خلاصه‌ای در مورد سرطان کولورکتال
دکتر فاطمه مافی
دکترای علوم آزمایشگاهی
سرطان کولورکتال پس از سرطان پوست سومین سرطان شایع در مردان و زنان است و دومین علت مرگ ناشی از سرطان در زن و مرد را به خود اختصاص می‌دهد. این سرطان در مراحل اولیه خود هیچ علامتی ندارد. در مراحل پیشرفته بیماری علائم اخطاردهنده همچون خونریزی از مقعد، وجود خون در مدفوع، تغییر عادات روده‌ای و درد شکمی بروز می‌کنند.
پیشگیری:
گرچه علت دقیق بیشتر سرطان‌های کولورکتال مشخص نیست، اما از آنجا که بیشتر آن‌ها از پولیپ‌ها منشأ می‌گیرند، لذا امکان پیشگیری از آن‌ها وجود دارد. با آزمایش‌های اولیه می‌توان پولیپ‌ها را شناسایی کرد و اقدام به برداشتن آن‌ها نمود و به این وسیله خطر سرطان را در فرد کاهش داد. فعالیت بدنی منظم، رسیدن به وزن مناسب، محدود کردن مصرف غذاهای حاوی چربی‌های اشباع به‌ویژه گوشت قرمز و فرآورده‌های فرآوری‌شده آن، عدم مصرف دخانیات، محدودیت مصرف الکل و مصرف زیاد میوه‌ها و سبزیجات هم به کاهش خطر ابتلا به سرطان کولورکتال کمک می‌کنند.
شناسایی:
اگر سرطان کولورکتال در مراحل اولیه تشخیص داده شود درمان آن آسان‌تر است. افرادی که ریسک متوسط دارند در 45 سالگی باید غربالگری منظم را شروع کنند.
غربالگری می‌تواند به جستجوی آثار بیماری در مدفوع فرد (مثل خون در مدفوع) بپردازد یا اینکه به‌طور مستقیم درصدد بررسی تومور در کولون و رکتوم باشد.
آزمایش‌های مدفوع:
- تست ایمونوشیمی مدفوع با حساسیت بالا هر سال یک‌بار و یا
- تست حساس خون در مدفوع هر سال یک‌بار و یا
- Multi-targeted stool DNA test (MT-SDNA) هر سه سال یک‌بار
آزمایش بصری کولون و رکتوم:
- کولونوسکوپی هر ده سال یک‌بار یا
- CT colonoscopy هر 5 سال یک‌بار و یا
- سیگموئیدوسکوپی منعطف هر 5 سال یک‌بار
درمان:
جراحی اصلی‌ترین روش درمان سرطان کولورکتال در صورت عدم متاستاز آن است. در صورت متاستاز شیمی‌درمانی به‌تنهایی یا به همراه رادیوتراپی قبل و بعد از جراحی تجویز می‌شود. پایش‌های مستمر و آزمایش خون به‌طور دوره‌ای باید انجام شود.
چه کسانی در معرض خطر هستند؟
جنسیت: در مجموع خطر ابتلا به سرطان کولورکتال در طی عمر برای مردان 1 به 22 و برای زنان 1 به 24 است.
سن: در دو دهه اخیر تعداد سرطان کولورکتال در افراد بالای 55 سال کاهش و در افراد زیر 55 سال افزایش یافته است.
نژاد: در آمریکا، شهروندان با نژاد آفریقایی بالاترین میزان ابتلا به سرطان کولورکتال را دارند. این رقم در بومیان آلاسکا، برخی سرخپوستان و یهودیان اشکنازی هم بالا است.
سایر عوامل خطرساز:
- ارث: حدود 30% مبتلایان به سرطان کولورکتال دارای سابقه ارثی این بیماری هستند.
- سابقه داشتن پولیپ روده، سرطان درمان‌شده کولورکتال یا بیماری التهابی روده
- سابقه تابش اشعه به ناحیه شکم و لگن برای درمان یک سرطان دیگر
- دیابت نوع 2
- چاقی
- بی‌تحرکی فیزیکی
- رژیم غذایی پرگوشت به‌ویژه گوشت فرآوری‌شده، رژیم غذایی فقیر از نظر کلسیم، میوه، سبزیجات و غلات کامل
- دخانیات
- الکل
کیفیت زندگی
پس از تشخیص بیماری، کیفیت زندگی فرد دچار تغییر می‌شود. این تغییرات اجتماعی، روانی، فیزیکی و روحی هستند. ترس از عود بیماری، مشکلات جنسی، خستگی، احساس گناه از اقدام دیرهنگام برای تشخیص و درمان، تغییر در ظاهر بیمار، افسردگی، اختلالات خواب و … از جمله مسائلی هستند که باعث نگرانی بیمار شده و زندگی وی را تحت تأثیر قرار می‌دهند.
نکته پایانی
آزمایش‌های غربالگری موقعیت مناسبی را جهت پیشگیری و یا تشخیص به‌موقع سرطان کولورکتال فراهم می‌سازد. افراد نمی‌توانند ساختار ژنتیکی خود را عوض کنند اما با پیروی از دستورالعمل‌های بهداشتی همچون رژیم غذایی سالم، رسیدن به وزن مناسب، اجتناب از مصرف دخانیات، محدود کردن مصرف الکل و افزایش فعالیت فیزیکی می‌توانند احتمال ابتلا به سرطان کولورکتال را کاهش دهند.
منبع:
Cancer.org
برای دانلود پی دی اف بر روی لینک زیر کلیک کنید
ورود / ثبت نام