بررسي نظام‌مند اثرات بيوشيميايي و درماني گياه نسترن

بررسي نظام‌مند اثرات بيوشيميايي و درماني گياه نسترن

علي گلچين^1*– پريسا كنگري²

• دانشجوي دكتراي حرفه‌اي دامپزشكي- دانشگاه تبريز
• دانشجوي كارشناسي ارشد بيوشيمي- مؤسسه آموزش عالي ربع رشيدي

Email: agolchin.vet10@yahoo.com

مقدمه:

گیاه نسترن با نام علمي Rosa canina و با نام‌های itburnu ,kοpek gulu در منطقه آذربایجان ایران و کشور ترکیه شناخته شده است که با طبيعت گرم و سرد در طب سنتي كاربرد زيادي دارد. اين گياه دارای 8 گونه می‌باشد. رزا کانینا L درختچه‌ای از خانواده رز است که بومی اروپا، غرب آسیا و شمال شرقی آفریقا می‌باشد. گل نسترن مانند گل سرخ بوده و به رنگ‌هاي سفيد، سرخ و صورتي است. ميوه نسترن داراي تركيبات مهمي شامل پكتين، تانن‌ها، اسيدهاي آلي همچون اسيد سيتريك و اسيد ماليك، فلاوونوئيدها، كاروتنوئيدها (بتاكاروتن و ليكوپن)، اسانس‌ها، قندها و ويتامين‌ها مي‌باشد كه از مهم‌ترين ويتامين‌هاي موجود در آن ويتامين C (اسيد آسكوربيك) است. همچنين از عمده اسيد چرب‌هاي موجود در گياه نسترن مي‌توان به لينولئيك اسيد، اولئيك اسيد، استئاريك اسيد و آرشيدونيك اسيد اشاره نمود. به این ترتیب این گیاه به دليل داشتن تركيبات مختلف دارای اثرات آنتی‌اکسیدانی، آنتی‌موتاژنی و آنتی‌کارسینوژنیک، ضد درد، ضد التهاب، ضد اسهال، ملين، مدر، ضد كرم، مقوي اعصاب و پايين آورنده ميزان قند خون مي‌باشد. در حال حاضر عصاره گیاه نسترن به طور سنتي براي پيشگيري و درمان بیماری‌هاي مختلف در مدل‌های حیوانی و انسانی مورد استفاده قرار مي‌گيرد كه از جمله آنها مي‌توان به ديابت، بواسير، ورم مفاصل، روماتيسم، نقرس، سياتيك، سنگ كيسه صفرا، سرماخوردگي و آنفلوآنزا اشاره نمود. امروزه تحقيقات متعددي در جهت بررسي گياه نسترن صورت گرفته است كه حاكي از تأييد اثرات باليني آن مي‌باشد.

روش تحقيق:

بررسی حاضر مرور سیستمیک بر خواص بیوشیمیایی و درمانی گیاه نسترن می‌باشد و این اطلاعات از پایگاه‌های جست‌وجوی PubMed، ScienceDirect، Elsevier،SID ،MagIran  و سایر بانک مقالات جمع‌آوری گردیده است.

بحث و نتیجه‌گیری:

بررسي‌ها نشان داده است كه عصاره گياه نسترن داراي خاصيت ضد ديابتي مي‌باشد اما مكانيسم اثر آن در چگونگي كاهش قند خون تاكنون مشخص نشده است. طي مطالعاتي تأثير عصاره هیدروالکلی گیاه نسترن را بر ميزان فعاليت آنزيم‌هاي گلوكزيدازي روده‌اي (مالتاز و ساكاراز) تخليص شده از روده رت مورد بررسي قرار داديم. نتايج اين بررسي نشان داد كه عصاره نسترن داراي اثر مهاري بر عملكرد هر دو آنزيم مالتاز و ساكاراز مي‌باشد كه ميزان اين تأثير وابسته به دز عصاره به كار رفته است، بنابراين با توجه به اين بررسي كاهش فعاليت آنزيم‌هاي مالتاز و ساكاراز روده احتمالاً يكي از مكانيسم‌هاي دخيل در كاهش قند خون در افراد ديابتي توسط اين گياه محسوب مي‌شود. علاوه بر آن تحقیقاتی مبنی بر تأثیر عصاره گیاه نسترن در درمان سنگ کلیه بر روی رت (موش صحرایی) انجام گرفت. نتایج حاصل از این بررسی نشان داد که مصرف مکمل عصاره نسترن موجب کاهش مقدار کلسیم کلیوی و ادراری، کاهش اندازه و تعداد سنگ‌های اگزالات کلسیم در کلیه، افزایش دفع سیترات بدون تغییر حجم، افزايش pH و یا افزايش غلظت اگزالات ادرار در مقایسه با گروه شاهد می‌گردد. با توجه به این نتایج رزا کانینا به عنوان عامل بازدارنده در برابر تشکیل سنگ کلیه اگزالات کلسیم محسوب می‌شود. برخی از مطالعات نیز حاکی از آن است که پودر متشکل از بذر و پوسته بذر نسترن، سطح پروتئین واکنش دهنده C  (C-reactive) را در انسان کاهش می‌دهد که نشان دهنده اثرات ضد التهابی یا تغییردهنده ایمنی آن است. علاوه بر آن مطابق مطالعات انجام شده، داروی تهیه شده از این پودر در کاهش درد استئوآرتریت می‌تواند نقش مؤثری داشته باشد. نتایج برخی از بررسی‌ها نیز نشان‌دهنده اثرات ضد افسردگی نسترن می‌باشد اما هنوز به طور دقیق ماده مؤثر در آن مشخص نشده است. این مطالعه به منظور افزایش آگاهی محققان و تکنسین‌های آزمایشگاه بالینی در مورد خصوصیات بیوشیمیایی و درمانی گیاه نسترن انجام شد. چنانکه برداشت می‌شود زمینه گسترش تحقیقات بمنظور پی بردن به خواص بیوشیمیایی و درمانی اثرات مختلف این گیاه وجود دارد. امید است که با افزایش تحقیقات برروی این گیاه نتایج مفیدتری حاصل گردد.

منابع:

1. گياهان دارويي مورد استفاده در درمان بيماري‌هاي روماتولوژيك: يك مرور نظام‌مند، سعيد كيان‌بخت، فصلنامه گياهان دارويي سال يازدهم، دوره اول، ويژه نامه شماره هشت، زمستان 1390

        2. Ghiorghita G, Antohe N, Rati V, Maftei  DE. THE STUDY OF SOME PARAMETERS OF ROSA CANINA L. GENOTYPES FROM DIFFERENT NATIVE POPULATIONS AND FROM THE SAME POPULATION. Biologie vegetală. 58, 1: 19-27(2012)4. Chrubasik C,

       3.  Roufogalis BD, Müller-Ladner U, Chrubasik. A Systematic Review on the Rosa canina Effect and Efficacy ProfilesPhytother. Res. 22, 725–733 (2008)

       4.  JafarI F, Khosravi M, Najafi Abedi A, Sahraei H, Ranjbaran M, Amooei N, Jalili C, Bagherpoor M. Assessment of the antidepressant effect of Rosa Canina L. petal extracts in miceby forced swimming stress model. Physiology and Pharmacology, 17 (2), 231-239(20133).

       5. Tayefi‐Nasrabadi H, Sadigh‐Eteghad S, Aghdam Z. The Effects of the Hydroalcohol Extract of Rosa canina L. Fruit on Experimentally Nephrolithiasic WistarRats.PHYTOTHERAPY RESEARCH Phytother. Res. 25: 78–85 (2012).

برای دانلود فایل pdf  بر روی لینک زیر کلیک کنید