سینوزیت حاد
فتح‌اله عین‌اله‌زاده، دکترای حرفه‌ای دندانپزشکی مرکز بهداشت شهرستان مشکین‌شهر
ستار آقایی، کارشناس پرستاری شبکه بهداشت و درمان شهرستان مشکین‌شهر
منصوره عشقی، کارشناس ارشد مامایی بیمارستان حضرت ولیعصر (عج) مشکین‌شهر
عادل نصیری، کارشناس علوم آزمایشگاهی مرکز بهداشت شهرستان مشکین‌شهر
عادل احمدی، کاردان علوم آزمایشگاهی مرکز بهداشت شهرستان مشکین‌شهر
مقدمه
سینوزیت حاد یک عفونت سینوسی است که معمولاً به‌خودی‌خود درمان شونده است. داروهای متنوعی موجود می‌باشند که به کاهش علائم بیماری کمک می‌نمایند. داروهای آنتی‌بیوتیک فقط بعضی اوقات موردنیاز واقع می‌شوند. عوارض ناشی از بیماری غیرمعمول است ولی شامل سینوزیت مزمن و گسترش عفونت به چینی‌جاهای مجاور می‌باشد.
1- سینوس‌ها چه هستند؟
سینوس‌ها فضاهای کوچک و پر از هوا درون استخوان‌های گونه و پیشانی می‌باشند. سینوس‌ها مقداری مخاط تولید می‌کنند که از طریق مجاری کوچک به بینی ترشح می‌شود.
2- سینوزیت چیست؟
سینوزیت به التهاب سینوس فک بالا گفته می‌شود. اکثر ناراحتی‌های ناشی از سینوزیت توسط یک عفونت ایجاد می‌شود. سینوس‌های استخوان گونه بیشتر تحت تأثیر بیماری قرار می‌گیرند.
2-1- سینوزیت حاد
در سینوزیت حاد عفونت به‌سرعت پیشرفت می‌کند (تا چند روز) و مدت کوتاهی دوام می‌آورد. موارد بسیاری از سینوزیت حاد یک هفته طول می‌کشد و یا حداکثر تا دو هفته دوام می‌آورد که در این صورت دوام آن طولانی‌تر از سرماخوردگی‌های معمولی خواهد بود. به‌عبارت‌دیگر سینوزیت در صورتی حاد تلقی می‌شود که بین 4 تا 30 روز طول بکشد و در صورت تحت حاد بودن بیماری 4 تا 12 هفته طول دوام خواهد داشت. فرم خفیف سینوزیت حاد شایع است و بسیاری از مردم درجاتی از سینوزیت با یک سرماخوردگی را دارا خواهند بود، با این وجود سینوزیت حاد شدید غیرمعمول است. اکثر مردم در طول زندگی خود فقط درجاتی از سینوزیت حاد را تجربه می‌کنند، با این وجود در تعدادی دیگر حملات سینوزیت حاد تکرار شونده است.
2-2- سینوزیت مزمن
به معنی دوام سینوزیت تا مدت بیشتر از 12 هفته می‌باشد. سینوزیت مزمن غیرمعمول می‌باشد.
3- چگونه به سینوزیت حاد مبتلا می‌شویم؟
3-1- بعد از سرماخوردگی یا آنفلوآنزا
در اکثر مردم سینوزیت حاد بعد از ابتلا به سرماخوردگی یا بیماری‌های شبه آنفلوآنزا پیشرفت می‌کند. سرماخوردگی‌ها و آنفلوآنزا توسط ویروس‌ها ایجاد می‌شوند که ممکن است به سینوس‌ها انتشار یابند. قبل از پاک‌سازی عفونت ویروسی معمولاً باقی می‌ماند و باعث یک عفونت حاد ویروسی می‌شود. در موارد اندکی باکتری‌ها به یک عفونت شروع شده با ویروس اضافه می‌شوند که باعث ایجاد یک عفونت سینوسی باکتریایی می‌شوند که می‌توانند عفونت را وخیم‌تر کرده و منجر به طولانی‌تر شدن آن گردند.
3-2- انتشار از یک عفونت دندانی
در تعدادی موارد عفونت از یک دندان عفونت یافته به سینوس گونه انتشار می‌یابد.
3-3- سایر عوامل خطرساز برای ابتلا به عفونت سینوس
در تعدادی از مردم یک یا چند عامل ممکن است سینوس‌ها را بیشتر مستعد به عفونت نمایند که عبارت‌اند از:
- حساسیت بینی (رینیت آلرژیک). آلرژی ممکن است باعث تورم چینی‌جاهای داخل حفره بینی شود و مجاری ترشحی سینوس‌ها را مسدود کند و این پدیده باعث می‌شود که سینوس‌ها بسیار حساس به عفونت باشند.
- سایر عوامل مسدودکننده مجاری ترشحی سینوس‌ها عبارت‌اند از:
- پولیپ های بینی
- فشار دادن اشیاء به بینی (بخصوص در کودکان مثل نخود فرنگی و مهره‌های پلاستیکی)
- آسیب صورت یا جراحی آن.
- ناهنجاری‌های مادرزادی خاص در کودکان
- آسم.
- فیبروز کیستیک.
- یک سیستم ایمنی ضعیف. به‌عنوان‌مثال افراد مبتلا به ایدز و یا اشخاصی که تحت شیمی‌درمانی می‌باشند.
- اختلالات التهابی مانند Wegener’s granulomatosis یا sarcoidosis.
- بارداری؛ که معمولاً باعث استعداد بیشتر در ابتلا به التهاب بینی (رینیت) می‌گردد.
- تومورهای نادر در بینی.
- آسیب‌های قبلی در بینی یا صورت.
- روش‌های درمانی پزشکی مثل ونتیلاسیون یا وارد کردن لوله از طریق بینی به داخل معده
(nasogastric tube). - مصرف دخانیات
4-علائم سینوزیت حاد چیست؟
علائمی که اغلب شایع می‌باشند عبارت‌اند از:
- درد ضربان دار در قسمت بالای سینوس عفونت یافته. این درد اغلب وقتی‌که شما سر خود را به‌طرف جلو خم می‌کنید وخیم‌تر می‌شود. جویدن هم ممکن است دردناک باشد.
- علائم مربوط به بینی:
- یک بینی مسدود شده. هر دو طرف بینی معمولاً کاملاً بسته است. نیز حس بویایی ممکن است برای یک مدت از بین برود.
- آبریزش بینی. اگر ترشحات بینی به رنگ سبز متمایل به زرد باشد این حالت بیشتر نشان‌دهنده حضور یک عفونت باکتریایی در سینوس‌های شما می‌باشد. رنگ سبز زرد در نتیجه موکوس عفونی شده و چرکی می‌باشد. وقتی‌که مجاری ترشحی سینوس‌ها با موکوس غلیظ مسدود شود آبریزش بینی متوقف خواهد شد. در این صورت درد و تندرنس در بالای سینوس عفونت‌یافته شدیدتر و بیماری وخیم‌تر خواهد شد.
- دمای بالای بدن (تب)؛ که با پیشرفت آن احساس ناخوشی بیشتری خواهید داشت.
- سردرد.
- بوی بد دهان.
- دندان‌درد.
- سرفه کردن.
- احساس فشار و سنگینی و پری در گوش.
- خستگی.
در کودکان ممکن است علائم شامل موارد ذیل باشد:
- کج‌خلقی.
- ناراحتی در گوش.
- خرناس.
- تنفس دهانی.
- مشکل در تغذیه.
- تودماغی حرف زدن
- 5- سینوزیت حاد چگونه تشخیص داده می‌شود؟
یک پزشک ممکن است سینوزیت حاد را از طریق گوش دادن به اظهارات شما در مورد علائم تیپیک بیماری تشخیص دهد. آن‌ها همچنین تندرنس و حرارت را در بالای سینوس‌های شما بررسی می‌کنند. نیز ممکن است بینی را بررسی کنند زیرا در سینوزیت حاد اغلب پوشش داخلی بینی متورم می‌شود. بررسی‌های بیشتر معمولاً برای تشخیص سینوزیت حاد مورد نیاز نیست. گاهی اوقات اگر تشخیص از روی علائم ظاهری تشخیص به‌خوبی انجام نگیرد آزمایش‌های خونی، بررسی با اشعه ایکس و اسکن درخواست می‌شود.
6- درمان سینوزیت حاد چیست؟
6-1- آیا آنتی‌بیوتیک‌ها موردنیاز می‌باشند؟
معمولاً آنتی‌بیوتیک در درمان بیماری مورداستفاده واقع نمی‌شود؛ زیرا اکثر موارد سینوزیت حاد در نتیجه عفونت با ویروس‌ها ایجاد می‌شوند. شبیه آنچه در سرماخوردگی‌ها می‌بینیم، سیستم ایمنی معمولاً ویروس‌ها را پاک‌سازی می‌کند و علائم معمولاً در عرض 2 هفته از بین می‌روند. آنتی‌بیوتیک‌ها ویروس‌ها را از بین نمی‌برند. همچنین اگر عفونت ناشی از باکتری‌ها هم باشد سیستم ایمنی معمولاً آن را پاک‌سازی خواهد کرد بنابراین در اکثر افراد آنتی‌بیوتیک‌ها موردنیاز نمی‌باشند. در ضمن آنتی‌بیوتیک‌ها عوارض جانبی نیز دارند که شامل اسهال، تهوع و استفراغ، خارش پوستی و عفونت قارچی (برفک) می‌باشند. بااین‌حال آنتی‌بیوتیک‌ها بعضی وقت‌ها مفید می‌باشند. پزشک شما معمولاً برای مرتبه خفیف بیماری آنتی‌بیوتیک تجویز نمی‌کند بااین‌حال ممکن است در تعدادی از موارد یک دوره از آنتی‌بیوتیک‌ها را تجویز کند به‌عنوان‌مثال:
- اگر علائم شما خیلی شدید باشد یا خیلی بدحال باشید.
- اگر شما مبتلاب ه بیماری‌های دیگر مثل فیبروز کیستیک، مشکلات قلبی و یا سیستم ایمنی تضعیف شده به هر علت باشید.
- اگر علائم بیماری شما در ظرف 7 روز برطرف نشده باشد و یا وخیم‌تر شود.
6-2- درمان برای تسکین علائم بیماری
تعدادی از داروها ممکن است در خلال مدتی که سیستم ایمنی به پاک‌سازی عفونت می‌پردازد به تخفیف علائم ناشی از بیماری کمک نمایند. این داروها عبارتند از:
- مسکن‌ها مثل paracetamo یا ibuprofen که معمولاً هر دردی را برطرف می‌کنند. آن‌ها همچنین به پایین آوردن دمای بالای بدن (تب) کمک می‌کنند. بعضی اوقات مسکن‌های قوی‌تری مانند codeine برای مدت کوتاهی مورداستفاده قرار می‌گیرند.
- اسپری‌ها یا قطره بینی ضد احتقان بعضی اوقات مورداستفاده قرار می‌گیرد. این داروها ممکن است به بازشدن مجرای بینی مسدود شده کمک نمایند. به‌هرحال این‌طور تصور نکنید که آن‌ها دوره سینوزیت حاد را کوتاه نمایند و در ضمن نباید در یک دوره زمانی بیشتر از 5 تا 7 روز مورداستفاده قرار گیرند. اگر برای مدت طولانی‌تر مورداستفاده قرار گرفته باشند ممکن است منجر به یک احتقان عودکننده وخیم‌تر در بینی گردند.
- حفظ آب بدن از طریق مصرف مقدار زیادی از مایعات می‌تواند مفید باشد.
- نگه داشتن کیسه آب گرم در صورت در بالای سینوس‌ها به تخفیف علائم کمک می‌کند.
- قطره نمکی بینی ممکن است به تخفیف احتقان و گرفتگی بینی کمک نماید.
استنشاق بخار یک درمان سنتی است ولی در حال حاضر معمولاً توصیه نمی‌شود زیرا شواهد اندکی از کمک به تخفیف علائم در این روش وجود دارد. نیز تعدادی گزارشات از سوختگی فرد در موقع استفاده از بخار توسط کتری یا آبگرمکن داغ حکایت می‌کنند. بااین‌حال بعضی افراد اظهار می‌کنند که بینی آن‌ها بعد از استفاده از بخار باز شده و احساس راحتی می‌کنند.
نکته مهم
اگر علائم بیماری شدیدتر شوند و یا در عرض یک هفته بهبود نیابند به یک پزشک مراجعه نمایید هرچند که برای از بین رفتن کامل علائم بیماری 2 تا 3 هفته زمان لازم می‌باشد. تعدادی از علائم که باید به پزشک اطلاع دهید عبارت‌اند از:
- درد شدید و یا تورم در قسمت جلوی سر.
- تورم اطراف چشم.
- تورم در صورت.
- ترشحات خون‌آلود از بینی.
نیز درصورتی‌که مراحل عودکننده سینوزیت را داشته باشید باید به پزشک مراجعه نمایید زیرا ممکن است نشان‌دهنده یک مشکل اساسی باشد.
7- آیا عوارض ناشی از سینوزیت حاد وجود دارد؟
سینوزیت مزمن اغلب از یک سینوزیت حاد ناشی می‌شود و شایع‌ترین عارضه ناشی از سینوزیت حاد است. سینوزیت مزمن علائم بیماری مشابه سینوزیت حاد داشته ولی دوره بیماری طولانی‌تر می‌باشد. سایر عوارض نادر است. بااین‌وجود می‌تواند جدی باشد. به‌عنوان‌مثال عفونت ممکن است از یک سینوس به اطراف یک چشم، داخل استخوان‌ها، داخل خون و یا داخل مغز انتشار یابد. این عوارض شدید به‌طور تقریبی در حدود 1 مورد از 10000 موارد سینوزیت حاد اتفاق می‌افتد که در عفونت سینوس پیشانی شایع‌تر می‌باشند. کودکان نسبت به بزرگ‌سالان در ابتلا به عوارض ناشی از سینوزیت حاد استعداد بیشتری دارند. تورم یا قرمزی پلک چشم یا گونه در یک کودک مبتلا به سینوزیت باید به‌طور اورژانسی به یک پزشک اطلاع داده شود.
منبع:
این مطلب ترجمه‌شده مقاله زیر می‌باشد:
Roger Henderson: Acute sinusitis. Available from patient.info/health, 2015.
منابعی برای مطالعه بیشتر:
- Sinusitis;NICECKS,October 2013 (UKaccess only)
2.Falagas ME,Giannopoulou KP, Vardakas KZ, et al;Comparison of antibiotics with placebo for treatment of acute sinusitis: a meta-analysis of randomised controlled trials. Lancet InfectDis. 2008 Sep;8(9):543-52. 3.
3.Hwang PH;A51-year-old woman with acute onset of facial pressure, rhinorrhea, and tooth JAMA. 2009 May 6;301(17):1798-807. Epub 2009 Mar 31.
برای دانلود پی دی اف بر روی لینک زیر کلیک کنید
ورود / ثبت نام