانونگذار را نیز در نظر گرفت. Figure1.com یک پلتفرم شبکه اجتماعی است که این مسائل اخلاقی را موردتوجه قرار داده است تا بتوان کیسهای بیمار را بهصورت غیرقابلشناسایی در اختیار جامعه پزشکی جهانی برای ارتقاء یادگیری قرار داد.
شبکههای اجتماعی تاکنون تأثیر گستردهای در علوم پایه، پزشکی و آموزش داشته است. پیشبینی شما از نقش تغییرات ایجادشده توسط این شبکهها در آینده چیست؟
Marie Ennis-O’Connor: شبکههای اجتماعی نحوه تعامل بیماران با مراکز خدمات درمانی و سیستم بهداشت و درمان را تغییر دادهاند. استفاده بیماران از تکنولوژی اطلاعات برای دسترسی به اطلاعات و کنترل وضعیت سلامتیشان، بهصورت فزایندهای در حال گسترش است. وبسایتها و اپلیکشینها در حال تغییر دادن برخی مفاهیم بنیادین هستند؛ مفاهیمی مانند اینکه اساساً بیمار بودن به چه معناست؟ ما در حال ورود به حیطه جدیدی از دانش شبکه هستیم، به این معنا که دانش– به معنای ایدهها، اطلاعات و خرد- از محدودیتهای بالینی سنتی خود خارج شده است و اکنون در وضعیت آنلاین است. افزایش دسترسی به اینترنت و ارتباطات موبایل، باعث شده است اطلاعات سلامت عمومی با سرعت بیشتر و بهصورت مستقیم در اختیار افراد بیشتری قرار بگیرد. شبکههای اجتماعی دسترسی افرادی از قبیل جوانان، اقلیتهای مذهبی و اقشار کمدرآمد و نیازمند که ممکن است از روشهای سنتی بهراحتی به اطلاعات بهداشتی دسترسی نداشته باشند را گسترش دادهاند.
Shannon Haymond: شبکههای اجتماعی اساساً چگونگی تعاملات و ارتباطات نسلهای جوانتر را تعیین کرده است. ارزش این شبکهها در آموزش پزشکی یا حرفهای آرامآرام در حال شناخته شدن است. ازاینرو هنگامی که نسلهای جوان وارد مدارس پزشکی میشوند و به حرفه ما میپیوندند و با توجه به اینکه دسترسی به اینترنت باوجود تکنولوژیهای پوشیدنی (werable) افزایش یافته است، ما شاهد استفاده از شبکههای اجتماعی در محیط کار هستیم. در حال حاضر بسیاری از سازمانها، سایتهای شبکههای اجتماعی را مسدود کردهاند؛ شاید علت آن فقدان ارزش حرفهای یا آموزشی این شبکههاست. ما شاهد نمونههای بیشتری از ویدیوهای زنده در راستای اهداف آموزشی خواهیم بود؛ اهدافی مانند آموزش پروسهها و برقراری تعاملات همکاری یا تبادل اطلاعات. با استفاده از شبکههای اجتماعی پروژههای بیشتری بهصورت جمعسپاری و با سرمایهگذاری جمعی انجام خواهند شد. شبکههای اجتماعی تلاشهای صورتگرفته در راستای آموزش پزشکی آنلاین رایگان و ارتباطات علمی عمومی را تسهیل خواهد کرد.
Stephen Smith: مانند هر چیز دیگری، آینده شبکههای اجتماعی در گرو هوش مصنوعی است. کسانی که از پیشگامان این رشته هستند، رباتهایی خواهند ساخت که آنچه را که در شبکههای اجتماعی میخوانند دقیقاً درک میکنند. البته من مطمئن نیستم آنها دقیقاً چگونه کار میکنند.
Simon Carley: ما در حال حاضر شاهد این هستیم که شبکههای اجتماعی گروههای تحقیقاتی را در کنار یکدیگر جمع کرده و خود به موضوعی برای تحقیق و پژوهش تبدیل شدهاند، همچنین ما شاهد قدرت شبکههای اجتماعی در بررسی بعد از انتشار هستیم که بهعنوان یک چالش در پروسه داوری همگروه به روش سنتی در نظر گرفته میشد. شبکههای اجتماعی در زمینه آموزش بهعنوان راهی برای برقراری ارتباط بین دانشآموزانی است که به لحاظ جغرافیایی و زمانی دور از یکدیگر هستند و موجب میشود آنها بتوانند یکدیگر را راهنمایی کرده و به مطالب یکدیگر دسترسی داشته باشند. مربیان، کنترل محتوای آموزشی را از دست داده و نیازمند آن هستند که بدانند دانش آموزان چگونه و از چه منبعی اطلاعات خود را بدست میآورند. به گفته دوست من Rob Rogers، نقش ما از کسانی که آموزشدهنده و منبع اطلاعات بودند به کسانی که تنها هماهنگکننده اطلاعات هستند، تغییر کرده است. شبکههای اجتماعی همه ما را به «طراحان رقص یادگیری» (learning choreographer) تبدیل کرده است.
Jonathan Sherbino: من نظرم را از زبان Nils Bohr میگویم: «پیشبینی بسیار دشوار است، بخصوص اگر در مورد آینده باشد.» یک دهه قبل چه کسی میتوانست تأثیر یک پادکست آماتور را در بازطراحی سلسله مراتب رهبران افکار (opinion leaders) در طب اورژانس (رشته تخصصی من) پیشبینی کند؟ دیگر غولهای این رشته که با کتابهای مرجع، میزان استنادات یا نقش رهبریشان مشخص میشدند، حضور ندارند. در عوض رزیدنتها و فلوهای من تحت تأثیر برند شبکههای اجتماعی یک مربی قرار دارند (؟!).
با این وجود من مشتاقم ببینم چگونه جمعسپاری (پدیدهای که توسط شبکههای اجتماعی ممکن شده است)، بر داوری همگروه (یک جنبه اساسی تحقیقات علمی) در دهه آینده اثر میگذارد.
Michael Berkwits: سیستمهای شبکههای اجتماعی که با سوابق پزشکی الکترونیکی ادغام شده باشند میتوانند به کارایی بالایی در سیستم سلامت منجر شوند. شبکههای اجتماعی میتوانند از نمایشگرهای دوبعدی مسطح به محیطهای مجازی منتقل شوند و نقش مهمی در شبیهسازی و آموزش پزشکی ایفا کنند و در آخر اینکه توانایی پلتفرمها در «شناختن» کاربرهایشان از طریق اطلاعات ثبتشده و رفتارهای پلتفرمی میتواند به ایفای نقش در تشخیص زودهنگام بیماریها منجر شود.
این مقاله ترجمه ای است از :
The Power of Social Media in Medicine and Medical
Education:Opportunities, Risks, and Rewards
Clinical Chemistry 64:9
1284–1290 (2018)
چگونه با تلفن همراه خود از اسلایدهای میکروسکپی عکس و فیلم بگیرید
برای دانلود پی دی اف بر روی لینک زیر کلیک کنید
ورود / ثبت نام