سندرم بارتر

سندرم بارتر

Bartter syndrome

شاهین اسعدی (دانشجوی ژنتیک مولکولی)، مهسا جمالی (کارشناس ارشد ژنتیک)، دکتر علی نظیرزاده (متخصص ژنتیک)، سمانه ساده‌دل (دانشجوی کارشناسی ارشد ژنتیک)

نگارنده مسئول: شاهین اسعدی (Molecular Geneticist)

  سندرم بارتر، یک اصطلاح کلی برای گروهی از اختلالات ژنتیکی نادر است که منجر به نقص خاصی در عملکرد کلیه می‌شود. این نقص، توانایی کلیه در جذب نمک را مختل می‌کند و باعث عدم تعادل در الکترولیت‌های مختلف و عدم تعادل در غلظت مایعات بدن می‌شود. الکترولیت‌های تحت تأثیر در سندرم بارتر، شامل یون‌های معدنی از جمله پتاسیم، منیزیم، سدیم، کلسیم و کلرید هستند. علائم و شدت  این سندرم  از فردی به فرد دیگر متفاوت است و می‌تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد. شروع علائم سندرم  می‌تواند از زمان تولد تا بزرگسالی آشکار شود.

.

 

علائم و نشانه‌های بالینی

در 90% از مبتلایان  در مادران از هفته 24 تا 30 بارداری، مایع آمنیوتیک بیش از حد دیده می‌شود. پس از تولد، نوزاد مبتلا  به نوشیدن مایعات و پرادراری (ادرار مکرر) دچار می‌شود. به دلیل ادرار مکرر در نوزادان مبتلا ، آب بدن این نوزادان به‌تدریج کمتر می‌شود و می‌تواند تهدیدکننده حیات برای آنها باشد و این در صورتی است که این نوزادان مایعات کافی دریافت نکنند.

 

حدود 85% از نوزادان مبتلا ، مقادیر اضافی کلسیم در ادرار (هایپرکلسیوری) و افزایش بیش از حد کلسیم در کلیه (نفروکلسینوزیس) دارند که ممکن است به سنگ کلیه منجر شود. بیماران مبتلا به سندرم بارتر کلاسیک (مزمن)، ممکن است علائم و نشانه‌های بالینی خود را در دو سال اول زندگی یا دوران مدرسه، آشکار کنند. در بیماران مبتلا به، پرادراری، پرنوشی و دفع کلسیم از ادرار و همچنین استفراغ مکرر و عقب‌ماندگی رشد نیز مشترک است. اما با این حال بعضی از مبتلایان با وجود افزایش بیش از حد کلسیم در کلیه (نفروکلسینوزیس) تمایل به توسعه سنگ کلیه را ندارند.

از بارزترین نشانه‌های سندرم می‌توان به هیپوکالمی، آلکالوز متابولیک، فشار خون پائین، افزایش رنین پلاسما و آلدسترون اشاره کرد. همچنین در  این سندرم  تولید بیش از حد پروستاگلاندین‌های کلیوی و هدر رفتن منیزیم از طریق ادرار دیده می‌شود. بیماران با آلل هوموزیگوت سندرم بارتر از هایپرکلیسوری شدید و نفروکلسینوزیس شدید رنج می‌برند. سندرم بارتر با توجه به خفیف یا شدید بودنش به چهار دسته طبقه‌بندی می‌شود: سندرم بارتر نوع 1، سندرم بارتر نوع 2، سندرم بارتر نوع 3، سندرم بارتر نوع a4 و سندرم بارتر نوع b4.

تشخیص

افراد مبتلا ، علائم یکسانی را در مصرف دیورتیک‌های لوپ مانند فورزماید نشان می‌دهند، بنابراین می‌توان دیورتیک‌های لوپ معیوب را حداقل در نوع 1 سندرم بارتر برای تشخیص بالینی مورد هدف قرار داد. از دیگر نشانه‌های تشخیص سندرم ، هدف قرار دادن ترانسپورتهای بیوشیمیایی از نظر نقص عملکردی یا فاقد توان فعالیت بیوشیمیایی در بیماران مبتلا می‌باشد.

یافته‌های بالینی

یافته‌های بالینی شامل هیپوکالمی، آلکالوزمتابولیک و فشار خون پایین‌تر از حد طبیعی می‌باشد. شایان ذکر است که این یافته‌ها ممکن است در کسانی که استفراغ مزمن دارند (افزایش سطح کلر ادرار و کاهش حجم ادرار) و کسانی که از داروهای دیورتیک، سوءاستفاده می‌کنند و همچنین کسانی که کمبود منیزیم و کلسیم در ادرار (بیماران دارای سرم و منیزیم و کلسیم پائین) دارند نیز یافت شود که نبایستی در صورت مشاهده این یافته‌ها با بیماران مبتلا به سندرم بارتر اشتباه گرفته شود. بیماران مبتلا به سندرم بارتر ممکن است سطح رنین و آلدسترون بالا داشته باشند.

پاتوفیزیولوژی

سندرم بارتر توسط جهش در ژن‌های پروتئین حمل و نقل کننده یون‌های سدیم، پتاسیم و کلر در سراسر سلول‌های کلیوی ایجاد می‌شود. جهش در ژن‌های پروتئین ترانسپورتر یون‌های سدیم و پتاسیم باعث اختلال در فرایند متابولیک پمپ سدیم پتاسیم می‌شود که خروج یون‌های سدیم و ورود یون‌های پتاسیم را از طریق پمپ مختل کرده و در نهایت منجر به اختلال عملکرد طبیعی کلیه‌ها شده و باعث بروز سندرم بارتر می‌شود.

نام بیماری	انواع سندرم بارتر	جهش ژن‌های مرتبط	نقص عملکردی
سندرم بارتر نوزادان	نوع 1	SLC12A2 (NKCC2)	Na-K-2Cl symporter
سندرم بارتر نوزادان	نوع 2	ROMK/KCNJ1	thick ascending limb K+ channel
سندرم بارتر کلاسیک	نوع 3	CLCNKB	Cl− channel
سندرم بارتر همراه با ناشنوایی حسی عصبی	نوع 4	BSND	Cl− channel accessory subunit
سندرم بارتر همراه با هیپوکلسمی اتوزومال غالب	نوع 5	CASR	activating mutation of the calcium-sensing receptor
سندرم گیتلمن	–	SLC12A3 (NCCT)	Sodium-chloride symporter

مسیرهای درمانی

مؤثرترین راه‌های درمان برای تخفیف رنج بیماران مبتلا به سندرم بارتر، استفاده از یون‌های پتاسیم در رژیم غذایی، مکمل‌های پتاسیم و اسپیرونولاکتون جهت کاهش خروج پتاسیم از پمپ سدیم پتاسیم، می‌باشد. استفاده از داروهای NSAIDs (داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی و غیرمخدر) برای افراد مبتلا به سندرم بارتر نوزادی نیز می‌تواند راهگشا باشد. همچنین آنزیم (ACE) یا آنزیم تبدیل‌کننده آنژیوتانسیون به‌عنوان آنزیم مهارکننده نیز مؤثر است.

References:

1. Bartter Syndrome: Tubular and Cystic Kidney Disorders: Merck Manual Home Edition”. Archived from the original on 4 January 2008. Retrieved 2007-12-31.
2. Rodriguez-Soriano J (1998). “Bartter and related syndromes: the puzzle is almost solved”. Pediatr Nephrol. 12 (4): 315–27.
3. Bartter FC، Pronove P، Gill JR، MacCardle RC (1962). “Hyperplasia of the juxtaglomerular complex with hyperaldosteronism and hypokalemic alkalosis. A new syndrome”. Am J Med. 33 (6): 811–28.
4. Reproduced in Bartter FC، Pronove P، Gill JR، MacCardle RC (1998). “Hyperplasia of the juxtaglomerular complex with hyperaldosteronism and hypokalemic alkalosis. A new syndrome. 1962”. J. Am. Soc. Nephrol. 9 (3): 516–28.
5. Dane B، Yayla M، Dane C، Cetin A (2007). “Prenatal diagnosis of Bartter syndrome with biochemical examination of amniotic fluid: case report”. Fetal. Diagn. Ther. 22 (3): 206–8. doi:10.1159/000098719. PMID17228161. Archived from the original on 2011-05-17.
6. Naesens M، Steels P، Verberckmoes R، Vanrenterghem Y، Kuypers D (2004). “Bartter’s and Gitelman’s syndromes: from gene to clinic”. Nephron Physiol. 96 (3): 65–78.
7. Zaffanello M، Taranta A، Palma A، Bettinelli A، Marseglia GL، Emma F (2006). “Type IV Bartter syndrome: report of two new cases”. Pediatr. Nephrol. 21 (6): 766–70.
8. Vezzoli G، Arcidiacono T، Paloschi V، et al. (2006). “Autosomal dominant hypocalcemia with mild type 5 Bartter syndrome”. J. Nephrol. 19 (4): 525–8.
9. Proesmans W (2006). “Threading through the mizmaze of Bartter syndrome”. Pediatr. Nephrol. 21 (7): 896–902.
10. Gitelman HJ، Graham JB، Welt LG (1966). “A new familial disorder characterized by hypokalemia and hypomagnesemia”. Trans Assoc Am Physicians. 79: 221–35.
11. Metyas، Samy; Rouman، Heba; Arkfeld، Daniel G. (2010). “Pregnancy in a Patient With Gouty Arthritis Secondary to Pseudo-Bartter Syndrome”. JCR: Journal of Clinical Rheumatology. 16 (5): 219–220.
12. Scholl UI، Lifton RP. Molecular Genetics of Gitelman’s and Bartter’s Syndromes and Their Implication for Blood Pressure Variation. In: Genetic Diseases of the Kidney، Lifton RP، Somlo S، Giebisch GH، Seldin DW، editors. 2009 Elsevier، New York، NY. Pp. 229-247.
13. Hodgson DM، Zingman LV، Terzic A. Bartter Syndrome. In: NORD Guide to Rare Disorders. Lippincott Williams & Wilkins. Philadelphia، PA. 2003:309-311.
14. Seyberth HM، Schlingmannn KP. Bartter- and Gitelman-like syndromes: salt-losing tubulopathies with loop or DCT defects. Pediatr Nephrol. 2011;26:1789-1802.
15. Vezzoli G، Arcidiacono T، Paloschi V، et al. Autosomal dominant hypocalcemia with mild type 5 Bartter syndrome. J Nephrol. 2006;19:525-528.

برای دانلود پی دی اف بر روی لینک زیر کلیک کنید