تدوين طرح كسب و كار براي آزمايشگاه
گروه تحریریه ماهنامه اخبار آزمایشگاهی
طرح كسب و كار يا Business Plan چيست؟
طرح كسب و كار، نقشه راه ايجاد كسب و كار است كه تمام مراحل و اقدامات لازم براي ايجاد آن كسب و كار را پيش بيني كرده است. يك طرح كسب و كار جامع به شما مي‌گويد كه براي دست يافتن به هدفتان:
- از كجا بايد شروع كنيد.
- چه اقداماتي و با چه توالي و ترتيبي بايد انجام دهيد.
- چه امكانات مالي و انساني مورد نياز است.
- چه مجوزها و مفاد قانوني بايد لحاظ گردد.
- چشم‌انداز سودآوري و برگشت سرمايه چگونه ارزيابي مي‌شود.
- چه موانعي بر سر راه ايجاد كسب و كار ممكن است بروز كند و اقدامات پيشگيرانه چه بايد باشد.
- چه مدتي براي تهيه مقدمات و به نتيجه رسيدن اهداف طرح لازم است.
و به طور خلاصه:
طرح كسب و كار به شما اين امكان را مي‌دهد كه ارزيابي منطقي از موضوع داشته باشيد، بدانيد چه امكاناتي لازم داريد و اصولاً آيا اقدام به اجراي آن طرح توجيه عقلاني و اقتصادي دارد يا نه؟
چرا تدوين طرح كسب و كار ضروري است؟
جواب سؤال با توجه به توضيحي كه در تعريف طرح كسب و كار گفته شد كاملاً روشن است. تدوين طرح كسب و كار به شما كمك مي‌كند كه از رؤياها فاصله بگيريد و به واقعيات نزديك شويد، بدانيد براي تأسيس آزمايشگاه چقدر بايد هزينه كنيد، چقدر بايد وقت بگذاريد، از چه كساني بايد كمك بگيريد و نتيجه نهايي كار آيا رضايت شما را جلب خواهد كرد يا نه؟
نكته مهمي كه بايد يادآور شد اين است كه به دلايل مختلف در حال حاضر سودآوري آزمايشگاه پزشكي امري مسلم و تضمين شده نيست و كم نيستند آزمايشگاه‌هايي كه به دلايل مشكلات اقتصادي مجبور به تعطيل فعاليت مي‌گردند، لذا شرايط موجود هم ضرورت تدوين طرح كسب و كار را دو چندان مي‌نمايد.
براي نوشتن طرح كسب و كار منابع و حتي نرم‌افزارهاي مختلفي وجود دارد كه با توجه به ماهيت كار آزمايشگاه پزشكي ما فقط به طور خلاصه به برخي نكات كليدي كه به طور عملي مي‌توانند براي مديران آزمايشگاه‌ها مفيد واقع شوند اشاره مي‌كنيم. بديهي است كه برخي مفاهيم را با توجه به ماهيت كار، مورد تأكيد و يا تفسير و انشاء قرار مي‌دهيم كه ممكن است كاملاً منطبق بر تعاريف متداول نباشد.
به طور خلاصه تدوين يك طرح كسب و كار مي‌تواند بر جدول ذيل منطبق باشد:
| رديف | فعاليت | شرح |
| 1 | خلاصة مديريتي | در خلاصة مديريتي مواردي از قبيل: توصيف زمينة كسب و كار و اصل موضوع، فرصت و استراتژي، بازار هدف، مزيت‌هاي رقابتي و سوددهي بايد به صورت خلاصه بيان شود. |
| 2 | (تحليل صنعت) نقاط قوت، ضعف، فرصت‌ها و تهديدات صنعت مورد نظر شما جهت فعاليت، كدامند؟ | موانع ورود به اين صنعت كدامند؟ خصوصيات و كاربردهاي خدمت شما چيست؟ وجه متمايز خدمت شما با ساير خدمات بازار چيست؟ |
| 3 | مشتريان | مشتريان شما چه كساني هستند؟ چرا بازار به خدمات شما نياز دارد؟ اين بازار تا چه مدت به اين خدمات نياز دارد؟ مشتريان شما چه ويژگي‌هايي (سن، جنس، سبك زندگي مستقل و…) دارند؟ |
| 4 | اندازة بازار | اندازة بازار را مشخص كنيد و نشان دهيد در برآورد اندازه بازار تا چه حد به عواملي از قبيل علاقه‌مندي مشتريان به خدمات شما، سطح درآمد آنها و نحوة دسترسي‌شان به خدمات خود توجه كرده‌ايد؟ |
| 5 | تخمين سهم بازار | براي خدمات شما در بازار چه مقدار تقاضا وجود دارد؟ از كداميك از روش‌هاي برآورد بازار استفاده كرده‌ايد؟ از چه منابعي براي تعيين تقاضاي بازار استفاده كرده‌ايد؟ روند تغيير تقاضا به چه صورتي است؟ |
| 6 | ارزيابي آينده بازار | در آينده چه سهمي از بازار را به دست خواهيد آورد؟ |
| 7 | رقبا، نقاط ضعف و قوت | رقباي شما چه كساني هستند؟ نقاط ضعف و قوت رقبا چيست؟ رقبايتان در چه سطحي هستند؟ در چه زمينه‌هايي امكان رقابت با آنها وجود ندارد؟ در چه زمينه‌هايي مزيت نسبي شما بيشتر است؟ |
| 8 | معــرفـي خدمــات،
اطلاع رساني و تبليغات |
استــــراتژي اطلاع رســاني شما چيست؟ رسانه‌هايي را كه براي اطلاع رساني در مورد خدمات خود به كار مي‌گيريد، كدامند؟ كانال‌هايي را كه به منظور جذب مشتري به كار خواهيد گرفت، كدامند؟ آيا براي تبليغات خدمات خود از مشاورين متخصص استفاده خواهيدكرد؟ در مورد توانايي‌ها و شايستگي‌هاي آنها توضيح دهيد. |
| 9 | برنامه‌هاي توسعه | براي توسعة خدمات خود در آينده چه برنامه‌هايي داريد؟ |
| 10 | چارچوب قانوني و عوامل اجتماعي و محيطي | مجوزها و تأييديه‌هاي مورد نياز شما كدامند؟ آيا كسب و كار شما به موضوعات مهم اجتماعي كه به امنيت، آسايش و سعادت كاركنان مربوط است احترام مي‌گذارد؟ آيا كسب و كار شما براي منطقه‌اي كه در آن قرار داريد توسعه و منافع اجتماعي به همراه مي‌آورد؟ آيا قوانين و مقررات زيست محيطي را در نظر مي‌گيريد؟ |
| 11 | برآورد نيــــروي انساني
مورد نياز |
هر يك از بخش‌هاي آزمايشگاه به چند نفر پرسنل نياز دارد؟ مهارت و تحصيلات پرسنل بايد در چه سطحي باشد؟ چه نوع روابط سازماني بايد بين آنها برقرار باشد؟ هزينه‌هاي پرسنلي چقدر است؟ |
| 12 | برآورد فضاي مورد نياز | به چه ميزان فضا براي بخش‌هاي مختلف نياز داريد؟ الزامات فضاي مورد نياز چه مواردي مي‌باشد؟ |
| 13 | بـرآورد هزينه‌هاي راه‌اندازي و شروع به كار | براي برآورد هزينه‌هاي راه‌اندازي و شروع به كار، ميزان سرمايه‌گذاري ثابت، سرمايه در گردش و هزينه‌هاي ديگر پيشبيني مي‌گردد.
|
| 14 | ساختار سازماني | شكل مالكيت كسب و كار خود را مشخص نماييد. (شخصي، مشاركتي، سهامي) به طور خلاصه در مورد افرادي كه حاكميت و كنترل سازمان را در اختيار دارند (نام، فعاليت، ميزان تحصيلات، اشتغال) توضيح دهيد. افراد مهم و كليدي شركت را معرفي نماييد. |
| 15 | برنامة زمان بندي | براي كليه عمليات و فعاليت‌ها نظير عمليات ساختماني، تهية مواد اوليه، خريد ماشين‌آلات، راه‌اندازي آزمايشي و … پيشبيني زماني را انجام دهيد. |
| 16 | ريسك‌ها، مشكلات و مفروضات اساسي | در اين بخش مشخص كنيد از وارد شدن در چه زمينه‌هايي بايد پرهيز نماييد؟ با مشكلاتي مانند تغييرات فناوري، تغيير سليقه و عادات مشتريان، تغيير قوانين و سياست‌ها چگونه برخورد مي‌كنيد؟ |
| 17 | برنامة مالي | برنامه مالي شما بايد در برگيرندة ترازنامه، حساب عملكرد سود و زيان، پيشبيني حساب گردش وجوه نقد، محاسبة نقطة سر به سر، محاسبة دورة بازگشت سرمايه و صورت‌هاي مالي باشد. |
| 18 | پيشنهادها | در اين بخش پيشنهادات موجود در زمينة سرمايه مورد نياز، نحوة جمع‌آوري سرمايه، مصرف وجوه، برگشت سرمايه و مواردي از اين قبيل مطرح مي‌گردد. |
| 19 | ضمائم | بخش ضمائم دربرگيرندة اطلاعات تكميلي در زمينة طرح مي‌باشد. اطلاعاتي مانند: بروشورها، كاتالوگ‌ها و مدارك مربوط به خدمت، گزارش عملكرد مالي و گزارش بازرسان، مدارك قانوني، سوابق شغلي مديران و ساير اطلاعات مهم و مرتبط. |
حال در خصوص برخي نكات مهم تدوين طرح كسب و كار توضيح بيشتري مي‌دهيم:
تهيه خلاصه مديريتي: در اين بخش شما بايد به سؤالات ذيل پاسخ دهيد:
- هدف از تأسيس آزمايشگاه چيست؟ صرفاً ارائه خدمت؟ ارائه خدمت در كنار سودي معقول؟ انجام كارهاي پژوهشي و ….
- چه محصولاتي قرار است ارائه شود؟ آزمايش‌هاي روتين؟ آزمايش‌هاي تخصصي؟ آزمايش‌هاي فوق تخصصي؟ آزمايش‌هاي منحصر به فرد كه تنها در اين مركز قابل ارائه باشد؟ …
- آينده اين كسب و كار چيست؟ چقدر بزرگ خواهد شد؟
- آيا هدف گذاري بر مبناي واقعيت است؟
- آيا صلاحيت‌ها و مهارت‌هاي لازم را براي انجام اين پروژه داريم؟
- محل آزمايشگاه قرار است كجا باشد؟
- در حال حاضر چه امكانات مالي و انساني براي اين كار وجود دارد؟
- افراد كليدي اين پروژه چه كساني هستند؟
- از مشاوره چه افرادي مي‌توانيد بهره ببريد؟
تحليل صنعت: در اين تحليل بايد به اين سؤال پاسخ دهيد كه وضعيت آزمايشگاه‌هاي تشخيص پزشكي در حال حاضر به چه صورت است و در آينده به چه سمت و سويي ميل خواهد كرد. اين وضعيت از پارامترهاي مختلفي تأثير مي‌پذيرد كه به طور عمده عبارتند از:
الف – پيشرفت تكنولوژي: پيشرفت روزافزون تكنولوژي چه تأثيري بر آزمايشگاه‌ها خواهد داشت؟ آيا تكنولوژي باعث نخواهد شد كه بخش عمده‌اي از آزمايش‌ها توسط كيت‌هاي خانگي و يا در مطب پزشكان انجام شود؟ از طرف ديگر ممكن است پيچيدگي تجهيزات آزمايشگاهي به سمتي برود كه تنها مؤسسات بسيار بزرگ قادر به تهيه آنها باشند و ديگر جايي براي آزمايشگاه‌هاي كوچك و متوسط نباشد.
ب- سياست بهداشتي داخلي: اهميت دادن به بخش بهداشت و درمان در كشورهاي مختلف يكسان نيست. در كشوري چون امريكا حدود 17 درصد بودجه كشور صرف امور بهداشتي و درماني مي‌گردد. در برخي كشورها اين رقم در حدود 3 تا 4 درصد است و در كشور ما ظاهراً در حدود 5 تا 6 درصد نوسان دارد. از طرفي در مجموعه خانواده بهداشت و درمان، آزمايشگاه نقش فرزند ناتني را دارد و همانگونه كه طي سال‌هاي اخير بارها شاهد بوده‌ايم در بحث افزايش تعرفه‌ها هميشه كمترين سهم را داشته است. شايد تعجب انگيز باشد در حاليكه عليرغم تورم بالا در برخي سال‌ها افزايش تعرفه آزمايشگاه‌ها نزديك به صفر بوده است و هر گونه تخلف فرضي با اقدامات تنبيهي شديد چون لغو قرارداد بيمه‌ها مواجه بوده است، چگونه براي جراحان در عمل هيچ محدوديتي براي دريافتهاي كلان وجود ندارد.
در يك چشم انداز بلند مدت بايد همه اين موارد در تصميم به تأسيس آزمايشگاه لحاظ گردد.
تحليل بازار و رقبا: در اين بخش بايد به وضعيت آزمايشگاه‌هاي داير توجه نماييد. ضمن اينكه بايد ببينيد در محلي كه مايل به تأسيس آزمايشگاه هستيد با چه كساني رقابت خواهيد كرد. آيا توان و امكانات شما اجازه رقابت با آزمايشگاه‌هاي پرسابقه و احياناً مجهز را مي‌دهد؟
تحقيقات ميداني به شما نشان خواهد داد كه آيا نيازي به يك آزمايشگاه جديد در محل مورد نظر وجود دارد يا اينكه مراكز فعلي پاسخگوي نيازهاي موجود هستند.
تحليل مالي و اقتصادي: با استفاده از محاسبات مالي و مشخص كردن نقطه سر به سر و زمان برگشت سرمايه و ساير مسائل قانوني ممكن است در همان ابتدا به اين نتيجه برسيد كه براي شما بهتر آن است كه سرمايه و وقت خود را در جاي ديگر صرف كنيد. البته اين گزاره در صدد القاي يك نتيجه نيست بلكه بيانگر اين است كه عملكرد حساب شده چشم‌انداز روشن‌تري براي فعاليت شما ترسيم خواهد كرد.
براي برآورد هزينه تأسيس آزمايشگاه بر اساس مأخذي مطابق جدول ذيل مي‌توانيد عمل كنيد:
جدول برآورد هزينه تاسيس آزمايشگاه
| شرح هزينه | توضيح | مبلغ |
| هزينه تهيه ساختمان | اجاره يا خريد | |
| هزينه آماده سازي ملك | محوطه سازي/ پارتيشن بندي/ كابينت بندي/ چاه ارت/ ارتقاء سيم‌كشي و سيستم برق رساني/ ايجاد قابليت شستشو در ديوارها و سطوح ضروري/ نقاشي/ سيستم فاضلاب …. | |
| تأسيسات | انشعاب برق سه فاز/ ترانسفورماتور / كابل‌كشي/ تابلوها/ ساير تجهيزات برق‌رساني/ سيستم تهويه/ ژنراتور/ يوپي‌اس و استابلايزر/ حق انشعاب آب / سيستم اطفاي حريق/ دوش و چشم شوي/ ساير | |
| تجهيزات فني | سل كانتر/ اتو آنالايزر/ فتومتر/ الكتروليت آنالايزر/ هود/ ديونايزر/ ميكروسكوپ/ اتوكلاو/ الايزا ريدر/ رفركتومتر/ فور/ بن ماري/ انكوباتور/ روتاتور/ شيكر/ سانتريفوژ/ سانتريفوژ ميكرو هماتوكريت/ تاكومتر/ …. | |
| مواد نيمه مصرفي | سمپلر/ پيپت/ پليت/ لوازم شيشه‌اي | |
| مواد مصرفي و كيت‌هاي اوليه مورد نياز براي شروع كار | محيط كشت/ كيت/ رنگ/ مواد شيميايي | |
| وسايل اداري و مبلمان | ميزها/ صندلي‌هاي پذيرش/ تابوره‌ها و صندلي‌هاي منشي و پرسنل/ كانتر پذيرش/ صندلي خونگيري/ تخت خونگيري/ پاراوان | |
| هزينــه‌هاي پيشبيني نشده و متفرقه | ||
| جمع |
پيشبيني هزينه‌هاي جاري در طي يك سال را هم مي‌توان بر اساس جدول ذيل انجام داد:
| رديف | شرح هزينه | مبلغ |
| 1 | خريد كيت و مواد مصرفي | |
| 2 | حقوق و دستمزد مستقيم و غيرمستقيم
حقوق و مزاياي ساليانه (15 ماه)، بيمه سهم كارفرما، دستمزد مستقيم و دستــــــمزد غير مستقيم |
|
| 3 | آب و برق و سوخت و تلفن
ظرفيت مورد انتظار مصرف ساليانه 1- برق مصرفي |
|
| 4 | تعميرات و نگهداري
1- ساختمان |
|
| هزينه استهلاك
1 ساختمان |
||
| ماليات | ||
| هزينه‌هاي قبل از بهره برداري و تأسيس | ||
| هزينه‌هاي پيشبيني نشده و متفرقه | ||
| جمع كل |
نكات مهم:
- تدوين طرح كسب و كار منحصر به شروع كار نيست بلكه آزمايشگاه‌هاي داير هم مي‌توانند براي بهينه سازي فعاليت خود اقدام به تدوين كسب و كار نمايند.
- نه تنها مؤسسين جوان آزمايشگاه، بلكه كساني كه در اين راه تجربه طولاني هم دارند در صورت استفاده از مشاورين مجرب هزينه‌هاي كمتر و بازده بيشتري خواهند داشت. لذا در كليه مراحل فعاليت خود بايد استفاده از مشاوره را از اصول لايتغير خود به حساب آوريم.
- همانگونه كه قبلاً ذكر شد تهيه طرح كسب و كار گرچه مي‌تواند يك فعاليت ساده باشد اما در سطوح پيشرفته بسيار پيچيده بوده و نياز به تيم متخصص و نرم‌افزارهاي پيچيده دارد. آنچه ذكر شد صرفاً براي آشنايي با اين مفهوم و برداشتن گام‌هاي اوليه است.
به اميد روزي كه آزمايشگاه‌هايي پيشرفته در جوي كاملاً دوستانه و انساني داشته باشيم و گره‌اي را از مشكلات عديده انسان‌ها باز كنيم.
بازار كار فارغ‌التحصيلان علوم آزمايشگاهي در آمريكا
https://www.bplans.com/laboratory-business-plan/
https://www.ogscapital.com/article/medical-laboratory-business-plan/
برای دانلود فایل pdf بر روی لینک زیر کلیک کنید
ورود / ثبت نام