^سرطان

^{دکتر سید مهدی زرگریان}

^{واقعیت‌های کلیدی}

^1-^{سرطان یکی از دلایل عمده مرگ‌ومیر در جهان محسوب می‌شود بطوریکه در سال 2012 حدو 14 میلیون مورد جدید از آن به وقوع پیوست.(1)}

^2-^{انتظار می‌رود در طی دو دهه آینده تعداد موارد جدید وقوع سرطان تا 70% افزایش یابد.}

3- ^{سرطان دومین علت مرگ در سراسر جهان به‌شمار می‌رود و در سال 2015 باعث مرگ حدود 8/8 میلیون نفر در جهان شد. از هر شش مرگ یکی در اثر سرطان می‌باشد.}

4- حدود 70% سرطان‌ها در کشورهای کم درآمد یا با درآمد متوسط اتفاق می‌افتد.

5- حدود یک‌سوم مرگ‌های ناشی از سرطان وابسته به عوامل رفتاری و تغذیه‌ای می‌باشد. این عوامل عبارتند از: بالا بودن BMI، مصرف کم سبزیجات و میوه‌ها، کمبود فعالیت فیزیکی، مصرف دخانیات و مصرف الکل.

6- دخانیات مهم‌ترین عامل خطر برای سرطان به‌حساب می‌آید و مسئول حدود 22% از مرگ‌های ناشی از سرطان است.⁽²⁾

7- سرطان‌های ناشی از عفونت همچون هپاتیت B و HPV در کشورهای فقیر تا 25% موارد وقوع سرطان را شامل می‌شوند.⁽³⁾

8- تشخیص دیرهنگام و فقدان دسترسی به امکانات تشخیصی و درمانی درخصوص سرطان بسیار معمول است. در سال 2015 تنها در 35% از کشورهای فقیر خدمات پاتولوژی در همه بخش‌های جمعیت قابل دسترسی بود. خدمات درمانی در کشورهای ثروتمند بیش از 90% موارد و درکشورهای فقیر در کمتر از 30% موارد قابل دسترسی برای عموم می‌باشد.

9- صدمات اقتصادی سرطان قابل توجه بوده و در حال افزایش است. هزینه اقتصادی سرطان در سال 2010 بالغ بر 1/16 تریلیون دلار برآورد شده است.⁽⁴⁾

10-تنها در یک‌پنجم کشورهای فقیر و متوسط، داده‌های ضروری برای تدوین استراتژی سرطان وجود دارد.⁽⁵⁾

سرطان نام ژنریک گروه وسیعی از بیماری‌هاست که هر قسمت از بدن را ممکن است هدف قرار دهند. اصطلاحات معادل آن تومورهای بدخیم و نئوپلاسم می‌باشد. از ویژگی‌های بارز سرطان تکثیر سریع سلول‌های غیرطبیعی و گسترش آنها از مرزهای متعارف می‌باشد که منجر به تهاجم به بافت‌های مجاور و یا دست‌اندازی به سایر اعضای بدن می‌شود که فرآیند اخیر را متاستاز می‌نامند. متاستاز عامل مهم مرگ ناشی از سرطان است.

شرح مسئله

سرطان از عوامل اصلی مرگ در جهان بشمار می‌رود، بطوریکه در سال 2015 قریب 8/8 میلیون نفر بر اثر این بیماری جان خود را از دست دادند.

مهم‌ترین سرطان‌های مرگ‌آور عبارتند از:

ریه (1/69میلیون نفر)
کبد (788000 نفر)
روده (774000 نفر)
معده (754000 نفر)
پستان (571000 نفر)

چه چیزی موجب سرطان می‌شود؟

تبدیل سلول‌های طبیعی به سلول‌های سرطانی طی مراحل متعدد انجام می‌شود که معمولاً از یک مرحله پیش‌سرطانی عبور کرده و به تومور بدخیم منتهی می‌گردد. این فرآیند نتیجه تعامل عوامل ژنتیکی فرد با سه گروه از عوامل محیطی می‌باشد.

این عوامل محیطی عبارتند از:

کارسینوژن‌های فیزیکی نظیر اشعه فرابنفش و اشعه یونیزاسیون
کارسینوژن‌های شیمیایی نظیر آزبست، ترکیبات دخانی، آفلاتوکسین و آرسنیک
کارسینوژن‌های بیولوژیک نظیر عفونت ناشی از ویروس‌ها، باکتری‌ها و انگل‌های خاص

سازمان بهداشت جهانی از طریق مؤسسه تحقیقاتی خود یعنی آژانس بین‌المللی تحقیقات سرطان (IARC)، عوامل ایجادکننده سرطان را دسته‌بندی می‌کند.

یک عامل اساسی دیگر در ایجاد سرطان افزایش سن می‌باشد. وقوع سرطان با افزایش سن به‌شدت افزایش می‌یابد که احتمالاً به خاطر ایجاد عوامل خطر ویژه سرطان در طی فرآیند افزایش سن می‌باشد. مکانیسم‌های بازسازی سلولی با افزایش سن کارآیی کمتری می‌یابند.

عوامل خطرساز برای سرطان

دخانیات، مصرف الکل، رژیم غذایی ناسالم و عدم فعالیت فیزیکی چهار فاکتور خطرساز برای سرطان و سایر بیماری‌های غیرمسری در سراسر جهان محسوب می‌شوند.

برخی عفونت‌های مزمن عامل خطرساز برای سرطان هستند و در کشورهای کم درآمد نقش مهمی در ایجاد سرطان ایفا می‌کنند. حدود 15% سرطان‌هایی که در سال 2012 شناسایی شده‌اند به عوامل عفونی همچون هلیکوباکتر پیلوری، ویروس پاپیلومای انسانی (HPV)، ویروس هپاتیت B، ویروس هپاتیت C و ویروس اپشتین‌بار نسبت داده شده‌اند.

ویروس‌های هپاتیت B و C خطر سرطان کبد و برخی از انواع HPV خطر سرطان دهانه رحم را افزایش می‌دهند. عفونت HIV نیز خطر ابتلا به برخی سرطان‌ها از جمله سرطان دهانه رحم را به‌طور قابل‌توجهی افزایش می‌دهد.

کاهش بار سرطان

حدود 30 تا 50 درصد سرطان‌ها در حال حاضر قابل پیشگیری هستند. با اجتناب از عوامل خطرساز و استقرار استراتژی‌های مبتنی بر شواهد می‌توان به این هدف نائل شد. تشخیص زودهنگام و اقدام درمانی هم می‌تواند به کاهش بار سرطان کمک کند. بسیاری از سرطان‌ها چنانچه به‌موقع تشخیص داده شوند شانس بهبود بالایی دارند.

اجتناب از عوامل خطرساز و یا تعدیل آنها

تعدیل عوامل خطرساز و یا اجتناب از آنها به‌طور قابل‌توجهی می‌تواند موجب کاهش بار سرطان گردد.

این عوامل عبارتند از:

مصرف دخانیات شامل سیگار و تنباکوی بدون دود
اضافه وزن و چاق بودن
رژیم غذایی ناسالم شامل مصرف کم میوه و سبزیجات
کمبود فعالیت فیزیکی
مصرف الکل
انتقال HPV از طریق تماس جنسی
عفونت با ویروس هپاتیت B یا سایر عفونت‌های کارسینوژن
تابش یونیزاسیون یا ماوراء بنفش
آلودگی هوای شهری
دود ناشی از سوخت جامد در فضای داخل منزل

مصرف دخانیات مهم‌ترین عامل خطر برای سرطان محسوب شده و به‌تنهایی مسئول حدود 22% مرگ‌های ناشی از سرطان در جهان می‌باشد.

پیگیری راهبردهای پیشگیری

برای پیشگیری سرطان باید:

از فاکتورهای خطرسازی که در بالا به آنها اشاره شد اجتناب گردد.
واکسیناسیون علیه هپاتیت B و HPV به عمل آید
خطرات شغلی و حرفه‌ای تحت کنترل قرار گیرد.
مواجهه با اشعه فرابنفش کاهش یابد.
مواجهه با اشعه یونیزان (در محیط کار یا تشخیص‌های پزشکی) کاهش یابد.

واکسیناسیون علیه ویروس هپاتیت B و C می‌تواند از حدود یک میلیون مورد سرطان جدید در سال پیشگیری کند.

شناسایی زودهنگام

مرگ‌ومیر ناشی از سرطان درصورتی‌که زود تشخیص داده شود کاهش می‌یابد. پی بردن زودهنگام به وجود سرطان دو جزء دارد:

تشخیص زودهنگام

اگر سرطان زود تشخیص داده شود به درمان بهترپاسخ داده و احتمال بقا افزایش می‌یابد، ضمن آنکه هزینه درمان و تبعات سوء بیماری نیز کاهش می‌یابد.

تشخیص زودهنگام شامل سه مرحله است که باید در کنار هم و به‌موقع انجام شوند:

آگاهی از بیماری و ارزیابی آن
برآورد بالینی تشخیص و مرحله‌بندی بیماری
درمان

تشخیص زودهنگام در تمام شرایط و عمده سرطان‌ها اهمیت دارد. در غیاب تشخیص به‌هنگام، بیمار در مراحل آخر بیماری تشخیص داده می‌شود که دیگر برای اقدامات درمانی دیر است. باید طوری برنامه‌ریزی کرد که تأخیر و موانع تشخیص از میان برداشته شود و بیمار بتواند به‌موقع به درمان دسترسی پیدا کند.

غربالگری

در فرآیند غربالگری افرادی که هیچ علامتی ندارند اما ممکن است به سرطان یا مراحل پیش سرطانی مبتلا شده باشند شناسایی شده و برای پیگیری تشخیص و درمان سریعاً به مراکز ذیربط ارجاع می‌شوند.

برنامه‌های غربالگری درصورتی‌که آزمایش‌های مناسب انتخاب شده و به‌طور مؤثر بکار گرفته شوند و پیوستگی با مراحل دیگر غربالگری داشته باشد و کیفیت آنها مورد اطمینان باشد، مؤثر خواهند بود. به‌طور کلی برنامه غربالگری در مقایسه با تشخیص زودهنگام اقدامی پیچیده‌تر می‌باشد.

موارد ذیل مثال‌هایی از روش‌های غربالگری می‌باشند:

بررسی چشمی با استفاده از اسید استیک جهت سرطان دهانه رحم در کشورهای کم درآمد
آزمایش HPV برای سرطان دهانه رحم
آزمایش پاپ اسمیر برای سرطان رحم در کشورهای با درآمد متوسط و بالا
ماموگرافی برای سرطان پستان در جوامعی که سیستم بهداشتی نسبتاً قوی دارند.

درمان

هر سرطانی محتاج به درمان خاصی است که شامل یک یا بیشتر از روش‌های جراحی، شیمی‌درمانی و پرتودرمانی می‌شود و لذا تشخیص صحیح، پیش‌نیاز درمان صحیح می‌باشد. تعیین هدف درمان و اقدامات تسکینی به‌عنوان قدم اول بسیار مهم است. هدف اولیه عموماً بهبود سرطان و افزایش طول عمر بیمار می‌باشد. بهبود کیفیت زندگی بیمار نیز از اهداف مهم دیگر محسوب می‌شود که با مراقبت‌های تسکینی و تأمینی و کمک‌های سایکوسوشیال می‌توان به آن دست یافت.

ظرفیت بهبود در سرطان‌هایی که به‌موقع شناسایی می‌شوند

برخی از سرطان‌های متداول همچون سرطان سینه، دهانه رحم، دهان و روده درصورتی‌که به‌موقع شناسایی شوند امکان بهبود زیادی با استفاده از روش‌های مناسب درمانی برای آنها متصور است.

ظرفیت بهبود برای برخی سرطان‌های دیگر

برخی از سرطان‌ها حتی در صورت مهاجرت سلول سرطانی به سایر نقاط بدن نیز با درمان‌های مناسب امکان بهبود دارند. مثال‌هایی از این نوع سرطان عبارتند از: سمینومای بیضه و لوسمی و لنفوم در بچه‌ها.

مراقبت‌های تسکینی

هدف از مراقبت‌های تسکینی، کاهش علائم ناشی از سرطان و ارتقاء کیفیت زندگی بیمار و خانواده وی می‌باشد. این اقدامات زندگی را برای بیمار راحت‌تر می‌کند. این مراقبت‌ها نیازی فوری و حیاتی برای انسان‌هایی است که در سراسر دنیا دچار سرطان یا سایر بیماری‌های کشنده می‌باشند و با توجه به افزایش تعداد بیمارانی که در مراحل پایانی زندگی هستند این نیاز تشدید می‌گردد. در بیش از 90% بیماران سرطانی که در مراحل پایانی زندگی هستند امکان تسکین‌بخشی از مشکلات فیزیکی، روانی و اجتماعی وجود دارد.

راهبردهای مراقبت‌های تسکینی

در جوامعی که منابع محدود دارند راهبردهای مؤثر بهداشتی شامل مراقبت‌های اجتماعی و خانوادگی برای رهایی از درد و تسکین بیماران ضرورت دارد.

بیش از 80% بیماران سرطانی در مراحل پایانی دچار دردهای شدید می‌شوند که باید امکان استفاده از مرفین خوراکی برای آن‌ها فراهم باشد.

واکنش سازمان بهداشت جهانی

در سال 2013 سازمان بهداشت جهانی برنامه‌ای تحت عنوان

Global Action Plan for The Prevention and Control of Noncommunicable Disease 2020-2013

صادر کرد که هدف آن کاهش 25% مرگ زودهنگام ناشی از سرطان، بیماری‌های قلبی عروقی، دیابت و بیماری‌های مزمن تنفسی تا سال 2025 می‌باشد.

سازمان بهداشت جهانی و آژانس بین‌المللی تحقیقات سرطان به همراه سایر نهادهای بین‌المللی برای دستیابی به اهداف ذیل همکاری می‌کند:

افزایش تعهد سیاسی به پیشگیری و کنترل سرطان
هماهنگی و هدایت تحقیقات در زمینه علل سرطان‌های انسانی و مکانیسم کارسینوژنز
پایش بار سرطان
تعیین اولویت راهبردها در پیشگیری و کنترل سرطان
تولید دانش جدید و توزیع دانش موجود برای تسهیل انتشار رویکردهای مبتنی بر شواهد در کنترل سرطان
توسعه استانداردها و ابزار لازم جهت راهنمایی طراحی و بکارگیری اقدامات لازم جهت پیشگیری، تشخیص زودهنگام؛، غربالگری، درمان و مراقبت‌های تسکینی و افزایش بقا
گسترش شبکه‌های وسیع کنترل سرطان در سطح جهانی، منطقه‌ای و ملی
تقویت سیستم‌های بهداشتی در سطح ملی و محلی برای درمان و مراقبت از بیماران سرطانی
رهبری جهانی و کمک‌های تکنیکی به حکومت‌ها برای ایجاد و حفظ برنامه‌های کنترل سرطان گردن رحم
کمک‌های فنی جهت انتقال روش‌های درمانی و تشخیصی جدید به کشورهای کمتر توسعه‌یافته.

این مقاله برگردانی است از :

Cancer:

Factsheet
February 2017

http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs297/en/

منابع:

¹Ferlay J, Soerjomataram I, Ervik M, Dikshit R, Eser S, Mathers C et al. GLOBOCAN 2012 v1.0, Cancer Incidence and Mortality Worldwide: IARC CancerBase No. 11
Lyon, France: International Agency for Research on Cancer; 2013.

²GBD 2015 Risk Factors Collaborators. Global, regional, and national comparative risk assessment of 79 behavioural, environmental and occupational, and metabolic risks or clusters of risks, 1990-2015: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2015. Lancet. 2016 Oct; 388 (10053):1659-1724.

³Plummer M, de Martel C, Vignat J, Ferlay J, Bray F, Franceschi S. Global burden of cancers attributable to infections in 2012: a synthetic analysis. Lancet Glob Health. 2016 Sep;4(9):e609-16. doi: 10.1016/S2214-109X(16)30143-7.

⁴Stewart BW, Wild CP, editors. World cancer report 2014
Lyon: International Agency for Research on Cancer; 2014.

⁵Global Initiative for Cancer Registry Development. International Agency for Research on Cancer
Lyon: France

روش جدید تشخیص سرطان با آزمایش خون

برای دانلود فایل pdf بر روی لینک زیر کلیک کنید

برای دانلود باید وارد سایت شوید.

خواندن تمام مطلب

سرطان

واقعیت‌های کلیدی

1- سرطان یکی از دلایل عمده مرگ‌ومیر در جهان محسوب می‌شود بطوریکه در سال 2012 حدو 14 میلیون مورد جدید از آن به وقوع پیوست.(1)

2- انتظار می‌رود در طی دو دهه آینده تعداد موارد جدید وقوع سرطان تا 70% افزایش یابد.

3- سرطان دومین علت مرگ در سراسر جهان به‌شمار می‌رود و در سال 2015 باعث مرگ حدود 8/8 میلیون نفر در جهان شد. از هر شش مرگ یکی در اثر سرطان می‌باشد.

^{واقعیت‌های کلیدی}

^1-^{سرطان یکی از دلایل عمده مرگ‌ومیر در جهان محسوب می‌شود بطوریکه در سال 2012 حدو 14 میلیون مورد جدید از آن به وقوع پیوست.(1)}

^2-^{انتظار می‌رود در طی دو دهه آینده تعداد موارد جدید وقوع سرطان تا 70% افزایش یابد.}

3- ^{سرطان دومین علت مرگ در سراسر جهان به‌شمار می‌رود و در سال 2015 باعث مرگ حدود 8/8 میلیون نفر در جهان شد. از هر شش مرگ یکی در اثر سرطان می‌باشد.}