واژه ­شناسی واژگان ويژه­ ی دانش­های پزشکی، ريز سازواره ­شناسی (ميکرب­ شناسی) و زيست ­شناسی (1)

واژه ­شناسی واژگان ويژه­ ی دانش­های پزشکی، ريز سازواره­ شناسی (ميکرب­ شناسی) و زيست­ شناسی (1)

دکتر محمدرضا عابدی¹، پيام بهزادی²، الهام بهزادی³، دکتر رضا رنجبر²

• صاحب امتياز و مدير مسئول ماهنامه­ ی اخبار آزمايشگاهی
• مرکز تحقیقات بيولوژی مولکولی دانشگاه علوم پزشکی بقیه الله
• فرهنگستان علوم پزشکی جمهوری اسلامی ايران

شناخت دانش واژه­ شناسی برای هر مردمی و هر گروه دانش آموخته­ای بسيار سودمند و ارزشمند است. دانش واژه­ شناسی به ما کمک می­کند که همواره آگاهانه و درست از واژه­ ها بهره بگيريم و خواسته­ های خود و ديگران را به روشنی بفهمانيم و بفهميم. همچنين، بايستی دانست که دانش واژه ­شناسی به ما ياری می­دهد که از کاربرد ناآگاهانه ­ی (از حفظ کردن) واژه ­ها خودداری نموده و آنها را به آسانی ياد گرفته و تا پايان زندگی آنها را آگاهانه به ياد بسپاريم.

دانش واژه ­شناسی و دانش روند فرگشتی واژگان بويژه برای يادگيری واژگان ويژه­ ی هر دانش بسيار کارآمد می ­باشد. يادگيری واژه ­شناسی برای دانشجويان ويژگی بسيار ارزشمندی داشته و آنها را در يادگيری واژه­ های ويژه ­ی دانش آموزی خود بسيار ياری می­نمايد. هم­ اکنون بسياری از گروه­های آموزشی دانشگاهی در ايران، ماده ­ی آموزشی متون تخصصی را برای دانشجويان گذاشته­ اند که اگر اين ماده ­ی آموزشی در چارچوب درست دانشگاهی انجام گيرد دستاورد آن، پيشرفت آموزشی بسياری از دانشجويان در پيوند با ماده ­های آموزشی ديگر آنان همچون ترکيزه­ شناسی (باکتری ­شناسی)، قارچ­ شناسی، ريز سازواره­ شناسی (ميکرب­شناسی) خواهد بود؛ و از اين پس، دانشجويان و (اگرچه) برخی از استادان دانشگاه نيازی به کاربرد ناآگاهانه ­ی واژگان ويژه نخواهند داشت.

خوشبختانه تا به امروز، دو دفتر با چنين ساختاری (Word mapping in Biology, Medicine & Microbiology و Linguistica Scientifica) به ياری نويسندگان اين نوشتار نگاشته شده و دستاوردهای بسيار سودمندی را در پی داشته است.

از اين پس، در پيوند با دانش واژه ­شناسی ويژه ­ی دانش­های پزشکی، ريز سازواره­ شناسی و زيست ­شناسی گفتگوها و نوشته ­های بسياری خواهيم داشت که در هر شماره بخشی از آن به چاپ خواهد رسيد.

شايد يکی از سختی­های يادگيری واژگان ويژه برای دانشجويان دانشگاهی، بيگانه بودن آنها با چگونگی ساختار و بن­ مايه ­ی زبان نيرومند پارســـی است. در پشته ­ی ايران، هزاران سال است که مردمان ايرانی به گويش­ها و زبان­های گوناگون آريايي-ايرانی سخن می­گويند. زبان­هايي همچون پهلوی و پارسی امروزی از گـــروه زبان­های جاندار، نيرومند و کهن آريايي-ايرانی هستند که بن­ مايه و شالوده ­ی بسياری از واژگان آلمانی، انگليسی، فرانسه، لاتين و يونانی را پديد آورده ­اند. به ياد داشته باشيم که زبان­های هند و اروپايي نامی نادرست بر نام درست زبان­های ايرانی و اروپايي است. پس شالوده و پايه­ی بسياری از واژگان در زبان­های ايرانی-اروپايي از زبان­های آريايي-ايرانی گرفته شده است.

از اين­رو، اگر دانشجويان ايرانی زبان پارسی و ديگر گويش­ها و زبان­های آريايي-ايرانی را بخوبی بدانند و بر چگونگی ساختار و چند و چون اين زبان چيرگی و آگاهی فراوانی داشته باشند يادگيری واژگان ويژه برای آنها بسيار آسان خواهد بJJJود. با نگاه به آنچه آمد از اين پس به واژه ­شناسی واژگان پرکاربرد و کليدی در دانش­های پزشکی، ريز سازواره ­شناسی و زيست­ شناسی پرداخته خواهد شد.

A- : اين بند واژه (حرف) يکی از پرکاربردترين پيشوندهايي است که در دانش­های پزشکی و زيست ­شناسی بکار گرفته می­شود.

شالوده، پايه و بن­ مايه ­ی اين پيشوند برگرفته از زبان­های آريايي-ايرانی بوده که به زبان­های يونانی، لاتين و انگليسی هم راه يافته است. پيدايي اين بند واژه در آغاز بسياری از واژگان انگليسی به چم نشد و نبود است. مانند: Atypical, Asexual

اگرچه، اين بند واژه دارای چم­های ديگری همچون: در پی، در پی انجام کار، درون، روی بوده که کاربرد آن بيشتر در واژگان همگانی است. مانند: Asleep, Awake

Ab-: اين پيشوند هم از کارايي و کاربرد بالايي برخوردار می­باشد. از کاربرد آن می­توان در واژگانی همچون Abnormal نام برد.

An-: اين پيشوند يکی از پرکاربردترين پيشوندهايي است که در دانش­های پزشکی و زيست­ شناسی بکار گرفته می ­شود. پايه و بن ­مايه ­ی آن برگرفته از زبان­های آريايي-ايرانی است. پيدايي اين پيشوند در آغاز بسياری از واژگان انگليسی به چم نشد و نبود است. مانند: Anaerobe, Anhydride

ادامه دارد

سرچشمه­ ها

1. Behzadi Payam, Behzadi Elham. Word mapping in Biology, Medicine & Microbiology, 1^st Tehran, Persian Science & Research Publisher, 2012.
2. Behzadi Payam, Behzadi Elham, Ranjbar Reza. Linguistica Scientifica, 1^st Tehran, Persian Science & Research Publisher, 2013.
3. http://www.thefreedictionary.com/ [internet; 2014.11.28]

4- جنيدی، فريدون، نامه پهلوانی، چاپ دوم، تهران، نشر بلخ، 1386

برای دانلود پی دی اف بر روی لینک زیر کلیک کنید