سندرم تعریق ناشی از سرما
Cold-Induced Sweating Syndrome
شاهین اسعدی (دانشجوی دکتری تخصصی ژنتیک پزشکی)
کلیاتی از سندرم تعریق ناشی از سرما
سندرم تعریق ناشی از سرما، یک اختلال ژنتیکی است که با مشکلات تنظیم دمای بدن و سایر اختلالاتی که بر بسیاری از سیستم‌های بدن تأثیر می‌گذارد، مشخص می‌شود. در نوزادان ویژگی‌های این بیماری اغلب به‌عنوان سندرم کرایسپونی شناخته می‌شود. محققان در ابتدا تصور می‌کردند که سندرم تعریق ناشی از سرما و سندرم کرایسپونی اختلالات جداگانه‌ای بوده‌اند، اما اکنون به‌طور یقین معتقدند که این سندرم‌ها در شرایط مختلف در طول زندگی، شرایط مشابهی را آشکار می‌کنند.
شکل 1: تصویر نوزادان مبتلا به سندرم کرایسپونی
علائم و نشانه‌های بالینی سندرم تعریق ناشی از سرما
نوزادان مبتلا به سندرم کرایسپونی دارای ویژگی‌های غیرمعمول صورت هستند از جمله پُل بینی صاف، سوراخ بینی رو به بالا، فضای طولانی بین بینی و لب فوقانی، شکاف کام، چانه کوچک (میکروگناتیا)، جایگاه پایین گوش‌ها Low set، عضلات ضعیف در فک دهان که منجر به مشکلات شدید تغذیه می‌شود، چُرت زدن بیش از حد و مشکلات تنفسی.
سایر اختلالات فیزیکی مرتبط با سندرم کرایسپونی شامل چروک شدن پوست، عدم توانایی کامل آرنج، خمیدگی انگشتان دست و ناهنجاری‌های پا است. حالت عضلات صورت اغلب نوزادان مبتلا به این سندرم به شکل صورت گربه است. نوزادان مبتلا به سندرم کرایسپونی تا سن 6 ماهگی، تب‌های زیاد ناشناخته‌ای را تجربه می‌کنند که خطر تشنج و مرگ ناگهانی را افزایش می‌دهد.
شکل 2: تصاویری از مبتلایان سندرم کرایسپونی همراه با اختلالات مربوطه
شکل 3: نمایی دیگر از مبتلایان سندرم کرایسپونی همراه با اختلال اُسکولیوز و انگشتان دست
بسیاری از مشکلات بهداشتی مرتبط با سندرم کرایسپونی با گذشت زمان بهبود می‌یابند و افراد مبتلا به این سندرم که تا دوران نوزادی زنده مانده‌اند، به توسعه ویژگی‌های دیگر سندرم تعریق ناشی از سرما در دوران کودکی ادامه می‌دهند. در طی دهه اول زندگی، افراد مبتلا به این بیماری شروع به تعریق شدید (هایپرهیدروزیس)، لرزش عضلات صورت، تنه و بازوها می‌کنند. تعریق بیش از حد معمولاً با قرار گرفتن در معرض دمای کمتر از 65 (18.3 سانتی‌گراد) یا 70 (21.1 سانتی‌گراد) درجه فارنهایت رخ می‌دهد؛ اما همچنین می‌تواند ناشی از استرس و خوردن غذاهای شیرین باشد.
نوجوانان مبتلا به سندرم تعریق ناشی از سرما معمولاً انحنای جانبی ستون فقرات (اسکولیوز و کیفوز) را نیز تجربه می‌کنند. شایان ذکر است که امید به زندگی در مبتلایان سندرم تعریق ناشی از سرما طبیعی است.
شکل 4: نمای کلی از مبتلایان سندرم کرایسپونی همراه با اختلالات مربوطه
علت شناسی سندرم تعریق ناشی از سرما
حدود 90 درصد موارد سندرم تعریق ناشی از سرما در اثر جهش ژن CRLF1 و حدود 10 درصد موارد نیز در اثر جهش ژن CLCF1 ایجاد می‌شود که با نام ژن CISS2 نیز شناخته می‌شود. ژن CRLF1 در بازوی کوتاه کروموزوم شماره 19 به‌صورت 19p13.11 و ژن CLCF1 در بازوی بلند کروموزوم شماره 11 به‌صورت 11q13.2 مستقر است.
شکل 5: نمای شماتیک از کروموزوم شماره 19 که ژن CRLF1 در بازوی کوتاه این کروموزوم به‌صورت 19p13.11 مستقر است
پروتئین‌های تولیدشده از ژن‌های CLCF1 و CRLF1 به‌عنوان بخشی از مسیر سیگنالینگ که در تکامل طبیعی سیستم عصبی دخیلند، ایفای نقش می‌کنند. این مسیر به‌نظر می‌رسد برای توسعه و نگهداری نورون‌های حرکتی که سلول‌های عصبی هستند و حرکات عضلات را کنترل می‌کنند، بسیار مهم باشد. مطالعات نشان می‌دهد که این مسیر نیز در بخشی از سیستم عصبی شناخته‌شده به‌عنوان سیستم عصبی سمپاتیک، به‌طور ویژه در تنظیم تعریق و پاسخ به تغییرات دما و عوامل دیگر نقش دارد، بعلاوه پروتئین‌های تولیدشده از ژن‌های CRLF1 و CLCF1 برای رشد طبیعی و بلوغ سلول‌های عصبی که فعالیت غدد تعریق را کنترل می‌کنند، حیاتی هستند.
علاوه بر این، ژن‌های CRLF1 و CLCF1 احتمالاً در نواحی خارج از سیستم عصبی نقش دارند، از جمله نقش در پاسخ التهابی بدن و در تکامل استخوان. با این حال، اطلاعات چندانی در مورد مشارکت این ژن‌ها برای فرآیند مذکور در دست نیست.
جهش در ژن CRLF1 یا CLCF1 موجب اختلال در پیشرفت عادی چندین سیستم بدن از جمله سیستم عصبی می‌شود. نقش این ژن‌ها در توسعه سیستم عصبی سمپاتیک ممکن است به توضیح تعریق غیرطبیعی و مشکلات مرتبط با تنظیم دمای بدن که مشخصه سندرم تعریق ناشی از سرما است، کمک کند. دخالت این ژن‌ها در رشد و پیشرفت استخوان‌ها باعث ایجاد علائم و نشانه‌های دیگری از سندرم تعریق ناشی از سرما می‌شود. با این حال، هنوز به‌طور دقیق مشخص نیست که جهش در ژن‌های CRLF1 و CLCF1 چگونه در ایجاد ویژگی‌های سندرم تعریق ناشی از سرما نقش دارند.
شکل 6: نمای شماتیک از کروموزوم شماره 11 که ژن CLCF1 در بازوی بلند این کروموزوم به‌صورت 11q13.2 مستقر است
سندرم تعریق ناشی از سرما از الگوی توارثی اتوزومال مغلوب پیروی می‌کند؛ بنابراین برای ایجاد این سندرم دو نسخه از ژن‌های جهش‌یافته CRLF1 و CLCF1 (یکی از پدر و دیگری از مادر) موردنیاز است و شانس داشتن فرزند مبتلا به سندرم تعریق ناشی از سرما در این حالت، برای هر بارداری احتمالی به میزان 25% است.
فراوانی سندرم تعریق ناشی از سرما
سندرم تعریق ناشی از سرما یک اختلال ژنتیکی نادر است که شیوع آن در جهان مشخص نیست. این سندرم اولین بار در جمعیت ساردینیا؛ جزیره‌ای در غرب ایتالیا شناسایی گردید.
تشخیص سندرم تعریق ناشی از سرما
سندرم تعریق ناشی از سرما بر اساس یافته‌های بالینی مبتلایان و برخی آزمایش‌های پاتولوژیکی تشخیص داده می‌شود. دقیق‌ترین روش تشخیص سندرم تعریق ناشی از سرما، آزمایش ژنتیک مولکولی برای ژن‌های CRLF1 و CLCF1 به‌منظور بررسی وجود جهش‌های احتمالی است.
شکل 7: نمای شماتیک از مسیر مولکولی ژن‌های CLCF1 و CRLF1
مسیرهای درمانی سندرم تعریق ناشی از سرما
استراتژی درمان و مدیریت سندرم تعریق ناشی از سرما به‌صورت علامتی و حمایتی است. درمان ممکن است با تلاش و هماهنگی تیمی از متخصصان منجمله متخصص اطفال، متخصص مغز و اعصاب، متخصص تغذیه، متخصص فک و دهان، متخصص ارتوپدی، جراحان و سایر متخصصان مراقبت‌های بهداشتی انجام پذیرد. درمان قاطعی برای سندرم تعریق ناشی از سرما وجود ندارد و تمامی اقدامات بالینی به‌منظور تخفیف رنج مبتلایان است. مشاوره ژنتیک نیز برای تمامی والدینی که خواستار فرزندی سالم هستند از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است.
شکل 8: نمای شماتیک از الگوی توارثی اتوزومال مغلوب که سندرم کرایسپونی نیز از این الگو تبعیت می‌کند
تاریخچه سندرم تعریق ناشی از سرما
علائم و نشانه‌های افزایش دمای بدن ناشی از سرما برای اولین با در سال 1996 توسط Crisponi G در ژورنال علمی ژنتیک پزشکی آمریکا گزارش گردید.
منبع:
اسعدی شاهین، دکتر داداشپور مهدی، دکتر علیپور شهریار، جمالی مهسا، پورجعفر رؤیا، وحدانی‌کیا ویدا، فیروزی اکرم، باقری رعنا، ساده‌دل سمانه، قلیزاده زهرا، کتاب پاتولوژی در ژنتیک پزشکی جلد 3 (A-L)، صفحات 319-311، انتشارات کتب دانشگاهی عمیدی، زمستان 1396.
برای دانلود فایل pdf بر روی لینک زیر کلیک کنید
ورود / ثبت نام