مروری بر یافته‌های سیتولوژیکی گوآتر ندولار
دکتر طاهره اسلام منش، استادیار پاتولوژی دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان
گوآتر ندولار
| معیارهای تشخیصی |
| – کولوئید نازک یا ضخیم فراوان
– سلول‌های فولیکولار در صفحات تک لایه، دستجات سلولی با اتصال ضعیف و سلول‌های منفرد – سلول‌های فولیکولار هایپرپلاستیک، دژنره و اکسی‌فیلیک – سیتوپلاسم شکننده، تعداد زیادی هسته‌های برهنه – هیستیوسیت‌های حاوی پیگمان (سلول‌های کف‌آلود) – نماهای دژنراتیو مثل خونریزی قدیمی و ذرات سلولی |
در اسمیرها کولوئید نازک یا ضخیم فراوان، سلول‌های فولیکولار در صفحات تک لایه،گروه‌های سلولی با اتصال اندک یا سلول‌های منفرد، توده‌های کروی شکل کولوئید که سلول‌های فولیکولار روی آن قرار دارند، هسته‌های برهنه و هیستیوسیت‌های حاوی پیگمان (سلول‌های کف‌آلود) به نسبت‌های مختلف دیده می‌شود. سلول‌های فولیکولار دژنره با هسته‌های تیره گرد کوچک و سیتوپلاسم پر مانند شکننده یا سلول‌های هایپرپلاستیک بزرگ‌تر با سیتوپلاسم واکوئله فراوان یا با واکوئل‌های مارژینال (نمای شعله آتش) دیده می‌شود. در مورد آخری، تفاوت اندازه هسته‌ها (آنیزونوکلئوزیس) نیز وجود دارد. گاهی سلول‌های اکسی‌فیلیک (هرتل) مشاهده می‌گردد.
ماکروفولیکول‌های گسسته شده به وسیله سوزن نمونه‌گیری روی اسلاید به صورت صفحات تک لایه از سلول‌های اپی‌تلیال دیده می‌شود. اینها به علت غشاهای سلولی مشخص و لبه‌های ساییده شده، نمای لانه زنبوری دارند. گاهی به طور کانونی سیتوپلاسم نامشخص است و به نظر می‌رسد هسته‌ها در زمینه شبکه مانندی قرار گرفته‌اند. امکان دارد فولیکول‌های کوچک‌تر توسط سوزن به طور سالم آسپیره شود. آنها به صورت دستجات سلولی کروی شبیه سلول‌های غول‌آسای چندهسته‌ای دیده می‌شوند که ممکن است توسط یک غشای پایه احاطه شده باشد. وجود ماکروفولیکول‌ها به نفع خوش‌خیمی است و ارزش تشخیصی دارد. پاپیلاهای هایپرپلاستیک حاوی فولیکول‌ها و فولیکول‌های متسع سالم در نمونه‌های بلوک سلولی دال بر خوش‌خیم بودن ندول تیروئیدی است. سلول‌های کف‌آلود، اغلب حاوی هموسیدرین، نشانه دژنراسیون است و به طور شایع در گوآتر ندولار دیده می‌شود. افتراق بین سلول‌های اپیتلیالی دژنره و ماکروفاژهای حقیقی همیشه امکان پذیر نیست، به طوری که شکل‌های ترانزیشنال دیده می‌شود که نماهای اپی‌تلیوئید و هیستیوئید و آتیپی کانونی را نشان می‌دهد. استرومای هیالینیزه به صورت قطعات نامنظم صورتی- قرمز که تا حدی نمای فیبریلار دارد دیده می‌شود که به بعضی از آنها سلول‌های اپیتلیالی متصل است.
| مشکلات تشخیصی و تشخیص‌های افتراقی |
| – نمونه‌های ناکافی
– افتراق از نئوپلاسم فولیکولار – افتراق از کارسینوم پاپیلاری کیستیک – سلول‌های ترانزیشنال (سلول‌های اپیتلیالی از هیستیوسیت‌های آتیپیک) – ندول‌های داغ |
گاهی نمونه‌های ناکافی از ندول‌های کولوئیدی به علت سلولاریتی پایین و تغییر دژنراتیو به دست می‌آید. اگر اسمیرها حاوی تعداد کمی سلول فولیکولار باشد یا سلول‌های فولیکولار به خوبی حفظ نشده باشد، نمونه باید به عنوان غیر تشخیصی (non-diagnostic)، غیر رضایت‌بخش (unsatisfactory) گزارش شود و دوباره تکرار گردد.
نماهای سیتولوژیکی گوآتر ندولار با نئوپلاسم فولیکولار همپوشانی دارد و صرفاً معیارهای سیتولوژیکی نمی‌تواند با قطعیت این دو ضایعه را از یکدیگر افتراق دهد. در نمونه‌گیری انتخابی کانون میکروفولیکولار در گوآتر ندولار نمای میکروفولیکول‌ها یا روزت‌های بدون کولوئید دیده می‌شود و افتراق از نئوپلاسم فولیکولار را غیرممکن می‌سازد؛ البته به علت کانونی بودن این پدیده، نمونه‌ها از نواحی دیگر ضایعه ماکروفولیکول‌ها،کولوئید فراوان و تغییرات دژنراتیو دال بر گوآتر کولوئید را نشان می‌دهد. در سیتولوژی ندول‌های فولیکولار نمای صفحه‌ای بزرگ از سلول‌های فولیکولار با کولوئید نازک در زمینه، نشانگر طرح ماکروفولیکولار و دال بر خوش‌خیمی است در حالی که دستجات سنسیشیال سلولی با ازدحام و همپوشانی هسته‌ای دال بر یک نئوپلاسم است.
کارسینوم پاپیلاری کیستیک اغلب حاوی کولوئید فراوان است، به همین دلیل اگر اسمیرها حاوی تعداد اندکی سلول باشد تشخیص دشوار می‌شود ولی در اغلب موارد بررسی دقیق نماهای هسته‌ای منجر به تشخیص صحیح می‌شود. احتمال دارد اسمیرها در واریانت فولیکولار کارسینوم پاپیلاری فولیکول‌های حاوی کولوئید را نشان دهد.
مشاهده گروه‌هایی از سلول‌های بزرگ با هسته‌های نامنظم در گوآتر ندولار ناشایع نیست و احتمالاً با تغییر دژنراتیو ارتباط دارد. منشأ آنها نامعلوم است و احتمال دارد هیستیوسیت‌ها یا سلول‌های اپیتلیالی در حال بازسازی منطبق با ترمیم باشد.
ارزش سیتولوژی در ندول‌های هایپرفانکشن جای بحث دارد ولی گزارش‌های اخیر دلالت بر این دارد که افزایش بروز بدخیمی در هایپرتیروئیدی وجود دارد و FNA یک روش تشخیصی قابل اعتماد در این موارد است، بنابراین عاقلانه است که این ضایعات قبل از درمان با ید رادیواکتیو یا مداخله جراحی، بررسی سیتولوژیکی شوند.
:Reference
Orell & Sterrett’s Fine Needle Aspiration Cytology, fifth edition, chapter 6
برای دانلود پی دی اف بر روی لینک زیر کلیک کنید
ورود / ثبت نام